maandag 3 juli 2023

Macadam

In een bericht in de Leeuwarder Courant van 1843 (in een verzamelboek van 250 jaar LC in 2002, dat ik vorige week van mijn zus kreeg) las ik het woord "macadamweg". Het gaat over de tijd dat de doorgaande wegen in Friesland voor het eerst bestraat werden. De Overijsselseweg vanuit Leeuwarden richting het zuiden was één van de eerste Friese straatwegen. Ik kende het woord macadamweg niet. Ik vermoedde meteen al wel dat het gaat om "McAdam-weg" en niet om een "maca damweg".

Opgezocht in Wikipedia. En inderdaad, een macadam is een type van zeer open wegverharding, ontwikkeld door de Schot John McAdam (1756-1836), opgebouwd uit verschillende steenslaglagen. De basis wordt gevormd door grof steenslag voor de stabiliteit, afgestrooid en ingewalst met twee lagen van kleiner grind, zonder bindmiddel.

Maar nog interessanter vond ik dat ik vervolgens uitkwam bij een verwant woord dat ik wél ken: het Engelse woord tarmac. Tarmac is in het algemeen asfalt, maar wordt ook meer specifiek gebruikt als aanduiding voor de start- en landingsbaan of het geasfalteerde terrein op de luchthaven voor het parkeren, tanken, boarden, laden en lossen etc. van vliegtuigen. Tarmac is dan synoniem voor platform, apron of ramp (in Amerika is een vliegtuig-ramp minder erg dan in het Nederlands, in Amerika is daarentegen elke afslag van de autoweg een ramp, maar weer niet zo erg als in Duitsland waar elke afslag een uitvaart is).
 
Tarmac blijkt een afkorting van tar macadam, ofwel teergebonden macadam. Tarmac is ontwikkeld door de Engelsman Edgar Purnell Hooley om nadelen (zoals spoorvorming, opspatten en wegspoelen) van het ongebonden macadam tegen te gaan. Bij tarmac worden de grindlagen gemengd met teer en door walsen verdicht.

Tot slot. Het Nederlandse woord grind komt van het Engelse woord grinden, malen. Later ging het woord grinden over op het resultaat van het vermalen van stenen en sindsdien heten de kleine kiezelstenen grind. Omdat het zelfstandig naamwoord grind geen meervoud kent, is van lieverlee ook de spelling grint met een t geaccepteerd.

Maar goed, zo kom ik nooit door die 250 jaar Leeuwarder Courant heen.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten