Friese roman

In de jaren '70/80 leende ik nogal eens Friese boeken uit de openbare bibliotheek in Utrecht. Er is één boek dat ik graag eens terug zou willen zien, maar helaas: titel en auteur ben ik vergeten. Ik heb her en der nagevraagd, ook hier op Facebook, op trefwoorden gezocht en zo nu en dan struin ik eens door een overzicht of samenvattingen van Friese literatuur. Maar dat leverde tot nu toe niets op.

Helaas lukt het mij niet zo goed meer om romans te lezen. Ik kon mij altijd al moeilijk concentreren, maar nu begint ook mijn zeer hoge leeftijd een rol te spelen (op 900 jaar na word ik dit jaar even oud als Methusalem) als ook mijn zeer jeugdig actief gebruik van telefoon en internet - met navenant vernietigend effect op het brein. Smart op smart: dat ding heet niet voor niets een smart-foon. Artikelen en 'Sachbücher' lezen lukt wel, want ik ben scherp genoeg om hapsnap te kunnen lezen, specifiek gespitst op antwoorden op vragen die om antwoord vragen. Maar het is weinig zinvol noch vermakelijk om diverse bladzijden van een roman in willekeurige volgorde en met wisselend focus door te vorsen. 

Maar deze ene Friese roman uit mijn jongvolwassen jaren wil ik toch graag nog eens herlezen. 

Het verhaal gaat over een al wat oudere vrijgezel in Friesland die zich uiteindelijk een beetje plichtmatig verlooft met een vrouw uit het dorp. Maar bij het in ondertrouw gaan, blijkt onverwachts dat hij al getrouwd is. Hij was dit helemaal vergeten en dacht dat zijn eerdere schijnhuwelijk nooit geregistreerd was. Aan het eind van de oorlog is hij in Berlijn met een gevangen genomen Duitse vrouw getrouwd om haar vrij te krijgen. Het huwelijk is nooit geconsumeerd en hij is direct erna vertrokken en was het hele voorval vergeten. Nu gaat hij terug naar Berlijn om de scheiding van zijn schijnhuwelijk te regelen. Hij vindt de vrouw in Oost-Berlijn, hij blijft bij haar slapen, aarzelt, maar ach wat kan er op tegen zijn, ze zijn toch wettig getrouwd. Vervolgens helpt hij haar naar het Westen te vluchten. Of mijn herinnering van het slot helemaal klopt, weet ik niet, maar op een gegeven moment zijn ze achterop een goederentrein geklommen en als ze de grens passeren worden ze beschoten, waarbij de vrouw omkomt. Nu is hij dus formeel weduwnaar en kan hij zijn Friese verloofde trouwen. Maar hij zal zijn eerste vrouw nooit meer vergeten.

Mijn zoekvraag lijkt een beetje op het verhaal van Daniël (*), die een droom van koning Nebukadnezar moest uitleggen zonder dat de koning vertelde wat hij gedroomd had. Titel en auteur van het verhaal zijn totaal uit mijn geheugen gewist. Daniël bad tot God, ik richtte mij vanmorgen ten einde raad tot Tresoar in Leeuwarden, archief en bibliotheek van de provincie Friesland.

Mijn bede werd prompt verhoord. Per omgaande mail reageerde Lysbert Bonnema van Tresoar met: "Achte hear Lont, Soe it miskien de roman ‘De wrâld is der op tsjin’ fan Piter Terpstra wêze kinne? En een kwartiertje later volgde een afbeelding van de efterflap. Ja, dit is het! Tige tank!

Het boek heb ik meteen aangevraagd bij de Universiteitsbibliotheek Utrecht (waarvan ik nog een klein pensioentje geniet plus een levenslang lidmaatschap), zodat ik het boek binnenkort kan herlezen. 

(*) Ook het lezen waard: https://www.debijbel.nl/bijbel/BGT/DAN.2

Afmelding

Na de pauze wist ik niet meer in welk lokaal mijn workshop was.
Ik liep over de lange gang langs de klaslokalen.
De A4'tjes bij de deuren waren weggehaald.
Hoe moest ik nou weten waar ik moest zijn?

In het eerste lokaal had iedereen een viool voor zich op het tafeltje liggen.
Een muziekworkshop. Daar moest ik niet zijn.

Ik schoot een medewerker aan voor hulp.
Die ging meteen voor mij aan de slag.
Met gezwinde pas liep hij een andere gang in - vanwaar mijn hulp komen zou - en ik dribbelde er achteraan.

Toen ging mijn wekker en werd ik wakker.
Laat die workshop dan maar zitten, dacht ik.

Maar nu voel ik mij toch schuldig.
Die man is nog steeds voor mij aan het zoeken.
Ik kan hem niet bereiken om mij af te melden.
En is dit een geldig excuus?
Wakker worden uit een droom?

Rood wit blauw

 

Waar of niet

De laatste tijd kijk ik regelmatig naar de BBC-quiz Would I Lie To You? (#wilty). Vaak op YouTube, soms op de zender. Het is een komische quiz met twee teams van drie personen. In het midden als vaste teamcaptains de komieken David Mitchell en Lee Mack met aan weerszijden wisselende gasten, BB'ers, Bekende Britten ofwel Celebrities. David is de erudiete nerd, Lee de volkse flapout. Ze kunnen soms flink tegen elkaar uitvallen, David speelt zo nu en dan een intellectuele woedeuitbarsting ('rant'). Onzin en hilariteit voeren de boventoon boven het serieus raden en winnen van de quiz. De teamleden moeten van een kaart, waarvan ze van tevoren niet weten wat er op staat, een voorval over zichzelf voorlezen. Ze worden daarover bevraagd door het andere team, hangen dan een heel verhaal op en het andere team moet raden of het waar is of niet (True or Lie). 

Ook op de Nederlandse radio en televisie zijn door de jaren heen veel raadspelletjes gepresenteerd. Ik moest denken aan de de verhalen van mijn vader, die toen ik nog klein was eens aan een radioquiz heeft meegedaan. De finesses van het verhaal kon ik mij niet meer herinneren, dus ik deed een beroep op mijn broer en zussen in onze familie-app. Vooral mijn oudste zus herinnert zich veel van vroeger. 

Het radiospelletje waar mijn vader aan meedeed, was ook een soort Would I Lie To You, waarbij de deelnemers moesten raden of het verhaal klopte of niet, in dit geval zijn beroep. Mijn vader beweerde dat hij ambtenaar van de burgerlijke stand was in Harlingen. In werkelijkheid was hij wel ambtenaar maar dan als opzichter van bouw- en woningtoezicht in Schiedam. Hij is begonnen als timmerman, vervolgens timmerleraar geworden op de ambachtschool in Leeuwarden en in Harlingen, waar mijn oudere broer en ik geboren zijn. In Harlingen overgestapt naar de gemeente als bouwopzichter, in die functie gesolliciteerd in Schiedam - ik was een half jaar oud - en vervolgens (na ook nog kort voor de gemeente Pijnacker gewerkt te hebben) naar Barneveld. Na drie jaar ge-opzichtert te hebben, begon hij met enkele partners een bouwbedrijf, Bouw Industrie Barneveld, en aan het eind van zijn carrière kwam hij terecht bij de afdeling bouw en onderhoud van de platenmaatschappij van Philips, Phonogram in Baarn. Altijd in en rond de bouw, nooit ambtenaar van de burgerlijke stand. Maar hij wist deze bewering op de radio overtuigend genoeg te brengen, men geloofde hem. 

Mijn oudste zus weet het zich nog wel enigszins te herinneren. Zij heeft de herhaling van de uitzending gehoord bij een vriendinnetje. Die was om twaalf uur 's middags. Op een holletje uit school konden ze het nog net halen. Presentator was Johan Bodegraven, de man van de latere televisieacties van de NCRV en van veel radioquizzen in de jaren '50, zoals de Spraakwaterval, Radio-Vossenjacht en Mastklimmen . Bij Mastklimmen hingen de prijzen in een mast; bovenin de mast hing als hoofdprijs een gerookte ham. Daarvan stamt de uitdrukking "En dan nu de hamvraag!". Hoe meer vragen een deelnemer goed had, hoe hoger hij of zij 'opklom' in de mast. 

De radiospelletjes van de NRCV kan ik mij niet herinneren, wel de latere televisieacties. Ook herinner ik mij nog dat ik in 1974 als negentienjarige heb lopen collecteren voor Geven voor leven. Dit was een grote inzameling voor de bestrijding van kanker bij kinderen. De aanleiding was het 50-jarig bestaan van de NCRV en het 25-jarig bestaan van het Koningin Wilhelminafonds (KWF Kankerbestrijding). Ik collecteerde in het rijke Bosch en Duin, waar ik zelf in een riante villa woonde, zij het met tientallen medestudenten in een internaat. Grote villa's in het bos, lange oprijlanen, dienstboden die opendeden, de vrouw des huizes in kamerjas op de overloop, de trap op en dan één schamel kwartje in de bus. Ik had meer verwacht. Zij ook.

Het streefbedrag van de actie was 40 miljoen gulden, een immens bedrag. Tijdens de televisieshow, gepresenteerd door Johan Bodegraven en Ted de Braak, zong Vader Abraham zijn voor de gelegenheid geschreven hit Geven voor leven en liet hij zoals beloofd zijn baard afscheren bij het bereiken van de 50 miljoen. 

Mijn oudste zus heeft geen onverdeeld gelukkige herinneringen Johan Bodegraven. Voor een landdag van de Gereformeerde Jeugdvereniging moest zij als twaalfjarig meisje met de club van de kerk optreden op een groot podium op de beroemde Koewei in het Schaffelaarbos in Barneveld. "Ik had een zandkleurige jurk aan en moest een beetje met mijn handen boven mijn hoofd zwaaien. Ik was dan een boom. Anderen hadden een jurk van een andere kleur en stelden wat anders voor." Ze vond het maar stom dat iedereen naar de pijpen danste van die arrogante man op het podium met zijn ouderwetse radiostem. 

Mijn geboortehuis in Harlingen heeft ook nog eens gefunctioneerd als radiostudio. Maar zelfs mijn oudste zus weet niet meer precies hoe het zat. Gretta Kok, zwemkampioene en de oudere zus van de bekendere Olympisch kampioen Ada Kok, was in Harlingen voor een zwemwedstrijd en de radioploeg had snel even een ruimte nodig voor een interview - waarschijnlijk ook stroom en misschien een telefoonverbinding. We weten dit alleen uit de verhalen van mijn vader. Wat er van waar is, weten we niet. Maar Would He Lie To Us? 

• Would I Lie To You?
• Johan Bodegraven
• Geven voor leven
• Gretta Kok

Restaurant Nieuw Wulven weer vlot getrokken

Restaurant Nieuw Wulven ontwerp zuidgevel

Eind december is een nieuwe vergunningaanvraag ingediend voor de bouw van een restaurant in het bos Nieuw Wulven. Een jaar eerder werd een vorige aanvraag weer ingetrokken, omdat de planuitwerking en de financiering nog niet compleet waren. Door de coronacrisis was het toen geen geschikte tijd om een restaurant te starten en er werden ook veel eisen gesteld vanuit het natuurbelang. De horeca is vergund aan Natuurlijke Recreatie Nieuw Wulven BV te Leersum van Stella Heinen en René Willigenburg. Inmiddels is een nieuwe partij betrokken en zijn de plannen weer vlot getrokken. De nieuwe partij zal het het restaurant gaan bouwen en exploiteren. In maart komt er een informatieavond, waar Staatsbosbeheer en de nieuwe initiatiefnemer de nieuwe plannen zullen bekendmaken en toelichten.

In persberichten was te lezen dat de aanvraag vanaf 10 januari zes weken ter inzage ligt, maar een woordvoerder van de gemeente laat weten dat dit niet helemaal klopt. De stukken zijn weliswaar in te zien, maar pas als de gemeente een besluit heeft genomen over de aanvraag volgt de formele terinzagelegging van zes weken, waarbij zienswijzen kunnen worden ingediend. De nu gepubliceerde plannen kunnen ook nog wijzigen.

De eigenaar wil de begane grond van 387,50 m2 inrichten als restaurant en de eerste verdieping van 292,50 m2 benutten voor zalenverhuur. Dit past in het bestemmingsplan. Het terras aan het water en het tochtportaal wijken enigszins af van het bestemmingsplan, maar de gemeente staat niet onwelwillend tegenover deze aanpassing (‘kruimelregeling’). Verder is er bijzondere aandacht voor de verlichting: die mag niet te veel naar buiten stralen en de vogels en vleermuizen verstoren. Dit kan voorkomen worden door folie op het glas, sfeerverlichting en door de armaturen niet te dicht bij de ramen te plaatsen. Buiten komt geen constante veiligheidsverlichting, maar verlichting die reageert op beweging en naar het parkeerterrein alleen een lage oriëntatieverlichting.

De gemeente had ook zelf een vergunningaanvraag ingediend voor het verleggen en uitbreiden van enkele waterpartijen en de aanleg van een hondenspeelplaats, tussen het parkeerterrein en de rondweg, maar deze aanvraag is in oktober weer ingetrokken. De reden daarvoor is dat de initiatiefnemer deze niet meer in het ontwerp van het restaurant zou opnemen en alleen de waterpartijen aanleggen die al in het bestemmingsplan staan. Staatsbosbeheer heeft het plan voor een hondenspeelplaats bij de toegangsweg van het parkeerterrein geschrapt naar aanleiding van de reacties.

Bronnen:   

(1) Stukken bouwaanvraag ter inzage (aanvraag en tekeningen)

(2) Bekendmaking van de gemeente 10-01-2024

(3) Website gemeente Houten over bos Nieuw Wulven

(4) Intrekken vergunningaanvraag hondenspeelplaats

(5) Persbericht gemeente Bunnik (met onjuiste termijn terinzagelegging)

(6) Horeca Houtens bos vertraagd

Blog 06-01-2023 over de eerdere, ingetrokken vergunningaanvraag

Dit bericht is geplaatst op de website van Omroep Houten. 

Van heinde en verre

De - overigens uitstekende - presentatrice van de avond merkt op dat de mensen "van heinde en verre" kwamen. Dan aarzelt ze even en vult ze aan "en natuurlijk ook van dichtbij".

Het tovert even een glimlach op mijn gezicht. "Van heinde en verre" betekent natuurlijk "van dichtbij en ver weg" - en dus van overal. Maar dat nabije heinde was ze even kwijt.

Heinde is een verouderd woord dat "nabij" betekent, afgeleid van het Middelnederlandse "gehende". In gehende zit hend ofwel hand. Letterlijk betekent "heinde" dus "bij de hand" en vandaar "dichtbij".

Rechtvoorjou.nl voor jongeren

Inspiratie voor spreekbeurt of uitleg over recht

De website rechtvoorjou.nl is speciaal ontwikkeld voor jongeren. Op die website staat hoe de rechtspraak in elkaar zit en wat er gebeurt als een jongere zelf naar de rechter moet. Zo wordt op een toegankelijke manier uitgelegd wat je kan doen bij bijvoorbeeld online pesten, een scheiding of als je als jongere ontslagen wordt. Ook kan je op rechtvoorjou.nl ideeën opdoen voor een spreekbeurt of werkstuk over het recht.

Zie: rechtvoorjou.nl