dinsdag 20 februari 2018

Geschikt of ongeschikt?

"Ben je geschikt als wethouder als je stukken niet leest, niet op bijeenkomsten komt en leugens verspreidt?". 

Dat vraagt Bernhard Tomlow zich af in een open brief over de vertraging en kostenoverschrijding van de Uithoflijn in Utrecht. De beroemde Utrechtse advocaat staat al decennia bekend als een hinderlijke volger van de politiek.

Hij heeft het hier over de wethouders Kees van Dalen van Houten en Lot van Hooijdonk van Utrecht. De beide wethouders hebben namens de U10, het samenwerkingsverband van tien gemeenten, een kritische brief geschreven aan de provincie Utrecht over de Uithoflijn. Het probleem is dat de andere wethouders van de U10 hier niets van af wisten. Er heeft wel een conceptbrief gecirculeerd, maar die ging helemaal niet over de Uithoflijn. Dat punt hebben de twee wethouders er op het laatste moment op eigen houtje ingefietst.

De U10-brief zou het laatste zetje gegeven hebben waardoor gedeputeerde Jacqueline Verbeek van de provincie Utrecht moest aftreden. Zij vindt nu dat ze vanwege "leugens" moest vertrekken.  Sommigen betichten de beide briefschrijvers van opzet en "politieke spelletjes". Tomlow wijst er op dat de vertraging en de daarmee samenhangende kostenoverschrijding van de Uithoflijn niet zozeer te wijten is aan gebrek aan regie door de provincie maar doordat de gemeente Utrecht haar toezeggingen niet nagekomen is. De gemeente is verantwoordelijk voor de aanleg van het gedeelte van de tramlijn tussen Utrecht Centraal en station Vaartsche Rijn en dit deel had inmiddels al moeten zijn opgeleverd. Maar de gemeente gaf voorrang aan het contract met de aannemers van het nieuwe Hoog Catharijne. Door de verbouw van het winkelcentrum en het stationsplein kon de ondergrond voor dit deel van de lijn nog niet worden aangelegd. Het deel van de Vaartsche Rijn naar de Uithof, waar de provincie verantwoordelijk voor is, is nagenoeg klaar en hier vinden al testritten plaats. De Uithoflijn zou halverwege 2018 geopend worden, maar dit wordt zeker een jaar later. Door de vertraging is € 84 miljoen extra nodig, die voor het grootste deel voor rekening komt van de provincie. Daarin zit ook een potje dat afkomstig is van de regiogemeenten (de erfenis van het BRU) en het gaat mogelijk ten koste van gelden voor de mobiliteitsplannen van deze gemeenten. 

De samenwerking van de stad Utrecht en de omliggende gemeenten is sinds de jaren '80 in allerlei gedaanten georganiseerd geweest, vaak in een soort concurrentiestrijd met de provincie. Eerst had je het Regio Beraad Utrecht (RBU), dat men afhankelijk van hoe de politieke vlaggen wapperden wilde laten uitgroeien tot één grote gemeente, een gewest, een stadsregio of een stadsprovincie. In dat laatste geval zou de provincie Utrecht dus in twee provincies uiteenvallen. Het RBU speelde een belangrijke rol in de grootschalige Vinex-verstedelijkingsplannen in en om Utrecht, waar o.a. Leidsche Rijn en Houten-Zuid uit voort zijn gekomen. Maar fusieplannen haalden het niet en de provincie kreeg weer een grotere rol. Het RBU werd opgeheven en vervangen door het Bestuur Regio Utrecht (BRU). In het begin een nuttig maar vrijblijvend intergemeentelijk overleg van bijna alle gemeenten in de provincie, tot de stadsgrenzen van Amsterdam aan toe, en dan weer een steviger samenwerkingsverband van de stad Utrecht en aangrenzende gemeenten.

Zo kreeg het BRU ook een belangrijke taak als vervoersregio en het verdelen van geld voor openbaar vervoer en mobiliteitsplannen. Het BRU is opdrachtgever voor het regiovervoer U-OV en was in eerste instantie ook eigenaar van de trambaan en de trams, maar de tram is in 2015 overgeheveld naar de provincie. Daarbij zijn ook afspraken gemaakt over het overdragen van budgetten. Daar is nu gesteggel over. Intussen wil de regering - althans het vorige kabinet - af van gemeenschappelijke regelingen als het BRU en daarom zijn tien gemeenten (Utrecht, De Bilt, Bunnik, Houten, IJsselstein, Nieuwegein, Stichtse Vecht, Vianen, Zeist en Woerden) een netwerk begonnen om hun toekomstige samenwerking vorm te geven, onder de naam U10 ofwel Utrecht10

Hoewel de Uithoflijn een Utrechtse aangelegenheid is, zijn de omliggende gemeenten dus indirect financieel betrokken bij het Uithoflijn-debacle en is het begrijpelijk dat ze daar op willen reageren. Maar acht van de tien verkeerswethouders van het U10-netwerk hebben de kritische brief over de Uithoflijn dus nooit gezien of besproken.

Advocaat Bernhard Tomlow is erg kritisch over U10-voorzitter Kees van Dalen. Zo staat in de U10-brief dat het mobiliteitsprogramma - waar de brief in eerste instantie over gaat - pas 16 januari 2018 gepresenteerd is, maar volgens Tomlow is dat "apert onjuist". Al een half jaar eerder, op 17 juli 2017, heeft de provincie alle betrokken wethouders uitgenodigd voor een presentatie op 25 oktober 2017. Twee wethouders waren 25 oktober niet aanwezig: de briefschrijvers Van Hooijdonk en Van Dalen. Ook hoorden beide wethouders volgens de brief pas op 12 februari dat de provincie een deel van het extra geld voor de Uithoflijn wil halen uit geld dat is overgekomen van het BRU. Maar volgens Tomlow is dat al bij de overdracht van de gelden in 2014 expliciet zo afgesproken. Toch schrijft Kees van Dalen: "De gemeenten voelen zich overvallen met deze besluiten." Tomlow reageert fel: "Als er één persoon is die zich hierdoor niet overvallen moet voelen, is dat Kees van Dalen". Die had hierover namelijk al op 12 januari een bespreking met de gedeputeerde.

Om het overvallen gevoel van Van Dalen moest ik wel een beetje glimlachen, want eerder - zo bleek in een officiële reactie van het Houtens college - voelde hij zich ook al eens "overvallen" door een besluit van de sociale dienst Werk en Inkomen Lekstroom, waar hij zelf voorzitter van is.

Maar goed, wie mij of mijn weblog heeft gevolgd, weet dat ik niet meer onbevangen ben als het gaat om onze wethouder Kees van Dalen. In 2015 heb ik hem als wethouder van Houten gevraagd goed na te denken over de gevolgen van een besluit dat hij als voorzitter van Werk en Inkomen Lekstroom (WIL) overwoog om te gaan nemen. Dit besluit zou grote gevolgen hebben voor mijn bestaan en was naar mijn overtuiging in strijd met de wet. Het voorstel ondervond ook veel weerstand onder de uitvoerende ambtenaren zelf. Het besluit kwam er toch, met maar één bestuurlijke handtekening: die van Kees van Dalen. In een persoonlijk gesprek heb ik hem daarna gewezen op de gevolgen van zijn besluit en de strijdigheid met de wet. Maar tot mijn schrik, was zijn enige reactie: "je vindt mij toch niet verantwoordelijk?" Maar als de enige bestuurder die het besluit getekend heeft niet verantwoordelijk is: wie dan wel? Verschillende raadsleden hebben hem aangesproken op deze kwestie, maar steeds reageerde hij geïrriteerd afwijzend en nooit heeft hij inhoudelijk gereageerd. Op wat hij buiten de gemeente doet, daar moeten Houtenaren hem niet mee lastig vallen. Gelukkig gaf de rechter mij uiteindelijk gelijk dat het besluit niet in overeenstemming was met de wet.

In het najaar van 2017 heb ik Kees van Dalen in een uitgebreide persoonlijke brief gevraagd om zich niet opnieuw kandidaat te stellen voor de gemeenteraad. Ik wist toen nog niet dat hij op nummer 1 van de CDA-lijst zou komen en opnieuw een wethouderschap ambieerde. De vraag van advocaat Tomlow "Ben je geschikt als wethouder...? was mij dus uit het hart gegrepen. Dit schreef ik aan het slot van mijn - toen nog vertrouwelijke - brief, waar Van Dalen nooit op heeft geantwoord: 

“Het gaat mij niet zozeer om je beleid – dat kan goed of slecht zijn – maar je gebrekkige functioneren, je gebrek aan dossierkennis, je gebrek aan inzicht in de gevolgen van je beleid voor het leven van de burgers, je gebrek aan inlevings­vermogen, je gebrek aan feedback en je gebrek aan wetskennis. Het is mooi geweest en een goed moment om eervol afscheid te nemen en terug te kijken op het goede dat je ook hebt gedaan. Doe ons en jezelf geen nieuwe periode aan. Wees geen oorzaak van conflict. Ik hoop dat als de lijst bekend gemaakt wordt, jouw naam er niet op staat en er geen discussie hoeft te ontstaan rond jouw persoon. Dank je wel als je dat wijze besluit hebt genomen.”

Zie mijn blog "Meneer Van Dalen geeft geen antwoord". 

Op 19/02/18 was er in de Provinciale Staten een spoeddebat over de U10-brief; de gemeenteraad van Utrecht heeft vragen gesteld; 21/02/18 vindt overleg plaats tussen Provincie en U10. 

Zie de U10-brief (concept en definitieve versie), moties, raadsvragen en nieuwsberichten in mijn aansluitende blogpost Bronnen rond U10 en Uithoflijn, 26/01/19 verplaatst en verder aangevuld naar dossier: Bronnen rond U10 en Uithoflijn




Bronnen rond U10 en Uithoflijn

Bronnen over de dicussie rond U10, provincie Utrecht en Uithoflijn
behorend bij mijn blog: Geschikt of ongeschikt? (20/02/18)

Open brief Bernard Tomlow over debacle Uithoflijn:”De verkeerde is opgestapt”
(DUIC, 10/02/18)

Tweede open brief Bernard Tomlow over debacle Uithoflijn: ‘Gemeenteraad doe uw werk’
(DUIC, 16/02/18) - Dit is de belangrijkste bron voor het blog 'Geschikt of ongeschikt'!

Onduidelijkheid over brief tien Utrechtse wethouders rond Uithoflijn; Hoe zit het?
(DUIC, 16/02/18)

Website U10: www.utrecht10.nl

Concept brief U10 (via DUIC) (PDF)

Definitieve brief U10 (via DUIC) (PDF)

Tijdlijn: zo verloopt de politieke crisis om de Uithoflijn
(RTV Utrecht, 16/02/18, doorlopend)

Wezenlijk verschil tussen versies U10-brieven; PvdA Utrecht wil opheldering over gang van zaken
(DUIC, 16/02/18)

Ex-gedeputeerde haalt uit: "Ik ben weggegaan op basis van leugens"
(RTV Utrecht, 15/02/18)

@JVerbeekNijhof: "Ik ben obv leugens weggegaan" (Twitter, 15/02/18)

Vragen gemeenteraad Utrecht over totstandkoming U10-brief
(Stadsbelang, PvdA, VVD, 16/02/18) (PDF)

Agenda en stukken spoedvergadering Provinciale Staten 19/02/18
(overzicht met download-links)

Motie 19 SGP, PVV (G. van Leeuwen, R. Dercksen) (verworpen) (PDF)
"constaterende dat uit naam van tien gemeenten een brief is geschreven aan de provincie, deze brief in werkelijkheid door slechts twee wethouders is gekend, uitspraken in de brief inhoudelijk onjuist zijn, overwegende dat de provincie hierdoor op het verkeerde been is gezet, dit gedrag mogelijk zelfs valt onder het delict dat wordt beschreven in Wetboek van Strafrecht art.225lid 2: valsheid in geschrifte, dit geen manier is om met elkaar om te gaan, dragen het college van GS op krachtig stelling te nemen tegen deze wijze van communiceren vanuit de U10, dat ook in haar reactie (als antwoord op de brief) te verwoorden en een juridische beoordeling van deze werkwijze te formuleren."

Motie 20 (VVD) (Arthur Kocken) (ingetrokken) (PDF)
"constaterende dat de vertraging van de aanleg van de Uithoflijn en de daarmee gepaard gaande kosten voornamelijk veroorzaakt worden door bouwwerkzaamheden in het centrum van Utrecht onder verantwoordelijkheid van het college van B&W van de gemeente Utrecht; overwegende dat de gemeente Utrecht grote schade aan kan richten wanneer zij geen doorrijdbaar stationsgebied oplevert omdat de kosten hiervan voor het grootste deel door de provincie gedragen moeten worden en ten koste gaan van openbaar vervoer in andere gemeenten. (...) het handelen van de gemeente Utrecht van provinciaal belang is - lndeplaatstreding een mogelijkheid is voor de provincie om binnen een gemeente in te grijpen als de gemeente nalaat naar behoren te handelen; verzoekt GS om te onderzoeken in hoeverre indeplaatstreding kan worden toegepast - inzake wet lokaal spoor om verdere vertraging in het stationsgebied te voorkomen - inzake het herstelvan de bestuurlijke verhoudingen in de U10"

Toelichting YL: Bij "indeplaatstreding"neemt de provincie het stuur van de gemeente op een bepaald project over. Dit is bijvoorbeeld eerder gebeurd bij de aanleg van de Limesbaan (N421, aansluiting A12 - Houten-Oost), toen Bunnik en Houten hier niet onderling uitkwamen. De motie is na schorsing door de VVD ingetrokken om GS de gelegenheid te geven in goed overleg te treden met de gemeente Utrecht.

Berichtgeving spoeddebat PS 19/02/18:

(nieuwsbericht van Provinciale Staten, 20/02/18)

Stevig spoeddebat Uithoflijn in de Provincie
(DUIC, 20/02/18)

Statenleden gooien avondje met modder na Uithoflijndebacle
(AD/UN, 20/02/18)

Spoeddebat brief Uithoflijn loopt met sisser af
(RTV Utrecht, 20/02/18) (Twitter: @roelbreet)

Provincie Utrecht houdt gemeente hand boven het hoofd
(AD/UN, 20/02/18)

Nieuwe ontwikkelingen: 

Het duurste stukje trambaan van Nederland
(NRC, 24/02/18)

Storm van kritiek Uithoflijn houdt aan: 'Het lijkt een zootje'
(RTVU, 26/02/18)

Uithoflijn-crisis: Provincie probeerde plooien met BAM glad te strijken
(RTVU, 03/03/18)

Spoeddebat Uithoflijn: "Hoe betrouwbaar is de provincie"
(RTVU, 05/03/18)

Provinciale Staten vergaderen op 19 maart verder over Uithoflijn
(Provincie Utrecht, 06/02/18)
Zie: agenda en stukken * livestream

Spoeddebat over Uithoflijn uitgesteld
(RTVU, 06/02/18)
met lange lijst links naar eerdere berichtgeving van RTV Utrecht

Provinciebestuurder: "Ontslag ambtenaren Uithoflijn heel verstandig"
(RTVU, 06/02/18)



maandag 5 februari 2018

Emigratie naar Australië

Mijn generatie is vandaag 80 geworden. Dat wil zeggen mijn oudste nicht Antsje Tamminga is vandaag jarig, mijn moeder werd vandaag 80 jaar geleden tante. We weten dit zo precies, omdat mijn moeder vaak vertelde dat ze tante werd in de week nadat prinses Beatrix werd geboren. Het is het enige kleinkind dat mijn moeders moeder nog heeft meegemaakt: beppe Jikke overleed aan het einde van datzelfde jaar in december 1938 na een langdurig ziekbed. Haar tweede en derde kleinkind werden in het jaar daarna geboren, de anderen in of na de oorlog. De schare kleinkinderen van beppe Jikke en pake Ytzen bleef groeien, tot de laatste kleindochter in 1966. Een tijdspanne dus van bijna 30 jaar.

Onze nicht woont in het verre Australië. Het gezin emigreerde - met inmiddels vijf kinderen - kort voor haar dertiende verjaardag. Tot mijn verrassing vond ik vandaag voorin een familieboek een lijst met emigranten. Het is een moderne A4-print, waarschijnlijk onderdeel van een langere lijst uit een archief, die ongetwijfeld door mijn (in 2012 overleden) moeder in het boek is gestopt. Mijn moeder, tante Griet, heeft haar broer en de familie in Australië in 1997 bezocht. De lijst bevat een volgnummer, achter- en voornaam, nationaliteit (in alle gevallen: Dutch) en een referentienummer van een groep van 33 emigranten. Volgens deze lijst gaat het voornamelijk om vluchtelingen. Als je de Nederlandse emigranten al zo zou kunnen noemen, dan zouden we vandaag de dag spreken van 'economische vluchtelingen'. En dan ook nog 'bootvluchtelingen'. Ik vond het interessant om dit papier te lezen en zal de inleiding op de lijst hier weergeven:

Immigrant Ships
Ship J.V. Oldenbarnevelt
Departure Port: Unknown
Departure Date: Unknown
Arrival Port: Fremantle, Australia
Arrival Date: 12 Jan 1951

International Refugee Organisation
Group Resettlement to Australia

This passenger list contains individuals and families that migrated to Australia after World War II from various European Countries including Germany, Hungary, Russia, Ukraine, Latvia, Poland, Czechoslovakia, Romania etc. Most passengers are World War II refugees or displaced persons.

zaterdag 3 februari 2018

Welterusten

Vanmorgen kon ik maar weer moeizaam wakker worden. Stel dat je eenderde van de tijd van je leven slaapt, namelijk acht van elke 24 uur, dan heb ik als 60-plusser inmiddels al meer dan twintig jaar van m'n leven geslapen. Heerlijk. De mooiste tijd van m'n leven! Ik dacht aan al mijn nachtelijke avonturen. Op welke mooie plekken heb ik mijn leven slapend doorgebracht? Wat later weer wegmijmerend onder de douche vulde de lijst zich snel aan.

Waar heb ik geslapen?
  • In m'n huidige slaapkamer, die door de politie verzegeld is geweest. (*)
  • Op zolder, omdat de politie met luidsprekers daartoe opriep. 
  • In een vrachtwagen op de Afsluitdijk. 
  • Op de bank tussen de gasten in een varend restaurant op weg naar Duinkerken. 
  • Onder de bank van onze Friendship-zeilboot. 
  • In de kelder van een snackbar op een matras vol vlooien. 
  • Op het damestoilet. 
  • In een studentenhuis met zicht op het Watergate-complex in Washington, DC.
  • In een vergaderzaal van het academisch ziekenhuis in Charlottesville, Virginia. 
  • In een vergaderzaal van een ziekenhuis in Tel Aviv. 
  • In een militair hospitaal waar nu asielzoekers en de protestantse kerk gevestigd zijn.
  • In het ziekenhuis waar onze koning is geboren. 
  • In een opvangcentrum voor daklozen. 
  • Op het podium van de Episcopaalse kerk in Washington, Pennsylvania. 
  • Onder een kerk van de zusters in Nazareth. 
  • Met Maria. 
  • Met 300 m/v in één ruimte in Kopenhagen. 
  • Met z'n drieën.
  • Met een aankomend faculteitsdirecteur. 
  • Met een accountant in opleiding. 
  • Met mijn vader en broer in een tentje tussen Warga en Wartena, loom luisterend naar een luidruchtig concert van de Golden Earring in de verte. 
  • In de openlucht op de grond onder een overhangende rots op het smalle Appalachian trail in Shenandoah Park met one bear per square mile (ons ver weg in een boom opgehangen eten was de volgende ochtend open geklauwd en opgepeuzeld). 
  • Op een hoogbed boven een baby in een wiegje aan de Marnixlaan in Utrecht. 
  • In een appartement met uitzicht op Turkije, waar ik nog nooit geweest ben. 
  • Recuerdos aan een kamer met uitzicht op de Alhambra. 
  • In Cordoba, de geboortestad van Rabbi Ben Maimonides (Rambam). 
  • In Tiberias, met uitzicht op het graf van Rambam. 
  • In m'n tentje op een grasveld in een kibboetz met uitzicht op Bethlehem, nadat ik die ochtend met escudos op zak vertrokken was naar Portugal, waar ik tot op de dag van vandaag nooit ben aangekomen. 
  • Op een stapelbed voor het raam vlakbij en met direct uitzicht op de gouden Rotskoepel op de Tempelberg. 
  • In een hostel waar ik uitgezet werd toen CNN het nodig had, bij de Jaffa Gate in Jeruzalem; uit woede trok ik de kabel van de lichtreclame kapot.
  • In het slot te Wittenberg waar Luther zijn 95 stellingen poneerde. 
  • In de villa van de Duitse schrijver Hermann Hesse in het Zwitserse Schaffhausen/Gaienhofen. 
  • Zes weken op een minifarm met twee geiten en een os op het idyllische Vancouver Island aan de Stille Oceaan. 
  • In een hotelbed in Mexico, waar ik 's morgens wakker werd geschud door een heftige aardbeving. 
  • Op de judomat van een politiebureau in San Antonio, Texas. 
  • In een besteleend. 
  • In een Citroën HY model 'patatwagen'. 
  • In de bus naar Joegoslavië. 
  • In Joegoslavië, dat niet lang daarna is opgehouden te bestaan.
  • Boven de wolken en tussen de sneeuw in een tentje op de hoogvlakte in Noorwegen. 
  • Maar ik heb nog nooit geslapen in een vliegtuig, omdat ik dan constant uit het raam hang naar buiten te kijken...

    (*) Volstrekt irrelevante informatie, net als de rest van de lijst, maar het voegt wat avontuur toe aan de slaapkamer.

Geen niet-actuele gegevens

Op de dag dat de Amerikaanse parlementaire inlichtingencommissie een memo openbaar maakt over het - al dan niet terecht - heimelijk volgen van een eigen staatsburger, krijg ik van onze eigen overheid bericht dat ik niet interessant genoeg ben (althans: was) om gevolgd te worden. Ik vroeg het mij af, omdat ik lang geleden eens de zoon van een gezochte rebellenleider heb gehuisvest (en waar kan je dat beter doen dan aan het Geuzenland, genoemd naar onze eigen beroemde rebellen) en ik daardoor indertijd een paar keer met "de autoriteiten" te maken heb gehad. Misschien is daar iets van bijgehouden.

De plv. directeur-generaal van de Algemene Inlichtingen en Veiligheidsdienst antwoordt: "Voor zover het een verzoek tot kennisneming van actuele gegevens betreft, wijs ik uw aanvraag af. Voor zover het een verzoek tot kennisneming van niet-actuele gegevens betreft, wijs ik uw aanvraag eveneens af, nu er bij het archiefonderzoek geen niet-actuele gegevens over u zijn aangetroffen. Met betrekking tot aangelegenheden die voor de taakuitvoering van de AIVD nog wel actueel zijn, doe ik uitdrukkelijk geen mededeling, ook niet ten aanzien van de vraag of dergelijke gegevens wel of niet aanwezig zijn."

Nu moet ik dus een slag om de arm houden, maar ik ga ervan uit dat louter het naakte feit dat de naam van mijn straat geduchte krijgsheren eert die met grof geweld het gezag van de koning hebben ondermijnd, voor de AIVD geen reden genoeg is om een geheim agent met regenjas en gleufhoed achter mij aan te sturen.