Provide for the provider

Bijna een kwart van de wereldbevolking betaalt steekpenningen om toegang te krijgen tot publieke basisvoorzieningen. Dat is de conclusie van het boek ‘Paying Bribes For Public Services: A Global Guide To Grass Roots Corruption’ van de Britse wetenschappers Richard Rose en Caryn Peiffer. De auteurs deden onderzoek bij meer dan 250.000 mensen in zo'n 120 landen. Zo'n 10% moet zelfs steekpenningen betalen om toegang te krijgen tot noodzakelijke medische zorg.

Europa is het verst gevorderd in de strijd tegen corruptie. Toch moet ook in de EU  nog 1% (Groot-Brittannië) tot 29% (Litouwen) van de mensen steekpenningen betalen. In Europa gaat het vooral om het betalen van commissie door multinationals om grote projecten binnen te halen. In Afrika worden cijfers genoemd van 4% in Botswana tot 63% in Sierra Leone. Het onderzoek spreekt tegen dat corruptie als normaal aspect van het leven wordt beschouwd. In elk land blijkt dat de grote meerderheid van de bevolking omkoping afkeurt.

Bron: Express.be

Sierra Leone

Het hoogste percentage in bovenstaande bericht betreft Sierra Leone. Tijdens mijn bezoek aan Sierra Leone vorig jaar viel mij op dat vrijwel iedereen daar zich bewust is van corruptie. Het is 'normaal' dat je er aan meedoet, anders kom je nergens, maar mensen zien het als één van de grootste problemen van het land en in die zin dus helemaal niet 'normaal'. Zelfs op een terras bij een restaurant begon iemand aan het tafeltje naast mij er spontaan met mij over te praten.

Mijn Sierra Leoonse vriend met wie ik het land bezocht, waarschuwde mij meermalen om geen problemen te krijgen met de politie, want omdat ze weten dat ik Europeaan ben en hij een "JC", een justcome, ofwel net terug uit het buitenland, zou hij of zijn familie moeten dokken om mij vrij te krijgen. Om de politie naar een ongeluk te krijgen, moet je vaak betalen voor de benzine en ook om een rechtszaak beslist te krijgen, wil de rechter eerst geld zien.

Bijna dagelijks discussieerde ik met studenten van het Milton Margai College aan de overkant van de College Road waar ik logeerde en ze vertelden mij dat als je geen geld in je werkstuk stopte, je niet hoefde te rekenen op een voldoende. De docent controleert na inlevering de stapel en vraag soms zelfs nog "who didn't provide for the provider" om je nog een laatste kans te geven je portemonnee te trekken. Voor vrouwelijke studenten zijn er nog andere wegen, want zowel de leerlingen als de jonge, onderbetaalde docenten wonen op de campus.

Een vriendin van mij daar, nu in de dertig, kreeg op haar zeventiende van haar ouders te horen dat als ze haar diploma wilde halen ze maar een oudere boyfriend moest zoeken. En dat heeft ze gedaan, zoals zovele andere meisjes. Nu wordt ze onderhouden door een getrouwde politicus van 68, die als hij langs komt het bed met haar deelt. Zij onderhoudt daarmee het hele gezin en ook haar vader. Toen ze een tijdje geleden de relatie verbrak, kwamen er zelfs regeringsfunctionarissen langs om te praten en haar vader zette haar onder druk om het weer goed te maken. Het ging immers om zijn pensioen en zijn fatsoen. Haar boyfriend is goed voor haar en iedereen mag hem, maar ze zal nooit het gezin hebben waar ze naar verlangt.

Vorige week vroeg een jong stel mij om hulp. Ze noemen mij allebei Uncle Ytzen en vragen mij los van elkaar wel eens om advies. Ze zijn allebei een jaar of 20. Vorige week zondag stelde de moeder van het meisje haar dochter onverwachts voor aan een man van een jaar of zestig die wel met het meisje wilde trouwen. Officieel mag ze weigeren, maar voor de ogen van haar moeder durfde ze geen nee te zeggen. De beide geliefden waren in tranen en de jongen was boos omdat ze voor een ander had gekozen. In zijn verdriet begreep hij nauwelijks haar positie en ik bond hem op het hart nu vierkant achter zijn vriendin te blijven staan, omdat ze anders geen alternatief meer had. Het meisje had mij vertrouwelijk gevraagd een brief aan haar moeder te schrijven en met heel veel respect naar iedereen probeerde ik er voor te pleiten haar meer tijd en ruimte te geven voor deze beslissing. Een delicate vraag. In feite vraag je de moeder daarmee haar hele AOW in te leveren voor het onzekere geluk van haar dochter. De keuze voor vrijheid is geen gemakkelijke als je geen inkomen hebt. Uiteindelijk heeft het meisje, na een emotioneel gesprek met haar 'schoonmoeder', toch voor haar jonge vriend durven kiezen en dit ook met haar moeder kunnen bespreken.

Een Nederlandse vrouw in Sierra Leone vertelde mij dat ze de juf van de basisschool betaalde om haar kind niet te slaan. Dat hielp, maar bracht ook nieuwe problemen met zich mee, want het onderwijzend personeel ontdekte daarmee een nieuwe inkomensbron en ineens bleek het veel vaker 'nodig' om bepaalde kinderen in de klas te slaan.

Ook ik heb meegedaan aan de corruptie. Om op de Sierra Leoonse ambassade in Londen aan een visum te komen, heb ik een biljet van tien pond in mijn paspoort gestopt. De vlucht was al geboekt en ik had de gok dus genomen. De ambtenaar keek mij bij het openen van mijn paspoort vragend aan, ik zweeg, en hij legde het biljet aan mijn kant van de tafel. Ik zei geen woord, maar pakte het biljet ook niet op. Na wat vragen, moest ik terug naar de wachtkamer. Toen ik opstond en mij even omdraaide, was het biljet van de tafel verdwenen. Bij aankomst in Sierra Leone stond mijn vriend meteen te flirten met de schattige jonge douane-beambte. Lachend schreef ze haar mobiele nummer voor hem op - ik dacht dat hij een date had, maar hij beloofde haar bij zijn vertrek uit Sierra Leone te bellen zodat ze dan haar fooi kon ophalen. Dit was zo belangrijk voor haar, dat ze er desnoods voor naar de luchthaven zou komen als ze geen dienst had. Bij mijn vertrek vroeg de douane-beambte die mijn paspoort controleerde of ik geen geld voor hem had. Ik antwoordde dat ik mijn laatste leones had uitgegeven. Ik dacht: bekijk het maar - was nu niet meer afhankelijk van hem, hij kon mij niet tegenhouden en mijn vriend was al eerder teruggereisd naar Europa. Hij vroeg het nog een keer, maar liet mij toen mokkend gaan. Ik voelde me twee keer schuldig. Op de heenreis omdat ik een ambtenaar geld had gegeven en op de terugreis omdat ik het niet heb gedaan.