donderdag 22 juni 2017

Meester Rietkerk overleden

Meester Rietkerk overleden. De leukste schoolmeester die ik ooit heb gehad (derde en vierde klas van de lagere school, 1963-1965). Hij was niet lang daarvoor terug gekomen uit Nieuw Guinea, waar hij onderwijzer was, toen de Nederlanders in 1962 Nieuw Guinea moesten verlaten. Hij vertelde daar veel over, ook over de politieke situatie en de voor 1969 aangekondigde verkiezingen onder auspiciën van de Verenigde Naties. Ook liet hij ons dia's zien van zijn tijd in Nieuw Guinea. Hij kon prachtig vertellen en grappen maken, het was vaak lachen in de klas. Ik ben nog bij hem thuis op kraamvisite geweest en heb bij een andere gelegenheid tot zijn ergernis belletjegelelt bij hem aan de deur. Hij leerde ons - zoals het hoort - alle vijftien coupletten van het Wilhelmus. Hij schreef ze met een krijtje volledig uit op het schoolbord en wij schreven het over met onze kroontjespen en kleurden alle vijftien eerste letters Willem van Nassov in. Toen hij later als burgemeester van Genemuiden op Koninginnedag de Koningin zou ontvangen heb ik hem daar nog een kopie van gestuurd om te oefenen.

Jan Rietkerk
Foto: Bas Wilberink
Jan Rietkerk was vrijgemaakt gereformeerd (bij mijn weten de enige niet 'synodale' onderwijzer op onze school) en raakte in 1968 'buiten verband' (dat is nu Nederlands Gereformeerd). Hij was de eerste lijsttrekker van de RPF (nu samen met de GPV de ChristenUnie), maar kwam niet in de Kamer. Zijn opvolger, de breder bekende EO-presentator Meindert Leerling lukte dat wel. Jan Rietkerk werd vervolgens burgemeester van Genemuiden, de stevig gereformeerde tapijtstad die een eindeloos lange oranje loper voor de Koningin uitrolde. Zijn broer Koos Rietkerk werd lijsttrekker van de VVD. Het verkiezingsdebat dat jaar tussen de drie hoofdstromen PvdA, CDA en VVD werd uitgevochten door de drie oud-Arjossers Joop den Uijl, Bert de Vries en Koos Rietkerk. Koos Rietkerk werd minister van Binnenlandse Zaken. Hij stierf aan een hartaanval achter zijn bureau in het ministerie in Den Haag. Een andere broer, Wim Rietkerk, is Nederlands Gereformeerd predikant in Utrecht en actief voor l'Abri in Utrecht en Eck en Wiel, waar ik ooit intensieve gesprekken met hem had. Hun zus Greet Rietkerk was actief in Afrika. Een bijzondere en actieve familie en het overlijden van mijn meester Rietkerk roept veel herinneringen op. Jan Rietkerk overleed in Indonesië waar hij op bezoek was met zijn kleinzoon en hij zou morgen, vrijdag, thuiskomen.

De Stadskoerier 22.6.17: Oud-burgemeester Jan Rietkerk van Genemuiden overleden


zaterdag 17 juni 2017

Rammelstrook

Volgens Veilig Verkeer Nederland zou het aantal verkeersslachtoffers kunnen dalen als er op alle provinciale wegen rammelstroken worden aangelegd (NOS 17.6.17).

De rammelstrook brengt bij mij een leuke herinnering uit mijn kindertijd naar boven. We reden met het hele gezin in de auto langs een gracht in Pijnacker. Ineens zwenkte mijn vader opzij en reed een stukje vlak langs het water. De wielen van de wagen begonnen enorm te trillen en te rammelen. Wij schrokken ervan maar mijn vader lachte en vertelde trots dat dit zijn uitvinding was. Hij had in 1959 bij gemeentewerken van Pijnacker gewerkt. Om te voorkomen dat automobilisten ongemerkt uit de koers zouden raken en plompverloren de gracht in zouden rijden, had hij bij wijze van belijning in de bestrating om de paar klinkers een klinker verticaal laten plaatsen en een centimeter boven de rest laten uitsteken. Dit veroorzaakte de luide trilling als je er overheen reed. Het was een goedkope en efficiënte oplossing. Of hij de enige bedenker is van dit idee betwijfel ik, ik ben de truc later wel vaker tegengekomen, maar hij heeft er in elk geval zijn steentje aan bijgedragen. En elke keer als ik een rammelstrook zie of hoor, dan moet ik aan mijn vader denken.


maandag 5 juni 2017

Duitsers weg uit Incirlik

Turkije staat nog steeds niet toe dat Duitse parlementariërs een bezoek brengen aan de Duitse troepen in dat land. Op de vliegbasis Incirlik in Zuid-Turkije zijn zes Duitse Tornado’s gestationeerd met 260 Duitse militairen. Zij ondersteunen met verkenningsvluchten en bijtanken in de lucht de strijd tegen IS. De Duitse minister van Buitenlandse Zaken Sigmar Gabriel deed maandagmorgen 5 juni een laatste poging om zijn Turkse collega Mevlut Cavusoglu te vermurwen, maar Turkije blijft het bezoek tegenhouden. Gabriel ziet nu geen andere weg meer dan de Duitse militairen weg te halen uit Turkije. Al weken gonst het van geruchten over een mogelijke verplaatsing naar Jordanië, dus buiten het Navo-gebied. Geen gemakkelijke stap.

Elk land zou bezwaar maken als het zijn eigen troepen niet mocht bezoeken, maar voor Duitsland ligt dit extra gevoelig. De Duitsers noemen hun leger een “parlementair leger” om te benadrukken dat de militaire macht bij de volksvertegenwoordiging ligt en niet bij de uitvoerende macht. Het Duitse leger mag nooit meer een instrument worden in handen van een dictator. Het blokkeren van het contact tussen militairen en het parlement is voor de Duitsers dan ook een brug te ver. 

In oktober sprak ik met de Duitse Wehrbeauftragter Hans-Peter Bartels. De Wehrbeauftragter is de ombudsman en pleitbezorger voor de Duitse soldaten die zitting heeft in de Duitse Bondsdag, weliswaar benoemd en zonder stemrecht maar mét spreekrecht en elke soldaat kan zich rechtstreeks tot hem wenden. Hij bezocht de internationale conferentie van militaire ombudsinstanties in Amsterdam. (Zie mijn verslag). Net die ochtend was bekend geworden dat Turkije na wekenlang touwtrekken weer toestemming gaf aan een delegatie van de Bondsdag om Incirlik te bezoeken. Ik vroeg Hans-Peter Bartels of het probleem hiermee was opgelost en welke rol hij daar zelf als Wehrbeauftragter in speelde. Bartels dacht dat deze crisis voor nu wel voorbij was. Maar zei hij “het moet niet van de goodwill van de Turken afhangen maar de normale situatie zijn”. Zelf had hij de troepen in Incirlik enkele maanden eerder bezocht, in april 2016. Dit was dus nog vóór de couppoging van juni. De situatie vond hij toen ook al erg gespannen. Zijn bezoek was omgeven met zware militaire begeleiding door de Turken. Wat hem betreft had hij eenvoudigweg een rechtstreekse vlucht kunnen nemen van Berlijn naar Adona, dat op 12 kilometer van de basis ligt. Hij had, vond hij, bij wijze van spreken gewoon aan de poort moeten kunnen aankloppen, “maar er kwamen geen vreemden meer door de poort”. Ik vroeg hem of dit was vanwege de veiligheids­situatie in het grensgebied met Syrië of vanwege de binnenlandse politieke spanningen in Turkije. Bartels antwoordde dat dit kwam door de politieke situatie: “de basis ligt ver genoeg, zo’n 100 km, van de Syrische grens en de bewoners van de stad Adona kunnen ook gewoon naar buiten, dus daar ligt het niet aan”. Maar de Duitse soldaten zitten opgesloten (“eingesperrt”) op de basis. Nou zijn soldaten dat wel gewend, maar je verwacht zoiets in Afghanistan en niet bij een Navo-partner. Bartels: “Soldaten zijn geen diplomaten. Ze bevinden zich hier in een lastige situatie. Ze moeten zich sterk inhouden (“einschränken”) en kunnen zich niet vrij bewegen in het land”. 

Eerder in datzelfde voorjaar van 2016 hadden de Amerikanen de families van Amerikaanse diplomaten en militairen gesommeerd het gebied zo snel mogelijk te verlaten. Dat betrof de families van medewerkers op het Amerikaanse consulaat in Adana, de luchtmachtbasis Incirlik en de militaire posten in Izmir en Mugla. Over wat voor gevaar de mensen precies zouden lopen, werd toen niet uitgeweid. Volgens Bartels had dit ook te maken met de aanwezigheid van atoomwapens. “De Amerikanen wisten niet zeker wie te vertrouwen was en wie op wie zou schieten”.

Nu ben ik helemaal geen Turkije-kenner en mijn vragen over Incirlik waren een ‘Seitensprung’, die ik niet in mijn verslag heb gebruikt. Nu het doek over de Duitse aanwezigheid in Zuid-Turkije valt, heb ik mijn aantekeningen van dit gesprek er toch nog maar eens bij gepakt en op een rij gezet.

De Süddeutsche Zeitung schrijft vandaag in een commentaar dat verplaatsing naar Jordanië voor de Duitse piloten geen pretje is en dat deze stap de veiligheidssituatie er niet beter op maakt. Bovendien kan het vertrek van de Duitsers Turkije nog verder van Europa en de Navo vervreemden. Het conflict om de zes tornado’s is van minder gewicht, schrijft de krant, dan de gevolgen die er uit voort kunnen komen.

Ombudsman in oorlogstijd - mijn blog 8.10.2016

Endlich raus aus Incirlik - Süddeutsche Zeitung 5.6.2017