In vertrouwen handhaven

Werk en Inkomen Lekstroom (WIL) heeft het herziene Beleidsplan handhaving 2023 gepubliceerd. Het kan interessant zijn om je ogen eens te laten gaan over dit beleidsplan en met name te letten op de 'toon',  die is gebaseerd op vertrouwen. Dit is een reactie op de toeslagenaffaire (en de 'boodschappenaffaire') en een een breuk met de steeds strengere handhaving, waarbij elke fout als fraude wordt gezien, ook als iemand zich van geen kwaad bewust is. Dit nieuwe beleid is overigens vorig jaar al ingezet, deze bekendmaking betreft een aanpassing van het eerdere beleidsplan.

"U treft hier het herziene Beleidsplan handhaving 2023 aan. Dit plan bevat onze visie. Daarnaast kijken wij terug en kijken we vooruit. De kern van ons Beleidsplan handhaving 2023 is “In vertrouwen handhaven.” We gaan uit van het vertrouwen in de klant en treden de klant met respect tegemoet. Een foutje maken kan, maar daarmee ben je nog geen fraudeur. Dat is een andere benadering dan streng de wet volgen. We doen zorgvuldig onderzoek en komen daarna tot een beslissing."

Lees Officiële bekendmakingen 28-09-2023 Beleidsplan handhaving 2023

Controle na wietgeur

Dossier Meld Misdaag Anoniem: go.stylo.nl/meld

Op de website van de gemeente Houten las ik een bericht over een controle bij een bezorg- en afhaalrestaurant in het Oude Dorp van Houten na een melding over wietlucht. De controle werd gedaan in het kader van de aanpak van ondermijning. Uiteindelijk werden een leeg wietzakje en sigarettenpeuken aangetroffen. Voor ondermijning geen aanwijzingen. Er staat niet bij hoe de melding binnenkwam. 

In dit weblog heb ik veel kritische aandacht geschonken aan oproepen van de burgemeester om anonieme meldingen te (blijven) doen via Meld Misdaad Anoniem. Op pleinen werd campagne gevoerd om wietlucht te herkennen. Om twee redenen ben ik kritisch: ik wil niet dat er een anonieme klikcultuur ontstaat en wietgeur is niet gelijk aan ondermijning. Ondermijning, waarbij bedrijven en organisaties (van voetbalclubs tot overheid) in de 'bovenwereld' worden geïnfiltreerd en misbruikt door de 'onderwereld' , is een groot gevaar. Vaak is het drugsgerelateerd, maar niet per definitie, en drugs kunnen ook zonder ondermijning al een probleem zijn. Daarbij moet onderscheid worden gemaakt tussen criminaliteit en gezondheidsproblemen. (Denk ook aan gokverslaving, waarvoor de overheid de sluizen recent juist wijd open heeft gezet.) Bij de aanpak moet oog zijn voor de 'bijwerkingen': hoe harder we ingrijpen, hoe hoger de prijs en hoe sterker de criminaliteit. Dat leerden we al op de middelbare school bij de geschiedenislesover de Drooglegging, waardoor de maffia voet aan de grond kreeg in Amerika. Dat is een dilemma en het vraagt een gebalanceerde aanpak. 

Dit bericht van de gemeente is een voorbeeld van wat ik bedoel. Goed dat de warenautoriteit restaurants controleert en misstanden signaleert en aanpakt. De inspectiediensten moeten daar ook voldoende capaciteit voor krijgen. Maar als het criterium voor controle een tip over wietgeur is, dan gaat er iets mis. En als het vaak misgaat (ondermijning = wietgeur), dan ontstaat er een misstand. Oppassen dus. 

----------

Bericht Gemeente Houten

https://www.houten.nl/nieuws/controle

Controle bij bezorg- en afhaalrestaurant na melding over wietlucht
Woensdag 27 september 2023

Medewerkers van gemeente Houten en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) hebben afgelopen vrijdag een bezorg- en afhaalbedrijf in het Oude Dorp gecontroleerd.

Aanleiding voor het bezoek was een melding van een inwoner over het roken van wiet in het gebouw. De controle werd gedaan in het kader van de aanpak van ondermijning. Van ondermijning is sprake wanneer criminelen – de onderwereld ­– de bovenwereld gebruiken voor hun criminele activiteiten zoals de productie van drugs of witwassen. De politie was uit voorzorg bij de controle aanwezig met het oog op de veiligheid van de controleurs.

De toezichthouders hebben in het pand geen drugs gevonden. Wel roken ze een sterke geur van sigarettenrook in een opslagruimte. Daar troffen ze op de grond, in de prullenbak en in lege bierblikjes sigarettenpeuken aan. Ook vonden ze een leeg wietzakje en de tip van een joint. Roken in een bedrijfsruimte is niet toegestaan. De NVWA kan de eigenaren op grond van de Tabaks- en rookwarenwet een boete opleggen.

Voor ondermijning zijn geen bewijzen of aanknopingspunten gevonden. Wel bleek dat het bedrijf niet over de verplichte exploitatievergunning beschikt. De eigenaren zijn gesommeerd de vergunning alsnog aan te vragen.

Signaleert u verdachte activiteiten in uw wijk? Heeft u een vermoeden van ondermijning? Neem contact op met de politie (0900-8844), gemeente (030-6392611) of Meld Misdaad Anoniem (meldmisdaadanoniem.nl; tel. 0800-7000). In noodsituaties belt u 112.

Gemeente herstelt schade onder dwang

Dossier: go.stylo.nl/steenuil

Zoals eerder in dit weblog vermeld, heeft de Regionale Uitvoeringsdienst RUD (de milieudienst van de provincie en een aantal omliggende gemeenten) een bestuurlijk handhavingstraject en een strafrechtelijk onderzoek ingesteld naar de sloop van twee loodsen aan het Hofspoor (Loerik 6) door de gemeente Houten. 

De RUD zond mij gisteren de tekst van het 'voornemen last onder dwangsom' (LOD). Dit voornemen is vervat in een brief van 5 juni 2023 aan de burgemeester van Houten.

Op 1 mei heeft de RUD bij een controle op de naleving van de Wet Natuurbescherming (Wnb) een tweetal overtredingen geconstateerd: het verwijderen van een houtwal die deel uitmaakt van het essentieel leefgebied voor de aanwezige steenuilen en het verwijderen van twee loodsen, die dienst deden als 'roestplaatsen' en mogelijk foerageergebied voor de steenuilen. De gemeente moet de schade zo goed en zo kwaad herstellen of anders een dwangsom betalen. 

De dwangsom is €10.000 per maand met een maximum van drie maanden. Als het dan nog niet is opgelost, dan kan de dienst zélf de schade van overtreding ongedaan laten maken op kosten van de gemeente. Deze dreiging is in eerste instantie een 'voornemen', de gemeente krijgt de gelegenheid te reageren en dat is inmiddels gebeurd. In overleg is de schade grotendeels hersteld. Half september controleert de RUD of dit voldoende is. 

De RUD heeft de gemeente de volgende maatregelen opgelegd ('last'): (1) het aanbrengen van vier nestkasten voor steenuilen als alternatief voor de gesloopte loodsen, te plaatsen in overleg met de steenuilenwerkgroep; (2) het braakliggende grasland ten westen van het terrein geschikt maken voor de steenuilen om te foerageren door gericht beheer; (3) het plaatsen van palen als uitkijkposten voor de steenuilen; (4) het creëren van rommelhoeken, waar zich prooidieren kunnen verzamelen en die door de steenuilen ook als uitkijkpost kunnen worden gebruikt; (5) het behouden van de nog aanwezige haag; (6) het aanleggen van bloemrijk grasland op de plek van de gesloopte loodsen; (7) het opnieuw aanplanten van de verwijderde houtwal. 

De vier nestkasten dienen als 'overcompensatie' voor de verwijderde loodsen. De loodsen waren 'roestplaatsen' voor de steenuilen, plekken voor langdurige rust buiten het broednest. Door de sloop zijn deze rustplekken abrupt verdwenen en niet zoals gebruikelijk met een gewenningstijd. Door  extra maatregelen wordt dit effect zoveel mogelijk verzacht. 

Op 13 juli heeft er een gesprek plaatsgevonden van de RUD met de gemeente. "Los van de juridische geschillen zijn we er beide op gericht het voor de steenuilen goed te doen, dat doet goed!", schrijft de RUD in een mail waarin de gemaakte afspraken worden bevestigd. De gemeente zal ten minste twee steenuilkasten ophangen en een beplantingsplan maken voor de verwijderde ligusterhaag, de houtwal en onderbeplanting bij de bomen naast de verdwenen loods. Op 30 augustus heeft de gemeente aan de RUD gemeld dat dat de herstelmaatregelen inmiddels zijn uitgevoerd, met uitzondering van de haag, die de gemeente in het komende plantseizoen dit najaar zal aanplanten. 

De gemeenteraad heeft in november 2021 - ondanks het 'sloopverbod' - besloten om op dit terrein zo snel mogelijk woningen te willen bouwen. Loerik 6 maakt deel uit van de Woondeal van de provincie Utrecht aan het Rijk. Maar de RUD adviseert om de mogelijkheden voor ontwikkeling eerst met de provincie Utrecht te overleggen, om herhaalde overtreding te voorkomen. 

-----

Bron: brief 5-6-23 RUD aan Houten met voornemen last onder dwangsom (PDF 5p) inclusief bijlage met citaten 13-7-23 RUD met de gemeente Houten en 30-8-23 mail gemeente Houten ana RUD met terugmelding over de uitgevoerd maatregelen.

Google voetafdruk

Google stuurt mij vrijwel dagelijks updates met nieuwigheden. Veel daarvan gaan langs mij heen, maar deze vind ik wel interessant. Sinds deze maand kan ik in de rapportages de CO2-voetafdruk van mijn Google-account aflezen: zoveel gram CO2-equivalent (gCO2e). Per app. Per maand. Uitgesplitst naar lokale uitstoot van fossiele brandstof (weinig), uitstoot als gevolg van mijn stroomverbruik (meer) en uitstoot 'in the cloud' (meest) door de servers inclusief bouw en werknemersverkeer. Ik word er niet vrolijk van, want ik ben een intensieve gebruiker van het internet en zal dat ook wel blijven. Ik stuur zelfs mailtjes naar mezelf (als alternatief voor het traditionele op het bureau gooien van stapels papieren). De CO2-voetafdruk in juli van mijn zakelijke Google account was naar schatting zo'n 385 gCO2e.

In het dagelijks leven heb ik een relatief lage CO2-voetafdruk, niet zozeer door heel milieubewust te leven maar vooral door mijn calvinistische zuinigheid (slecht voor de economie, goed voor het milieu). Ik heb bijvoorbeeld geen auto en verplaats mij het meest te voet, op de fiets en in het openbaar vervoer. Ik bewaar veel maar koop weinig en leid geen luxe leven. Maar ik ben een intensieve digitale gebruiker.

Toen de gratis plastic tasjes werden verboden, las ik ergens dat één zoekactie in Google Search qua footprint gelijk staat aan een plastic tasje.

En ja, ook ik word niet vrolijk van de grootschalige datacentra van Alphabet/Google of Meta/Facebook die verrijzen (zoals in Hollands Kroon) of waar plannen voor werden gepresenteerd (zoals in Zeewolde), maar ik probeer niet al te hypocriet te zijn en wil daartegen niet protesteren door op sociale media enorm veel dataverkeer met bijbehorend stroomverbruik te genereren. Niet iedereen beseft dat een zoekactie, mailtje of Facebook-bericht stroom verbruikt en kooldioxide de lucht in werpt.

 
Het aflezen en interpreteren van de CO2-rapportages moet ik nog leren, maar ik ga er de komende tijd wel vaker naar kijken.

Zie Workspace Googleblog: Carbon Footprint Report

Wat als de gemeente strafbaar handelt?

Zoals eerder in dit weblog vermeld, heeft de Regionale Uitvoeringsdienst (de milieudienst van de provincie en een aantal omliggende gemeenten) naast een bestuurlijk handhavingstraject ook een strafrechtelijk onderzoek ingesteld naar de sloop van twee loodsen door de gemeente Houten. De burgemeester is inmiddels aangewezen als overkoepelende portefeuillehouder in deze zaak.

De provincie Utrecht had als bevoegd gezag eerder een aanvraag voor de sloop van de loodsen afgewezen. Om deze zaak goed te kunnen volgen, moet ik mij nu wat meer verdiepen in de gang van zaken bij strafrechtelijke vervolging van overheidsorganen. Ik lees daarvoor o.a. wat de Vereniging Nederlandse Gemeenten VNG schrijft over strafrechtelijke aansprakelijkheid. (*)

Als een strafbaar feit wordt begaan door een rechtspersoon, dan kan vervolging worden ingesteld tegen de rechtspersoon zelf en/of tegen degene die opdracht heeft gegeven tot de strafbare gedraging dan wel daarbij feitelijk de leiding had. De overheid heeft strafrechtelijke immuniteit als het een exclusieve overheidstaak betreft, maar niet als het een taak is die ook anderen zouden kunnen doen. Bijvoorbeeld: het nemen van een verkeersbesluit is een exclusieve overheidstaak, wegonderhoud is dat niet. Verguningverlening is een exclusieve overheidstaak, waarvoor immuniteit geldt, maar bij het overtreden van vergunningsregels door de overheid geldt die immuniteit niet. De immuniteit komt, naar ik aanneem, voort uit de democratisch aangestuurde overheidstaak. De verantwoordelijkheid ligt bij de volksvertegenwoordiging. Wiens belangen daardoor geschaad worden, kan wel een beroep doen op de bestuursrechter, maar het strafrecht blijft daar buiten. 

In het Wetboek van Strafrecht is alleen 'de ambtenaar' te vinden, maar daaronder vallen ook de bestuurders en raadsleden. 'Ambtenaren' in deze brede betekenis kunnen net als ieder ander strafrechtelijk worden vervolgd wanneer zij strafbare feiten plegen of daaraan deelnemen. Zij kunnen strafbaar handelen bij de uitoefening van hun functie als zij opdracht geven tot dan wel feitelijk leiding geven aan een verboden gedraging. Zij kunnen zich wel beroepen op immuniteit als het gaat om strafbare feiten waarvoor de gemeente immuniteit geniet en niet vervolgd kan worden. 

De VNG biedt een Handreiking bij toezicht- en opsporingsonderzoeken. Deze handreiking ziet op situaties waarin de gemeente of bestuurders of medewerkers in hun taakoefening als verdachte onderwerp zijn van toezicht en/of van een strafrechtelijk onderzoek of als zij in hun taakoefening worden opgeroepen als getuige. Het gaat hier niet om persoonlijk daderschap als diefstal of corruptie. 

Gemeenten komen vooral in de sectoren milieu, bouwen en openbare ruimte in aanraking met het strafrecht. De impact op betrokkenen kan groot zijn. Medewerkers kunnen ook worden overrompeld door een onaangekondigd bezoek van opsporingsambtenaren en de positie van de gemeente is verwarrend. Opeens staat de gemeente tegenover de opsporingsdienst en het OM, terwijl in andere situaties juist gezamenlijk als partners wordt opgetreden. De handreiking geeft gemeenten advies over hoe hiermee om te gaan. 

De handreiking adviseert om een coördinator aan te stellen, die centraal aanspreekpunt is voor zowel de eigen medewerkers als de opsporingsambtenaren. De receptiemedewerkers moeten instructie krijgen om meteen contact op te nemen met de coördinator bij bezoek van opsporingsambtenaren. Er moet iemand verantwoordelijk zijn voor de interne en externe communicatie, alle stappen en het dossier moeten goed worden bijgehouden. Hoe bereid je medewerkers voor op een verhoor, mag er een advocaat bij aanwezig zijn, wanneer kunnen of moeten zij een beroep doen op geheimhoudingsplicht? 

De burgemeester vertegenwoordigt de gemeente in en buiten rechte (artikel 171 Gemeentewet) en is formeel degene die namens de gemeente een verklaring mag afleggen. Hij kan daartoe ook een andere medewerker opdracht geven. De burgemeester is niet verplicht om in een strafproces als getuige tegen de gemeente op te treden en hij mag zich beroepen op zijn verschoningsrecht. Niemand (raadsleden, bestuurder of ambtenaar) kan worden vervolgd voor wat hij of zij heeft gezegd in de vergadering van de gemeenteraad. 

Bij een strafrechtelijk onderzoek kan het resultaat zijn: sepot, voorwaardelijk sepot, transactie (al dan niet openbaar gemaakt door het OM) of dagvaarding in een strafproces. Strafrechtelijk onderzoek kan lang duren, met langdurige stiltes. Communiceer met de betrokkenen, ook als er niets gebeurt, luidt het advies. 

Tot slot wijst de handreiking op het belang van het afleggen van politieke, publieke verantwoording. Heb aandacht voor communicatie, bijvoorbeeld het uitbrengen van een persbericht. 

(*) Bron: VNG

- Strafrechtelijke aansprakelijkheid (webartikel)
- Handreiking bij toezicht- en opsporingsonderzoeken (PDF 10p)

-------------------------

Meer bronnen en achtergrondinformatie:

Stibbeblog 3/1/2017: Handhaving in de Wnb
Op 1 januari 2017 is de Wet natuurbescherming (“Wnb“) in werking getreden. Handhaving is geregeld in hoofdstuk 7. De Wnb is een voortzetting van de Natuurbeschermingswet 1998, de Flora- en Faunawet en de Boswet, met strafrechtelijke en bestuursrechtelijke handhaving. Net als voorheen zijn gedragingen in strijd met de bij of krachtens de Wnb gestelde regels aangewezen als economisch delict op grond van de Wet op de economische delicten (“WED”). Niet naleving kan o.a. leiden tot de volgende bestuursrechtelijke sancties: last onder dwangsom, bestuursdwang, intrekking van een vergunning, ontheffing en certificaten, en als nieuwe mogelijkheid oplegging van een bestuurlijke boete. 

Wet Natuurbescherming (Wnb)

Wet Natuurbescherming hoofdstuk 7 Handhaving

Wet op de Economische Delicten (WED)