dinsdag 30 juni 2020

Windpark Goyerbrug mag worden gebouwd

Persbericht rechtspraak.nl

Utrecht, 30 juni 2020

Het windpark Goyerbrug in Houten mag worden gebouwd. Dat heeft de bestuursrechter van de rechtbank Midden-Nederland bepaald. Omwonenden maakten bezwaar tegen de vergunning die voor de bouw verstrekt was door de gemeente Houten.

Overlast

De bouw van het windpark staat gepland in de gemeente Houten, ten zuiden van het Amsterdam Rijnkanaal. In het windpark moeten vier windmolens komen met een maximale ashoogte van 166 meter. De gemeente heeft op 21 oktober 2019 een vergunning verleend voor de bouw van het park. Omwonenden waren het hier niet mee eens en hebben bezwaar gemaakt tegen deze vergunning. Zij vrezen onder andere voor geluidsoverlast die de windmolens kunnen veroorzaken.

Duurzame energie

De rechtbank heeft gekeken waarom de gemeente Houten de vergunning heeft verstrekt en welke bezwaren de omwonenden hebben gemaakt. Tijdens deze zaak zijn veel onderzoeken over de precieze plaats, geluid, (slag)schaduw en externe veiligheid van de windmolens aan bod gekomen. Op al deze gebieden heeft de gemeente laten zien dat dat er geen bezwaar is tegen de bouw van het windpark, en zij de vergunning mocht verstrekken.

Onderbouwd

Het besluit van de gemeente is goed onderbouwd met onderzoeken van onafhankelijke (advies)bureaus, die voldoende borging geven voor de vergunning. Dat betekent overigens niet dat de windmolens geen geluid maken, maar de gemeente heeft in dit geval het maatschappelijke belang van duurzame energie zwaarder laten wegen dan het individuele belang van de omwonenden. De rechtbank vindt dat dit kan.

Rosse vleermuis

Naast de door de gemeente Houten verleende vergunning, heeft de provincie Utrecht voorschriften gemaakt voor het draaien van de windmolens. Die zijn nodig om de leefomgeving van de rosse vleermuis te beschermen. Ook moet de eigenaar van het windpark in de gaten houden hoeveel vleermuizen er overlijden. De eigenaar vindt deze voorwaarden te streng en niet goed uitgewerkt. De rechtbank volgt dit standpunt en geeft de provincie vier weken de tijd om hier een nieuwe beslissing over te nemen.

Uitspraken

Daaag tegen windpark Houten

Gigawiek, een actiegroep die zich verzet tegen windmolens in Houten, wijst op Twitter naar een uitspraak van het Europese Hof van Justitie over het regelgevend kader voor windturbines in Vlaanderen. Volgens Gigawiek gaat deze uitspraak ook grote gevolgen krijgen voor de windmolens in Houten. "Zeg maar daaag tegen Windpark Houten". De originele tweet (29-06-20 18:02u) is op Twitter niet meer te vinden, maar d'r is een afbeelding van: 


"Heel mooi, terwijl @gemHouten en @eneco elkaar bezig hielen, hebben wij internationaal samengewerkt om uitspraken van het Europees Hof af te dwingen. Met dank aan onze Belgische collega's. Zeer spannende uitspraken volgen. Zeg maar daaag tegen Windpark Houten @geengoyerwind "

In een vervolgtweet (30-06-20 08:39u) linkt Gigawiek naar een bericht van GD&A-advocaten in België. Daarin staat dat het Hof van Justitie van de Europese Unie op 25 juni in een langverwacht arrest (C-24/19) heeft uitgesproken dat het Vlaamse regelgevend kader voor windturbines in strijd is met de Europese richtlijn 2001/42 (plan-MER-richtlijn). Het arrest is een antwoord op prejudiciële vragen die door de Belgische Raad voor Vergunningbetwistingen werden gesteld. Het Hof spreekt uit dat ook voor kaderrichtlijnen en ministeriële circulaires met milieugevolgen een milieueffectrapportage (plan-MER) moet worden uitgevoerd. De kaderrichtlijnen voor de vergunningverlening vallen dus onder de Europese plan-MER-richtlijn. De vraag of de richtlijnen aan de regels voldoen, ligt nu weer bij de Belgische rechter. De 'onwettige' richtlijnen en vergunningen kunnen alleen in bepaalde gevallen overeind blijven, bijvoorbeeld als nietigverklaring aanzienlijke gevolgen zou hebben voor de elektriciteitsvoorziening in de hele lidstaat. 

De onwettigheid van het regelgevend kader voor windturbines in Vlaanderen kan volgens de GD&A-advocaten verstrekkende gevolgen hebben. Het valt immers niet uit te sluiten dat de onwettigheid van de milieunormen tot gevolg heeft dat tal van afgeleverde vergunningen onwettig zouden blijken te zijn. Omwonenden die hinder ondervinden van windturbines zouden kunnen trachten om het arrest van het Hof aan te grijpen om de stillegging van bestaande windturbines te vorderen bij de burgerlijke rechter.

Bron: bericht van GD&A-advocaten (26-06-20)



Duitsland: ECB-plan proportioneel

Het stimuleringsplan van de Europese Centrale Bank (ECB) voldoet aan de vereisten van proportionaliteit (evenwicht tussen maatregelen en doel), schrijft de Duitse minister van Financiën Olof Scholz aan de Bondsdag. Dit maakt de weg vrij voor Duitsland, in het bijzonder de Bundesbank, om de maatregelen van de ECB te steunen, omdat het kritisch toetsen van de proportionaliteit één van de voorwaarden was die het Duits Constitutioneel Hof in Karlsruhe daaraan stelde. 

Bron: 
ECB stimulus plan meets court requirements: German finance minister

Zie mijn eerdere blogs over dit onderwerp:

maandag 29 juni 2020

Gezondheidsrisico's landbouwgif

De Gezondheidsraad komt vandaag, 29 juni, met een langverwacht advies over de gezondheidsrisico's van landbouwgif. Nederlands onderzoek geeft geen duidelijke aanwijzingen voor gezondheidseffecten van bestrijdingsmiddelen, maar uit buitenlands onderzoek blijkt er wel een verband te zijn met de ziekte van Parkinson en met ontwikkelingsstoornissen bij kinderen. De onderzoekscommissie van de Gezondheidsraad vindt de conclusie gerechtvaardigd dat blootstelling aan chemische gewasbeschermingsmiddelen een risico voor de gezondheid vormt. De commissie adviseert daarom een zo laag mogelijke blootstelling aan chemische gewasbeschermingsmiddelen en waar het gebruik van deze middelen onvermijdelijk is, te kiezen voor de minst schadelijke variant. Strikte naleving en handhaving van de voorschriften is vereist. De commissie adviseert het gebruik en blootstelling van bestrijdingsmiddelen nauwkeurig te monitoren. Blootstelling kan bijvoorbeeld gemeten worden in de urine. Een groot onderzoek naar blootstelling van omwonenden aan chemische middelen in de bollenteelt toonde vorig jaar een hogere concentratie aan in de woningen en urine van omwonenden. De onderzoekscommissie raadt aan dit ook voor de fruiteelt te onderzoeken, te meer omdat daar zij- en opwaarts wordt geschoven. Dit onderzoek werd overigens jaren geleden al aanbevolen, maar werd een paar keer op de lange baan geschoven. 

Voor Omroep Houten volg ik dit onderwerp al enige tijd. In de gemeente Houten is vooral de fruitteelt van belang. In 2015 sloot de gemeente voor vijf jaar een convenant af met de fruitsector. Dit convenant loopt binnen acht weken af. Uiterlijk in februari 2020 zouden de gesprekken tussen de gemeente en de sector beginnen over verlenging van het convenant. Vandaag heb ik de gemeente Houten gevraagd naar de stand van zaken. De sector zelf bleek vorig jaar niet te willen reageren op persvragen en de gemeente kwam toen niet verder dan de mededeling het onderwerp "met grote belangstelling" te volgen. 

Aanvulling 02-07-2020: 

Het convenant van de gemeente met de fruitsector is dit jaar voor vijf jaar verlengd. 
Zie Schaamrood blogje met o.a. een link naar het nieuwe convenant. 

Aanvulling 03-07-2020: 

In antwoord op mijn vragen antwoordt de voorlichter van de gemeente het volgende: 
1) De wethouder en de medewerkers lezen deze rapporten -uiteraard- met veel interesse. We zullen ook dit rapport goed gaan bestuderen.

2) Op dit moment ontbreken landelijke richtlijnen. Dit soort rapporten kan input leveren voor te maken landelijk beleid. Wij hopen dat dit spoedig gebeurt.

Houten heeft eigen beleid op dit onderwerp, gebaseerd op verschillende rapporten en jurisprudentie. We zorgen bij nieuwe ontwikkelingen voor een zo veilig mogelijke leefomgeving. Voor ontwikkelingen bij fruitteelt houdt dat in dat we afstand houden en dat we fruitteeltpercelen afschermen met hagen. Initiatiefnemers moeten de afstand onderbouwen. Op deze wijze proberen we het contact met mogelijk gevaarlijke stoffen zoveel mogelijk te beperken. Dit doen we op basis van wetenschappelijke inzichten.
Zie mijn dossier en blog: 
Het advies is hier te downloaden: 

woensdag 24 juni 2020

Arms Control

Deze tweet moet ik hier even parkeren, omdat de inhoud mij verwart, vooral in combinatie met de twitternaam van de afzender. USArmsControl bezingt hier vrolijk de verworvenheden van de atoombom. 
Laten we niet vergeten - en kennelijk kunnen we het niet vaak genoeg herhalen - dat het platbranden van steden en dorpen of het verspreiden van dodelijke ziekten - of dat nou door vuur, gif, nucleaire explosie of straling gebeurt - niet is toegestaan. Ook niet in tijden van oorlog of in tijden van dromen over oorlog. Biologische en chemische wapens zijn al officieel verbannen en wie B zegt moet ook A zeggen: ook atoomwapens voldoen niet aan de eisen van het oorlogsrecht. Dat betekent niet dat we van de ene op de andere dag alles kunnen laten vallen (wat als het over bommen gaat sowieso een wat ongelukkige uitdrukking is), maar wel dat het werken aan nucleaire ontwapening een speerpunt (goed, ook een wat ongelukkig gekozen oorlogstaal), een niet aflatende inspanning van ons defensiebeleid moet zijn. Alle kernwapens de wereld uit (te beginnen uit Engeland en Frankrijk). Ook de dreiging ermee. 

Amerika heeft daar een speciale ambassadeur voor, zie ik, en dat is goed. Maarschalk S. Billingslea is de speciale presidentiële gezant voor de wapenbeheersing. USArmsControl is zijn officiële twitteraccount. 

Hoe 'wapenbeheersing' zich verhoudt tot het bezingen van de Navo als nucleair bondgenootschap is mij een raadsel. Dat de Navo kernwapens heeft is een feit; dat andere grootmachten en steeds meer kleinere landen kernwapens hebben evenzeer. Het is des maarschalks taak om wegen te zoeken naar verantwoorde nucleaire ontwapening en de weg daar naartoe helder uit te dragen. 

De uit het JSF-project, de Joint Stike Fighter, voortgekomen F-35 is een "sophisticated jet", een geavanceerd en verfijnd straalvliegtuig. Onze Jet wordt nog verfijnder als ze straks atoombommen kan afgooien waarmee je de mensen op de grond kunt platbranden en kanker verspreiden. Dat kan pas in 2023 - de vijand wordt nog even om geduld gevraagd - maar Amerika is er al druk mee aan het oefenen. De Amerikaanse Ambassadeur ArmsControl kán niet wachten. 

---

First photos of F35A-jets dropping nuclear bombs

Mijn eerdere blogs over kernwapens
27-03-2008 Kernwapenvrije wereld
02-07-2007 Onvermijdelijk immoreel

B61 nuclear bomb
(340 kiloton = 22x Hiroshima)

Wat als een atoombom valt

zaterdag 20 juni 2020

Hop

Uit de kast
Het lot wijst een boek, bladzijde, zin en woord uit de kast
van Ytzen Lont

Deze keer heeft Marjan uit Amsterdam het lot uitgekozen en dit brengt mij bij een artikel in het Utrechts Nieuwsblad van 24 december 1994. Een paginagroot artikel over scouting, een onderwerp dat mij bijzonder aanspreekt. Goed gegokt, Marjan. 

Hip hop
Journalist Bart van Oortmerssen praat met scoutingvoorlichter Theo van der Pas en hij brengt een bezoekje aan welpengroep De Vliegende Pijl, verstopt in een klein stukje groen in de Utrechtse wijk Oog in Al. Het lot wijst naar het vijfde woord van de eerste zin en ik ben zo vrij de kop boven het artikel als de eerste zin op te vatten: "Wij hip, hip, hip, hop". Ik weet niet of dit een slimme woordspeling is van de koppensneller van de krant om het nieuwe 'hippe' imago van scouting te benadrukken - ik denk 't en dat kan ik wel waarderen - of dat hij geen idee heeft waar hij het over heeft. De zin komt in het artikel verder niet voor, wel het correcter klinkende "Wij dip dip dip dop", de openingsyell van de welpen. Als een strenge schoolmeester heb ik indertijd bij eerste lezing al een corrigerende streep door het eerste "hip" van de kop gezet en er onder geschreven "dob". Ik zal ze leren! Waarom ik ze zal leren, daar kom ik straks nog op terug. Leren en luisteren is namelijk de taak van Baloe. En dat ben ik. 

* Hessengroep *
Van mijn zestiende tot mijn achttiende (1972-1974) was ik welpenleider bij de Hessengroep in Lunteren. Vandaag, zaterdag 20 juni 2020, zou de reünie zijn vanwege het 75-jarig bestaan. Ik had me er op verheugd 'mijn kinderen' en oude vrienden terug te zien, maar dat kan vanwege de coronacrisis helaas niet doorgaan. Ik ben amper twee jaar bij de padvinderij geweest, maar die tijd heeft grote indruk op mij gemaakt. Eigenlijk is mijn grote broer de ware padvinder, hij was er van jongsafaan bij. Anders dan ik kent hij alle knopen en kneepjes van de scout.  

Op een gegeven moment had je in Barneveld, waar wij opgroeiden, alleen welpen (de horde 8-12 jaar) en in Lunteren alleen verkenners (de troep 12-16). (Ik heb het nu alleen over de jongens; dat God ook meisjes had geschapen, dat wisten wij toen nog niet.) Het was dus logisch dat veel Barneveldse welpen rond hun twaalfde doorstroomden - of overvlogen, zoals dat heette - naar de verkenners in Lunteren en als ze het daarna nog niet zat waren, kwamen ze op hun zestiende terecht bij de voortrekkers (de stam). De voortrekkers vormden hun eigen bestuur en waren een kweekvijver voor nieuwe leiding. 

* Secretaris *
Mijn broer was inmiddels voortrekker geworden en de stam vergaderde bij ons in de woonkamer. Gelukkig werd ik niet weggestuurd. Pas aan het eind van de vergadering - er was inmiddels een voorzitter en een penningmeester gekozen - kwam iemand er achter dat het misschien wel handig was om notulen te maken. Gewoontegetrouw had ik, al had ik niets met het gezelschap te maken, aantekeningen zitten maken. Dat deed ik zelfs als ik televisie zat te kijken of bij de preek in de kerk. Iemand anders bedacht dat als ik mijn aantekeningen wist om te zetten in notulen, ik dan misschien ook wel de secretaris van de stam kon worden. Dat was goed. Maar een derde bedacht dat de secretaris wel lid moest zijn. En zo kwam ik bij de padvinderij. 

Kort daarvoor was er in Lunteren weer een welpenhorde opgetuigd en er was een schreeuwend gebrek aan leiding. Zo kwam het dat ik op een en dezelfde dag tot voortrekker en tot welpenleider werd geïnstalleerd. 

* Uniform *
Oprichter Baden Powell heeft 'het spel van verkennen' (want het blijft een spel) gebaseerd op zijn ervaring in het Britse koloniale leger, met rangen als hopman, vaandrig en patrouilleleider. Het uniform was trouwens niet zo zeer een uiting van militarisme, maar van gelijkheid. In de Britse standenmaatschappij niet onbelangrijk. Aan de kleren mag je niet kunnen zien uit welke klasse iemand komt. Dezelfde reden waarom Britse scholieren tot op de dag van vandaag schooluniformen dragen. Iets waar wij - terecht, vind ik - vreemd tegenaan kijken. In Londen heb ik bij vrienden op bezoek nog wel eens de schooluniformen van de meisjes staan strijken. 

* Junglebook *
Het viel Baden Powell op dat vaak jongere kinderen vanaf de zijlijn of door de ramen een nieuwsgierig kijkje kwamen nemen bij de padvinderij. Daarom bedacht hij een spelvorm voor jongens van 8 tot 12 jaar. Hij maakte daarvoor dankbaar gebruik van een boek en verhalen van zijn vriend en mede-koloniaal Rudyard Kipling: The Junglebooks. - Kipling schreef overigens ook het gedicht "The white man's burden", een aanmoediging aan de Amerikanen om de Fillipijnen, Puerto Rico, Guam en Cuba op Britse wijze te kolonialiseren en de last op zich te nemen om de wilde volkeren beschaving bij te brengen en te 'bevrijden'. Hij vond op zijn manier dat 'black lives matter', maar zijn racistisch standbeeld houdt niet lang stand. - De verhalen uit zijn jungleboeken zijn echter prachtig. Uiteraard heb ik die gelezen toen ik welpenleider werd. (Er schijnt ook een Disney-versie te zijn, maar die heb ik nooit gezien en dat wil ik graag zo houden.) 

* Eindeloze bron *
De peuter Mowgli, 'het mensenjong', verdwijnt in de jungle als de mensen rond het kampvuur worden beslopen door een tijger. Hij wordt opgevangen en opgevoed door een horde wolven. De leider van de horde is de grijze wolf Akela en de moederwolf heet Raksha. De jungleverhalen bieden een eindeloze bron van ideeën, namen en rollen voor het spel van de jonge padvinders. Bij Akela denken mensen vaak aan een vrouwelijke leidster, maar bij ons in Lunteren was Akela net als in het verhaal een man. Heb je een kwaaie nodig, dan laat je in het spel Shere-Kahn opdraven, de gemene tijger en de grootste vijand van Mowgli en de welpen. Bagheera daarentegen, de zwarte panter, staat aan de goeie kant, hij kan geweldig sluipen en is de snelste jager die er is. De olifant Hathi is één van de oudste dieren van de jungle, rechtvaardig en dapper en kan prachtig vertellen. Moederwolf Raksha verdedigt haar jongen door dik en dun, ze vindt het belangrijk dat iedereen meedoet. De dikke beer Baloe leert Mowgli de wetten van de jungle. 

* Baloe *
De namen van de leiding passen vaak goed bij hun karakter en rol. Al moest ik ook wel eens het spel leiden, ik was daar niet zo goed in, maar ik sjokte vaak mee met de achterblijvers van de groep en kon eindeloos luisteren en raad geven. De naam Baloe paste bij mij. Vorig jaar las ik in de nieuwsbrief van Scouting Lunteren dat Baloe - van de huidige leiding - was overleden. Dat heeft natuurlijk een grote impact op de jongens. Pas toen ik een condoleance stuurde naar de groep, ervaarde ik hoe diep de naam Baloe in mij zit, al ben ik maar twee jaar als zodanig actief geweest. Baloe is dood. Baloe dat ben ik. 

* Vrijgevochten *
De Hessengroep in Lunteren was trouwens een vrijgevochten bende, met weinig achting voor ceremonies, vlaggen, uniform en regels. Maar voor officiële gelegenheden of districtswedstrijden werd alles nog snel serieus bijgespijkerd en iedereen zette dan z'n beste beentje voor en deed het best goed. Ik vergelijk het met de naam die Nederlandse soldaten hadden bij Navo-oefeningen in Duitsland: langharig werkschuw tuig, maar als het er op aankwam taakgericht en gemotiveerd en de beste soldaten van het bondgenootschap. Die cultuur - terecht of niet - vinden we nu weer terug in het begrip 'intelligente lockdown'. 

Lunteren heeft wel het mooiste terrein van heel Nederland. We konden de verkenners bij wijze van spreken veertig kilometer oostwaarts sturen, tot aan Apeldoorn of de IJssel, zonder een stad of dorp tegen te komen. We zaten niet verstopt in een stadswijk, maar de hele Veluwe was van ons. 

* Yell *
Dan terug naar de hippe yell aan het begin. Laat ik het als Baloe nog één keer uitleggen. Elke opkomst begint met de horderoep, de 'grand howl' of het grote gehuil van de wolven. De welpen verstoppen zich in het bos, behalve Akela en één van de jongens, de nestleider van dienst. Die blijven op de 'raadsrots', het centrale punt van samenkomst. Zoals gezegd hadden wij in Lunteren een complete jungle tot onze beschikking, dus dat werkte heel goed. Als iedereen weg is, roept de nestleider "yalahiiii!" en dan komen alle welpen aangelopen en ze vormen een cirkel. Akela draait met gestrekte arm als de grote wijzer van de klok een cirkel en elke welp waarnaar ze wijst gaat zitten met zijn armen tussen zijn benen, als voorpoten op de grond gezet. Als iedereen gehurkt is, gaan ze weer staan, brengen de groet en zeggen in koor: "Akela wij doen ons best. Djib, djib, djib, djib. Wij dob dob dob dob. Woef!" Bij "woef" worden de rechterhand en voet vooruit gestoken. Djib komt van het Engelse 'dyb', do your best, en dob betekent (wij) doen ons best. 

Het is dus niet hip en hop, maar djib en dob. Of het nóg zo gaat, weet ik niet. Dat had ik vandaag willen vragen op de reünie, maar daar kwam een virus tussen. Baloe is intussen bijna net zo oud als de oude olifant Hathi en vertelt alleen nog verhalen van vroeger. 






Partikel van mirativiteit

Vandaag las ik een interessant artikel met als kop: 

"Over (we)hinneh als partikel dat mirativiteit markeert". 

Jammer, nu weet ik wat het betekent en is de betovering van deze volstrekt onbegrijpelijke zin verdwenen. Ik houd van onbegrijpelijke zinnen. Bijvoorbeeld als je onderweg flarden van een gesprek opvangt, waarvan je geen idee hebt waar het over gaat maar waar je van alles bij kunt verzinnen. Ik zou wel eens een boek met onbegrijpelijke zinnen willen schrijven. In mijn werk als externe ondeskundige had ik er veel mee te maken. Mijn bedrijfsfolder opent met: "Als externe ondeskundige ondersteun ik experts in hun werk. Ik ben gewend te werken in werk- en projectgroepen van diverse disciplines, ter plekke, vragen te stellen, lijnen te zoeken. Wat is nu eigenlijk de bedoeling van wat u wilt zeggen? Ik schrijf wat u denkt."

Maar goed, vandaag las ik dus een artikel over wehinneh en mirativiteit. Het artikel staat in 'Met andere woorden', Vakblad Bijbel en vertalen, 39e jaargang nr 1, juni 2020, pagina 24-35. 

Partikels (deeltjes) zijn in de taalkunde kleine, onverbogen woorden, die een grammaticale categorie of een modaliteit - zeg maar een gevoel of beklemtoning - aanduiden. Als je ze weglaat, heb je nog steeds een correcte zin maar dan ontbreekt het gevoel of de duiding. Voorbeelden van modale partikels zijn: dat zou je toch moeten weten; doe maar, even, eens, es, zo is het nou eenmaal, hè, hoor.  

Mirativiteit, afgeleid van het Latijnse woord miror, 'zich verwonderen' of 'zich verbazen', is een grammaticale markering van onverwachte informatie. Elke taal heeft zijn eigen manier om een verrassing of een plotselinge ontdekking weer te geven.  In het Hebreeuws is 'hinneh' zo'n woord, soms in combinatie met 'we' ('en' of 'maar'). In de Bijbel komt het woord vaak voor. Het wordt wel eens vertaald met 'en zie!' of met woorden als 'ontdekken', 'plotseling' of 'ineens', soms ook heel vernuftig met een gedachtenstreepje, een korte pauze. Je zou het ook kunnen vertalen met 'warempel' of, zoals de hoofdredacteur in zijn voorwoord suggereert, met 'verhip'. 

Hinneh is dus een partikel van mirativiteit. Een woordje dat een verrassing uitdrukt. 

De auteur van het artikel in 'Met andere woorden', Leanie de Kok-van Deelen, noemt een hele reeks voorbeelden uit de bijbel, maar het artikel spitst zich toe op een bekend verhaal in Genesis 29. Jacob, die met een list van zijn moeder het eerstgeboorterecht van zijn broer Esau heeft afgetroggeld, is voor zijn woedende broer gevlucht naar zijn oom Laban. Hij wordt al gauw verliefd op diens dochter Rachel en hij vraagt haar ten huwelijk, maar daarvoor moet hij eerst zeven jaar als herder werken voor zijn oom. "Jacob werkte dus zeven jaar om Rachel te krijgen. Maar het leek of het maar een paar dagen waren. Zo veel hield hij van Rachel." (Genesis 29 vers 20). 

Na een groots huwelijksfeest en de aansluitende - wie weet, ook wel grootse - huwelijksnacht wordt Jacob de volgende ochtend wakker. Dan pas komt hij tot de ontdekking dat oom Laban hem niet Rachel maar haar oudere zus Lea heeft meegegeven. 

Nou, als na je huwelijksnacht ontdekt dat je met haar zus in bed ligt, dan ontkom je natuurlijk niet aan een partikel van mirativiteit. Hinneh! 

---

Bronnen: 

(1) Het hele artikel is hier te lezen. 

(2) Het bijbelgedeelte rond Genesis 29:25 is hier te lezen. 
(met gratis of betaald account zijn meer vertalingen te lezen)

(3) Uitleg modaal partikel in Wikipedia

(4) Een interessant artikel over mirativiteit in het Nederlands en Fries. 



maandag 15 juni 2020

Multatuli-jaar

Op 2 maart 2020 was het 200 jaar geleden dat Eduard Douwes Dekker, later bekend onder zijn pseudoniem naam Multatuli ('Ik heb veel geleden') werd geboren. Aan het eind van het jaar zal een grote nieuwe website worden geopend met al het werk van Multatuli, inclusief niet eerder gepubliceerde brieven en fragmenten, en heel veel werk óver Multatuli. Van veel andere activiteiten is nog niet duidelijk of die door kunnen gaan. Informatie is te vinden op de vernieuwde website van het Multatuli-museum (dat is gevestigd in het geboortehuis van de schrijver aan de Korsjespoortsteeg in Amsterdam): 

Bron: Onze Taal, 2020/6 p13

PS. Naar aanleiding van dit bericht las ik wat de bekende theoloog F.W. Grosheide rond 1930 over Multatuli schreef in de Christelijke Encyclopedie. Grosheide blijkt, laten we zeggen, niet bepaald enthousiast. 

zondag 14 juni 2020

Mail from the Mayor

Dear Ytzen,

This is a reminder that from Monday 15 June, everyone travelling on public transport must wear a face covering. Please find further details here, including how to make your own face covering.

Please continue to avoid using public transport if you can and consider walking and cycling some or all of your journey to help make space for those who have no alternative way to travel.

As part of our Streetspace programme, we are working with boroughs across London to widen footpaths and provide more cycle lanes.

Due to the national requirement for social distancing, you might need to queue to enter stations. Please follow the signs and advice from our staff. Find out if your stations are among the busiest.

If you have to use public transport, please travel outside the busiest times of 05:45 and 08:15, and 16:00 and 17:30 on weekdays.

Please carry hand sanitiser with you and wash your hands after travel. Find out which stations have hand sanitiser points available.

Please continue to work from home where you can. If you must travel, our digital tools can help you plan your journey, including Journey Planner or our Facebook Travelbot.

Thank you very much for keeping everyone safe.Yours sincerely

Vernon Everitt
Managing Director, Customers, Communication & Technology


Transport for London

Mayor of London

London busdriver wearing face mask
This London busdriver covering his face with an improvised face mask is a friend of mine. He sent me this picture in April. He lived with me for several years in Houten, the Netherlands, before moving to London. In the Netherlands he worked for a British engineering company in logistics, in London he works for Abellio, a company owned by the Dutch Railroads NS. The Dutch Railroads daughter company runs several rail services in the United Kingdom and a number of bus lines for the Transport for London. Abellio is operating 750 buses with 2500 staff in Central, South and West London. At the bus driver's uniform you can see the NS Dutch Railroads logo. My friend, who's Dutch, is considering to move back with his family to the Netherlands in due time..

zaterdag 6 juni 2020

Moeten B&W de gemeenteraad kunnen verstaan?

Wethouders in het nieuwe college van de gemeente Smallingerland (Drachten), waar in januari de PvdA uit de coalitie stapte, moeten Fries kunnen verstaan. Deze eis is toegevoegd aan het functieprofiel. Dit is te lezen in een bericht in Binnenlands Bestuur

Het blad heeft columnist en staatsrechtdeskundige Douwe Jan Elzinga om een reactie gevraagd: Mag je eigenlijk wel van een wethouder eisen dat hij de Friese taal verstaat? Daar windt de Groningse hoogleraar staatsrecht Douwe Jan Elzinga geen doekjes om. 'Nee, dat mag niet. Je mag wel zeggen dat het gewenst is of dat het aanbeveling verdient, maar het mag geen harde en beslissende eis zijn.'

Helaas staat er niet bij waarom deze eis niet zou mogen en dat roept de nodige vragen op. Ik hoop dat Douwe Jan Elzinga daar later, bijvoorbeeld in zijn column, vanuit zijn deskundigheid nog nader op in zal gaan. De raad verlangt niet dat de wethouders Fries kunnen spreken, maar wel dat ze het kunnen verstaan (passieve kennis van het Fries). De Nederlandse wet gaat uit van gelijkwaardigheid van het Nederlands en Fries in de gemeenteraden in Friesland, met uitzondering van de Waddeneilanden en de gemeente Weststellingwerf (Wolvega), die in het overwegend Nedersaksische taalgebied ligt. De wet bepaalt dat in een Friese gemeenteraad naar keuze Nederlands of Fries mag worden gesproken en dat wat in het Fries is gezegd ook in het Fries wordt genotuleerd. 

Mag je van een wethouder niet eisen dat hij verstaat wat in de gemeenteraad gezegd wordt? En als dat niet mag, terwijl de twee talen in de raad volgens de wet gelijkwaardig zijn, mag je dan wel van een wethouder eisen dat hij Nederlands verstaat?  

Ik kijk uit naar de volgende column van de Groningse professor. 

---

Bronnen: 

Binnenlands Bestuur 05-06-2020 - Harde eis aan wethouder om Fries te verstaan 'mag niet'


Wet gebruik Friese taal

Memorie van Toelichting
Het doel van deze wet is om in de provincie Fryslân het recht van een ieder te garanderen om gebruik te maken van zijn eigen taal, hetzij Nederlands of Fries, in de rechtszaal en in het contact met bestuursorganen en daarmee de gelijke positie van het Fries en het Nederlands in de provincie Fryslân te waarborgen. 

Artikel 2
De officiële talen in de provincie Fryslân zijn het Nederlands en het Fries.

Artikel 9
1. Een ieder kan in vergaderingen van in de provincie Fryslân gevestigde vertegenwoordigende organen de Friese taal gebruiken.
2. Hetgeen in de Friese taal is gezegd, wordt in de Friese taal genotuleerd.

Klimaat is gemiddeld weer

Het extreme weer is het gevolg van klimaatverandering. Dat lees ik vaak en nu weer in een oproep van Greenpeace op Facebook: "De onderliggende oorzaak van het steeds vaker voorkomende extreme weer is klimaatverandering". Mensen staren naar de lucht, voelen de hitte of schuilen voor een felle regenbui en zeggen dan: zie je wel, dit komt door de klimaatverandering. 

Komt het weer van het klimaat? Of het klimaat van het weer? 

Bij aardrijkskunde op de middelbare school leerde ik dat het klimaat het gemiddelde is van het weer over een periode van dertig jaren. Je kunt het weer meten. Temperatuur en neerslag zijn daarvan denk ik de meest duidelijke parameters. (Ik weet niet precies wat parameter betekent, maar ik vind het een mooi woord.) Hang een thermometer op en zet een bakje neer en noteer elke dag of elk uur de temperatuur en hoeveel regen er is gevallen. Doe dat dertig jaar lang, tel alle cijfers op en deel ze door het aantal getallen dat je hebt genoteerd en voilà, je hebt het klimaat. 

Nou zal de werkelijkheid wat ingewikkelder zijn dan dat en de wetenschap is sinds mijn schooltijd ongetwijfeld voortgeschreden - de meter is ook al lang niet meer een staaf in Parijs - maar in grote lijnen zal die definitie van klimaat nog wel zo'n beetje kloppen, denk ik. Klimaat is het gemiddelde weer. 

Daarom vind ik het altijd zo knap als mensen op een mooie zomerdag vanuit een ligstoel in hun achtertuin weten te vertellen dat je wel kunt voelen dat het klimaat verandert. Zelf lukt het mij niet zo om aan mijn huid te voelen dat de dag- en nachttemperatuur over een periode van zoveel jaren gemiddeld een graadje meer is geworden. 

Als je de getallen 1, 2, 3, 4 en 5 optelt, kom je uit op 15; deel het door 5 (het aantal getallen in de reeks) en je komt uit op een gemiddelde van 3. Dat komt door die getallen in de reeks en je kunt dat niet omdraaien: het is niet zo dat er een 5 in de reeks staat omdat het gemiddelde 3 is. 

Ik geef dus het weer de schuld van de klimaatverandering en niet omgekeerd. 

Maar ik moet de mensen die zeggen dat het extreme weer komt van de klimaatverandering toch ook een beetje gelijk geven. Met 'klimaat' bedoelen we natuurlijk niet alleen het gemiddelde van een reeks metingen, maar ook alle omstandigheden bij elkaar die het weer bepalen, veroorzaken. Opwarming, smeltwater, zeespiegelstijging, zeestromingen, overheersende windrichting en weet ik wat voor andere natuurlijke omstandigheden beïnvloeden het weer. En ook het weer beïnvloedt het weer. Als een reeks omvallende dominostenen. Het gaat mij hier niet om de vraag in hoeverre het 'klimaat' beïnvloed wordt door de mens - dat lijkt mij evident - maar in hoeverre het 'klimaat' het 'weer' beïnvloedt. Anders gezegd, als we beweren dat het klimaat iets veroorzaakt, dan moeten we wel weten wat we met het klimaat bedoelen. 

Het stoort mij altijd een beetje als de weerman of -vrouw het heeft over "normaal voor de tijd van het jaar". In de wetenschap zal het woord normaal normaal zijn, maar in de huiskamer klinkt het alsof het weer zich normaal zou moeten gedragen:"zeg, doe es effe normaal voor de tijd van het jaar!". Ik zou liever zeggen "gemiddeld". 

Het weer mag dan extreem zijn, het klimaat blijft altijd gemiddeld. 



maandag 1 juni 2020

Put your hand in the hand

Christo

Inpakkunstenaar Christo is overleden. Toen hij de Reichstag in Berlijn liet inpakken, in 1995, woonde ik in Bonn. We zaten in de tram en stopten in de Bonner Innenstadt bij een oud gebouw dat in de steigers stond. Het was één van de eerste keren dat ik steigers zag afgeschermd met gaasdoek, zoals nu heel gewoon is. "Das hat Christo nicht getan", zei mijn vriendin Maria. Haar zevenjarige dochter Marga keek nog eens heel langzaam langs de steigers op en neer en zei toen overtuigd: "Nein, das haben die Menschen getan!"