Website Ruimtelijke Ordening

Vanaf vandaag - dinsdag 17 december 2024 - is de nieuwe website www.ruimtelijkeordening.nl live. De website van het ministerie van Volkshuisvesting en Ruimtelijke Ordening wordt de komende maanden verder uitgebouwd. Je vindt er informatie over onze beleidsvorming, projecten en samenwerkingen voor de inrichting van Nederland. 

http://www.ruimtelijkeordening.nl/

Erkenning van het Limburgs

In het NOS Journaal van vrijdagavond 13 december werden beelden vertoond van de vergadering van de Provinciale Staten van Limburg, die vandaag grotendeels in het Limburgs werd gehouden. Dat was voor het eerst. Eerder dit jaar hebben Provinciale Staten een motie aangenomen waarin werd afgesproken dat zij één keer per jaar in het Limburgs debatteren. 

In het televisiejournaal kreeg ik de indruk dat het Limburgs nog niet erkend is als Europese minderheidstaal en streeft naar erkenning "zoals het Fries". Maar het Limburgs is allang erkend als regionale minderheidstaal en voor een verdergaande erkenning als ambtstaal zoals het Fries (dus ook gebezigd door de overheid, de rechtstpraak en het onderwijs), dan moet je in Den Haag zijn (alleen al voor het geld) en niet in Brussel. Maar in de app van de NOS staat het duidelijker en preciezer. 

Nederlands is de officiële taal van Nederland. De Nederlandse Gebarentaal (NGT) en de Friese taal in de provincie Fryslân zijn allebei door de wet erkend in Nederland. Het Fries is de tweede officiële taal in de provincie Fryslân. Op Bonaire, Sint-Eustatius en Saba (BES-eilanden) zijn naast Nederlands ook Papiaments en Engels erkend als officiële talen. Nederland heeft via Europese afspraken Limburgs en Nedersaksisch als regionale talen erkend, en Jiddisch (Jiddisj) en Romanes erkend als talen die niet binnen een bepaald gebied worden gesproken.

Europese erkenning

Limburgs is in 1997 (net als het Nedersaksisch een jaar eerder) erkend als regionale taal onder het Europees Handvest van regonale talen of talen van minderheden. Door deze erkenning kunnen betrokken provincies en gemeenten een eigen beleid voor deze regionale talen voeren, bijvoorbeeld met subsidies aan regionale omroepen of toneelverenigingen. In het Convenant Limburgs staan afspraken van de rijksoverheid met de provincie Limburg. De Minister van Binnenlandse Zaken erkent daarin de Limburgse taal als een wezenlijke, volwaardige en zelfstandige regionale taal in Nederland. Rijk en provincie spreken af om samen te werken aan het behoud van het Limburgs en de positie van het Limburgs te stimuleren, overigens zonder nieuwe wet- en regelgeving. Het Limburgs is dan al toegestaan als voertaal in de kinderopvang en het basisonderwijs, en in het middelbaar onderwijs kan het Limburgs als keuzevak worden aangeboden. Het convenant is niet bij de rechter afdwingbaar. 

Erkenning in bestuur en rechtspraak

Deze erkenning en stimulering komt overeen met deel II van het Europees Handvest regionale talen. De opmerking in het NOS Journaal dat Limburg streeft naar erkenning "zoals het Fries" wordt duidelijker in de NOS App. Daarin staat, dat de Provincie Limburg streeft naar een 'deel-III-erkenning' in 2030. Nu heeft alleen de Friese taal zo'n 'deel-III-erkenning'. Deel III van het Handvest gaat inderdaad veel verder. Daarin verplicht de overheid zich er toe om ervoor te zorgen dat de taal aangeboden en daadwerkelijk gebruikt kan worden in alle niveaus van onderwijs, bij de rechterlijke macht, in het bestuur en de openbare diensten, in de media en in cultuur en economie. 

Limburgse prijs voor taal en cultuur

Zover is het nog niet. De Provinciale Staten debatteerden vandaag in het Limburgs en namen een motie aan waarin het college van Gedeputeerde Staten wordt opgeroepen om een Limburgse prijs in te voeren om initiatieven die de Limburgse taal en cultuur bevorderen te erkennen en te ondersteunen. 

Streektaal niet overal hetzelfde

Net als bij het Fries en andere streektalen doet zich wel het praktische probleem voor dat streektalen zich niet houden aan provinciegrenzen. Elke streektaal kent ook weer verschillende varianten en dialecten en binnen dezelfde provincie kunnen er gebieden zijn waar de streektaal helemaal niet en of zelfs een heel andere streektaal wordt gesproken (zoals het Fries-Hollandse Bildts en het Saksische Stellingwerfs in  de provincie Friesland). Er is een groot verschil tussen Noord-Limburg en Zuid-Limburg - en Limburg wordt ook nog eens doorsneden door de landsgrens met België. Talen laten zich niet in een keurslijf dwingen. Maar het is, vind ik, goed als mensen hun moerstaal kunnen spreken en die het liefst ook nog leren schrijven. 

Bronnen: 

NOS 13-12-2024 Voor het eerst in Limburgs gedebatteerd bij Provinciale Staten

Mijn blog 12-10-2017 Streektalen 

Agenda Provinciale Staten Limburg 13-12-24

Motie Limburgse Prijs ter Bevordering van de Limburgse Taal en Cultuur

Rijksoverheid over erkende talen in Nederland en het Koninkrijk

Convenant inzake de Nederlandse erkenning van de Limburgse taal

Europees Handvest voor regionale talen of talen van minderheden

Veggie piglet

Someone had left a package of sweets at the checkout. I treated myself to it. I wanted to have something to snack on the way back home on the train from Bonn. But I was especially attracted by the intriguing texts on the packet. What is the Dutch word "Katjes" (little cats) doing in Germany? Why not "Kätzchen"? Is it a Dutch product? But the rest of the text is in German. Why a pig and not a kitten in the picture? Then I see that it is a German brand name: Fred Ferkel, Fred the piglet. 

The funniest thing, I think, is that the product is advertised as "vegan", "ohne tierische Gelatin". Is a pig the most appropriate figure to represent a vegan product? But in the meantime it is already my turn at the checkout and I have paid off my doubts. Not much later I am sitting on the train to the North, feeling sweetly vega-healthy nauseous. 

When I am in Bonn, I usually buy the General Anzeiger, the Bonn newspaper in which I placed an advertisement in the summer of 1994. "Dutchmen (38) would like to get to know German, Germany and the Germans, seeking contacts for conversations and work assignments". The reactions drew me deeper into Germany than I had anticipated, a few months later I was living with mother Maria and three daughters and had become a Bonner Bürger.

In addition to the General Anzeiger, when I am in Bonn I often also treat myself to a package of Haribo sweets: Harald Riegel, Bonn. Because I remember how nice it smells around that factory. With some difficulty I managed to leave those sweets alone this time, but the poor piglet left behind at the cash register - although not Harald's - had managed to tempt me into infidelity with all its sweet puns. 

Maria told me at the time that she, like many other schoolchildren in Bonn, went to collect acorns in the forest every autumn - what child doesn't do that? - which she then handed in at Harald Riegel's candy factory. All children received a bag of candy as a reward. She thought that the acorns went straight into the candy soup, from which the famous Gummibärchen were made. She knew that a bunch of pigs were rooting around in the mud behind Harald Riegel's house, but she had no idea what they had to do with the candy.

We now know that gelatin is needed for the sweet candy and Harald Riegel received free pig food and therefore cheaper gelatin every autumn, thanks to his playful agreement with the town's youth. Gelatin is a binding agent, made from animal bones. From boar to gummy bear. But the diligent schoolchildren will not have realised that Harald's pigs did not survive the candy. 

So now there's Fred Ferkel, the happy veggie pig, who can safely recommend the candy - not from Haribo - without being ground up in it himself. Good for Fred, but a bit of a vague veggie.

Vegavarken

Iemand had een pakje snoep bij de kassa achtergelaten. Ik gunde het mijzelf. Ik wilde wat te snoepen hebben op de terugweg in de trein van Bonn naar huis. Maar ik werd vooral aangetrokken door de intrigerende teksten op het pakje. Wat doen "Katjes" in Duitsland? Waarom geen "Kätzchen"? Is het een Nederlands product? Maar de verdere tekst is in het Duits. Waarom geen katjes maar een varken afgebeeld? Dan zie ik dat het een Duitse merknaam is: Fred Ferkel, Fred het biggetje. 

Het meest komische vind ik dat het product als "vegan" wordt aangeprezen, "ohne tierische Gelatin". Is een varken dan wel de meest aangewezen figuur om een veganistisch goedje te verbeelden? Maar intussen ben ik al aan de beurt bij de kassa en heb ik met mijn twijfels afgerekend. Niet veel later zit ik vegagezond misselijk zoetgevreten in de trein naar het Noorden.

Als ik in Bonn ben, koop ik meestal de General Anzeiger, de Bonner krant waarin ik in de zomer van 1994 een advertentie plaatste. "Holländer (38) möchte Deutsch, Deutschland und die Deutschen kennen lernen, sucht Kontakte für Gespräch und Aufträge". De reacties trokken mij dieper dan gedacht Duitsland in, een paar maanden later woonde ik bij moeder Maria met drie dochters en was ik Bonner Bürger geworden.

Behalve de General Anzeiger vergun ik mij als ik in Bonn ben meestal ook een zakje snoep van Haribo: Harald Riegel, Bonn. Omdat ik mij herinner hoe lekker het ruikt bij die fabriek. Het was me met enige moeite gelukt het snoep dit keer te laten liggen, maar het achtergelaten biggetje bij de kassa - hoewel niet van Harald - had met al z'n zoete woordspelingen mij toch tot ontrouw weten te verleiden. 

Maria vertelde mij indertijd dat zij, net als vele andere schoolkinderen in Bonn, iedere herfst eikels ging verzamelen in het bos - welk kind doet dat niet? - die ze dan vervolgens inleverde bij de snoepfabriek van Harald Riegel. Alle kinderen kregen als beloning een zak snoep. Zij dacht dat de eikels rechtstreeks de snoepsoep ingingen, waar de beroemde Gummibärchen van gemaakt werden. Wel wist ze dat achter het huis van Harald Riegel een stel varkens in de modder wroetten, maar ze had geen idee wat die met het snoepgoed van doen hadden.

Inmiddels weten we dat voor het zoete snoep gelatine nodig is en Harald Riegel kwam dankzij de ludieke afspraak met de Bonner jeugd elke herfst aan gratis varkensvoer en daarmee dus goedkopere gelatine. Gelatine is een bindmiddel, gemaakt van botten en kraakbeen. Van varken tot gummibeer. Maar de ijverige schoolkinderen zullen niet hebben beseft dat Harald's varkens het snoepgoed niet overleefden. 

Nu is er dus Fred Ferkel, het gelukkige vegabiggetje, dat het snoepgoed - niet van Haribo - mag aanprijzen zonder er zelf in vermalen worden. Fijn voor Fred maar een beetje vage vega wel.

Elsje