Contactloos

Vandaag een jaar geleden, na het horen over het eerste coronageval in Nederland, kondigde ik bij mij in huis het 'virusprotocol' af: afstand houden en grondig handen wassen, bij het weggaan en thuiskomen en bij het wisselen van activiteit of contact. Ik was daarmee iets eerder dan de regering, die ik daarvoor ook helemaal niet nodig heb, maar ik baseerde mij op de ervaringen met de Mexicaanse griep en dierziektes. Het 'contactverbod' is iets dat ik op die manier, maar dan kleinschalig, al sinds mijn jeugd ken en des te meer tijdens de griepepidemie van 2009. In de basis is er maar één regel: overbreng-contacten doorbreken. Het is wel onwezenlijk om nu al een jaar geen direct 'fysiek' contact met andere mensen te hebben gehad, ook niet in huis. Maar tot nu toe daarmee het virus wel redelijk op afstand weten te houden. Mijn gedachten gaan uit naar alle mensen die de directe gevolgen ondervinden, de nabestaanden, ernstig zieken en mensen voor wie het economisch voortbestaan onzeker is geworden. Ik heb makkelijk praten. Ik knabbel alleen een jaartje wat harder aan mijn heerlijke huis dat ik toch al aan het opeten ben.

Plastic bakjes met gekeuvel

Tupperware stopt met de verkoop in Nederland, lees ik bij de NOS. Het leven zal nooit meer hetzelfde zijn. Ik ben één keer bij een Tupperware party geweest. Ik was er de enige man die avond, uitgenodigd door een vriendin die de gastvrouw was. De consulente ging er meteen van uit dat ik de heer des huizes was, dus ik voelde mij het heertje. Ik vond het wel een leerzame avond en zag wel wat van mijn gading. Maar ik ben geen impulskoper, zelfs niet als die impuls een avond lang met koffie en versnaperingen is, dus ik wil er wel een nachtje over slapen. Heel interessant, zei ik, dit ga ik morgen misschien wel kopen in de winkel. Maar dat kon niet. Geen winkel? Hm, dan kan ik het dus niet 'ergens' kopen. Ik ben niet zo'n partybeest. Ik kreeg nog wel een gratis prul mee naar huis, een ijsschraper, geloof ik. Maar daar heb ik nooit wat mee gedaan en Tupperware is helaas zelfs als je het niet gebruikt onslijtbaar. Maar het was een gezellige en leerzame avond met mooie producten en koffie en gezellig gekeuvel.

NOS 26-02-2021: Nooit meer een Tupperwareparty

In frou neamd Jikke

Vandaag vijf jaar geleden overleed mijn lieve nicht Jikke Tamminga. Zij werd geboren op de boerderij - nu Nij Humalda - aan het eind van het Schapendijkje net buiten vliegveld Leeuwarden, die mijn grootvader pake Ytzen had weten te verwerven nadat de familieboerderij Groot Humalda op het gemilitariseerde vliegveld in de oorlog was plat gebombardeerd. Later nam zijn zoon Meile en weer later diens zoons en inmiddels een achterkleindochter het boerenbedrijf over. In de laatste jaren van haar leven woonde Jikke met haar man Jurjen in een bungalow naast de boerderij en had ze zicht op haar geboortehuis. Toen Jikke op 26 augustus 1948 geboren werd, werkte mijn moeder bij haar broer Meile op de boerderij. Zij moest in alle vroegte de baker halen. Alle dagen werd er direct na het melken verse melk geleverd aan de stationsmeester van het vliegveld, maar dat schoot er die dag bij in. Daardoor, zo gaat het verhaal, vertrok het vliegtuig van de KLM die ochtend te laat. Mijn moeder had altijd een bijzondere band met Jikke en ook voor mij had deze 'oudere' nicht van kindsafaan een speciale plek. Zij was jarenlang kleuterjuf, maar ze is nu ook vereeuwigd in de Friese schrijversbuurt. Enkele maanden na haar overlijden is in de woonwijk Westeinde een gedicht van haar onthuld op een monument dat is ontworpen door haar man Jurjen. Zie hierna ook het gedicht 'In frou neamd Jikke' van Eppie Dam onder de video.

Dizze, eartiids, moaie boeregrün
is no sa'n fjirtich jier ferbûn
mei nammen út it ferline
litte hjir ús thúsplak fine
en jouw kleur oan dizze wyk
Westeinde, rekkenje dysels mar ryk!

Dichter(es): Jikke Tamminga
Locatie: Pieter Sipmawei Leeuwarden
Taal: Fries
Datum geplaatst: 25 november 2016
Relatie met locatie: Het gedicht staat in de Leeuwarder wijk Westeinde.
Initiatiefnemer: Wijkpanel Westeinde
Vormgever: Jurjen van der Meer
Opmerkingen of wetenswaardigheden: De wijk Westeinde is in de jaren 70 gebouwd op boerengrond van de familie Tamminga. Het gedicht is aangeboden door het wijkpanel ter gelegenheid van het veertigjarig bestaan van de wijkvereniging. Het gedicht is gemaakt door Jikke Tamminga (1948-2016), dochter van de voormalige grondeigenaar. Zij overleed driekwart jaar voor plaatsing van het gedicht. De letters van het gedicht zijn uitgespaard in een stalen 'perkament' op een inktpot. Door het perkament steekt een kroontjespen. Het object is gemaakt door Jurjen van der Meer, partner van de dichter. Het object verwijst naar de straten in de wijk die vernoemd zijn naar Friese schrijvers en dichters. De letterlijke vertaling luidt: Deze, voormalige, mooie boerengrond is nu zo'n veertig jaar verbonden met namen uit het verleden laat ons hier ons thuis vinden en geef kleur aan deze wijk Westeinde, reken jezelf maar rijk!

Meer info: Leeuwarder Courant maakte een filmpje van de onthulling. 

De dichter Eppie Dam, winnaar van de prestigieuze Gysbert Japickxprijs in 2017, schreef het gedicht 'In frou neamd Jikke' over hoe hij in de auto op de radio hoorde van het overlijden van Jikke. Dit gedicht is met als datum 10 april opgenomen in zijn bundel 'Een aap foar de bokkewein', een jaaroverzicht van gedichten in het jaar 2016.

Grimlach

Wethouder Kees van Dalen (CDA) was volgens de website van de gemeente Houten tot gisteren nog steeds voorzitter van de gemeenschappelijke sociale dienst Werk en Inkomen Lekstroom (WIL), hoewel hij het dagelijks bestuur al ruim twee jaar geleden heeft verlaten. Na de laatste raadsverkiezingen zat eerst wethouder Herman Geerdes en nu diens opvolger Sander Bos (beiden VVD) in het dagelijks bestuur van WIL, terwijl wethouder Ellie Eggengoor van Nieuwegein het voorzitterschap bekleedt. Nadat ik de gemeente Houten attendeerde op de achterhaalde informatie, is de website met gezwinde spoed aangepast. Ten tijde van zijn voorzitterschap kwam ik met de wethouder in conflict omdat hij een beleidsregel invoerde die niet in overeenstemming was met de wet. Na een moeizaam juridisch gevecht won ik deze zaak voor de rechter. Hoewel mijn attente mailtje aan de gemeente slechts was ingegeven door een belangenloos burgerhart en mijn immer streven naar correctheid, ontwaarde ik vanmorgen bij een blik op mijzelf in de spiegel toch een kleine satanische grimlach op mijn anders zo vriendelijke gezicht, daar ik de wethouder in elk geval virtueel - dus deugdelijk - alsnog zijn vermaledijde functie heb weten te ontnemen.

Toeslagenaffaire (6)

De woordvoerder van de gemeente Houten heeft vandaag de aanvullende vragen beantwoord die ik eerder namens Omroep Houten heb gesteld.  

Vraag 1: Volgens de lijst van de Belastingdienst van 31 oktober zijn er in Houten tien getroffenen bekend, nadien is er bij mijn weten nog geen nieuwe lijst gepubliceerd. Hebben zich inmiddels gedupeerden bij (de gemeente en) WIL gemeld? Hoeveel (ongeveer)?

Antwoord van de gemeente: Wij hebben op dit moment één melding binnen. Afgelopen week is er in de media meer ruchtbaarheid aangegeven. We verwachten dat zich dus meer mensen gaan melden. Op 26 januari jl. is een nieuwe lijst met getroffen inwoners per gemeente gepubliceerd. Voor Houten staan ondertussen 27 inwoners op de lijst. Zeer binnenkort verwachten wij dat de gegevensuitwisseling tussen de Belastingdienst en de gemeente is geregeld, zodat wij gedupeerden persoonlijk kunnen benaderen.

Vraag 2: Is het gevraagde meldpunt inmiddels operationeel en hoe wordt dit bekend gemaakt?

Antwoord van de gemeente: Het meldpunt is operationeel en staat vermeld in onze nieuwsberichten.

Zie bijvoorbeeld Gemeente biedt steun aan slachtoffers toeslagenaffaire .

We hebben zowel op de gemeentepagina, op de website als via social media aandacht besteed aan het meldpunt. Ook worden scholen, kinderopvangorganisaties en maatschappelijke partners e.d. geïnformeerd over het meldpunt. Mochten zij gedupeerde ouders kennen, dan roepen wij hun op om ouders door te verwijzen naar het meldpunt.

Vraag 3: Het kwijtschelden van overheidsschulden voor gedupeerden zal ongetwijfeld ook weer een inventarisatie en maatwerk vragen (bijstandsvorderingen, boetes, schuldhulpverlening etc.): (hoe) werkt WIL [en de gemeente] hier aan, heeft WIL het beleid en plannen hiervoor klaarliggen?

Antwoord van de gemeente: Wij zijn er klaar voor. De Houtense gemeenteraad heeft er eerder ook al aandacht voor gevraagd. Daarnaast gaan WIL [Werk en Inkomen Lekstroom] en de gemeente per gedupeerde inwoner maatwerk leveren op het vlak van werk en inkomen, schuldhulpverlening en andere problematiek die voortkomt uit de kinderopvangtoeslagaffaire. Het zal echt om maatwerk vragen. Onze houding is oplossingsgericht. We zullen hierin nauw samenwerken met andere betrokken partijen. Alles is erop gericht om deze inwoners te ondersteunen en weer op de rit te krijgen.

 
---

Aanvulling 13-02-2021

Binnenlands Bestuur: Gemeentelijke vorderingen prullenbak in? Ja. mits

Gemeenten willen alleen onder strikte voorwaarden vorderingen kwijtschelden van gedupeerden van de toeslagenaffaire. Een van de voorwaarden is dat er een totaaloplossing komt voor alle schulden, dus ook voor private schulden. Anders schieten gedupeerden er niets mee op.

Rechtszaak over Totta

De FNV sleept de gemeente Nissewaard (Spijkenisse) voor de rechter omdat de gemeente het omstreden systeem van Totta Data Lab blijft gebruiken voor fraudeonderzoek onder bijstandsgerechtigden. De FNV noemt het gebruik van de algoritmes van dit systeem ondoorzichtig. Advocaten bereiden momenteel een dagvaarding voor. Dit meldt het AD (1). 

Op 1 januari schreef ik een blog (2) over een door mij opgevraagde fraudescore uit dit systeem, dat eerder ook door Werk en Inkomen Lekstroom (WIL) werd gebruikt. Het Platform Bescherming Burgerrechten, dat met succes een rechtszaak aanspande tegen de staat over het Systeem Risico Indicatie SyRI, reageerde op mijn blog als volgt: 

"Meer dan informatie over een fraudescore krijgt hij niet: de beslisbomen die tot deze score leidden zijn geheim. Inzage zou kunnen leiden tot "diepgaande en uitgebreide inzichten in de patronen waarop werd gezocht en daardoor een goede uitvoering van de Participatiewet ondermijnen". Dit druist regelrecht in tegen het SyRI-vonnis, dat bepaalde dat burgers zich inhoudelijk moeten kunnen verweren tegen de wijze waarop ze worden doorgelicht met hun data. Werk en Inkomen Lekstroom is al gestopt met Totta, maar gemeente Nissewaard gaat gewoon door met deze praktijken. Daarbij wordt ze niet teruggefloten door het Ministerie van Sociale Zaken, dat na het SyRI-vonnis aangaf zich neer te leggen bij de uitspraak en SyRI stopzette. Het ziet ernaar uit dat de rechter er opnieuw aan te pas moet komen om private SyRI's bij gemeenten ook stop te zetten."

Woensdag 27 januari appte Ronald Huissen van het Platform Bescherming Burgerrechten mij: "Beste Ytzen, ik had zojuist contact met de NOS, die aandacht wil besteden aan Totta en algoritmesystemen in gemeenten en mensen zoekt die daarmee te maken hebben. Ik vond je blog over je inzageverzoek erg goed, die heb ik doorgestuurd en ze zouden graag contact met je opnemen."

Van de NOS heb ik niks meer gehoord, maar vandaag zag ik een bericht (3) over dit onderwerp in de NOS app en het NOS Journaal. Volgens het onderzoek van de NOS maken zeker 25 gemeenten gebruik van voorspellende algoritmes om bijvoorbeeld bijstandsfraude op te sporen, te voorspellen waar mogelijk ondermijnende criminaliteit plaatsvindt en om burgers met schulden op tijd te kunnen helpen. Risicoprofilering ligt onder een vergrootglas, zegt de NOS. Bij de kinderopvangtoeslagaffaire bleek dubbele nationaliteit te worden meegewogen bij het opstellen van risicoprofielen. Vorig jaar veegde de rechter bovendien het profileringssysteem SyRI van tafel, onder meer omdat het onvoldoende transparant was en er daarmee risico ontstond op discriminatie. De NOS publiceerde (4) al eerder over het gebruik van voorspellende algoritmes door de overheid, waarbij de NOS gebruik maakte van een WOB-verzoek bij Werk en Inkomen Lekstroom, de sociale dienst waar ook Houten onder valt. 

Bronnen:
(1) AD 29-01-21 Nissewaard voor rechter om opsporing steunfraude, FNV hekelt methode (Premium)
(2) Styloblog 01-01-21 Innocent bijstander
(3) NOS 01-02-21 Fraude opsporen of gevaar van discriminatie? Gemeenten gebruiken 'slimme' algoritmes
(4) NOS 29-05-21 Overheid gebruikt op grote schaal voorspelende algoritmes, 'risico op discriminatie'

Zie mijn dossier go.stylo.nl/algo

Wipkip-referendum

Op de website www.referendumhouten.nl over de Ruimtelijke Koers schrijft SGP-er Gijs van Leeuwen een column onder de titel ‘Weg met Houten…!?’. Daarin lees ik: “Houtenaren willen wonen in een doorzonwoning met een tuintje voor en achter, groen, ruim en met een wipkip binnen loopafstand. Daarvoor zijn mensen naar Houten gekomen.” Dit sluit aan op wat ik SGP-fractieleider Wouter van de Berg op de radio hoorde zeggen, dat wij dankzij ons rijtjeshuis zo’n geweldige sociale cohesie hebben.

Toen ik in 1997 in Houten-Zuid kwam wonen, was het laatste waar ik aan dacht een gezinswoning met tuin. Maar iets anders was moeilijk te vinden. Een tuin zie ik meer als last dan als lust, maar heb ik maar op de koop toe genomen. Wat mij in het begin erg tegenviel, is hoeveel moeilijker het hier was om sociale contacten te leggen in vergelijking met wat ik gewend was in de grote stad Utrecht. Daar woonde ik in een galerijflatje en zodra ik buiten stond had ik contact met de buren. We aten samen, we kenden elkaars problemen, we vergaderden wat af en de woningbouwvereniging zorgde als gemeenschappelijke vriend en vijand voor structuur en ondersteuning. We waren in 1981 al van het gas af, kookten elektrisch en de blokverwarming zorgde binnen een seconde voor heet water, zoals ik dat nu alleen in de reclame zie. 

In Houten zorgt de tuin voor een grotere afstand tot de buitenwereld en het inburgeren kostte mij in het begin veel moeite. Ik herinner mij nog dat ik vanuit de modderige Loerikse bouwput naar het Oude Dorp glibberde en daar in een winkel bij het afrekenen een tirade over mij heen kreeg toen ik vertelde dat ik in Zuid was komen wonen. Volgens de winkelier werd de Vinexwijk alleen gebouwd om de zakken van de wethouders te spekken. Het was duidelijk dat hij in mij als Houten-Zuiderling geen welkome nieuwe klant zag maar een bedreiging van zijn rust.

Inmiddels ken ik meer mensen in Houten en ik heb geweldige buren, maar mijn sociale leven speelt zich grotendeels buiten Houten af. Contacten in Houten lopen vaak via de kinderen. Zij zijn de ticket tot de sociale cohesie waar de SGP het over heeft. Maar wie die ticket om welke reden dan ook niet heeft weten te bemachtigen, valt daar buiten. Als alleenstaande zonder kinderen betaal ik via de belastingen graag mee aan de kinderbijslag, veiligheid, voorzieningen en goed onderwijs voor de kinderen van anderen. Maar het idee dat we allemaal voor de wipkip in Houten zijn komen wonen, vind ik een platte visie op de Houtense gemeenschap.

Omdat ik naar eer en geweten vond dat ik in m’n eentje te veel Houtense ruimte opslokte, heb ik al vrij snel besloten een kamer te verhuren. Iets wat ik iedereen waar de situatie het toelaat in overweging zou willen geven. Ik deelde mijn woning met een Houtense tiener die niet thuis kon wonen, omdat het gezinsleven nu eenmaal niet altijd zo idyllisch is als we zouden wensen, achtereenvolgens vier jonge mannen die een oorlog zijn ontvlucht, een vroedvrouw in opleiding die ik ‘s nachts het huis uit hoorde rennen om Houtense baby’s op de wereld te brengen en mijn broer in het laatste jaar van zijn leven kon er ook nog wel bij op een ziekenhuisbed in de woonkamer. Het enige wat ik te bieden had, was ruimte.

Houten heeft ruimte genoeg om ruim en laag te bouwen, schrijft Gijs van Leeuwen. Ik weet waarop hij doelt: het open buitengebied aan de oostkant van Houten. Waarom was ik ook al weer in Houten komen wonen? O ja, daarom. In vijf minuten ben ik in het buitengebied waar ik zoveel van houd. Ik dacht dat dit ook behoorde tot het veelgeroemde ‘Houtens DNA’, maar met déze genetische manipulatie heeft de SGP geen moeite. De SGP wil dit groen verstenen. Heeft elke Houtenaar dan recht op zijn eigen weiland en mag hier nooit gebouwd worden? Dat zal ik niet zeggen. Maar het gratuite “ruimte zat” en het populistische “wij weten wat de mensen willen” geven mij niet het gevoel dat hier veel ruimte is voor wie anders leeft.

Deze tekst wordt ook geplaatst op de website van Houtens Nieuws

Gijs van Leeuwen aan de telefoon. Foto: Ytzen Lont, Schalkwijk 26-01-2015