De Kiesraad heeft de officiële uitslag van de verkiezingen vastgesteld en bekendgemaakt en daaruit kan worden afgeleid dat D66 (+17), CDA (+13), JA21 (+8), FvD (+4) en 50+ (van 0 naar 2) zetels hebben gewonnen, PVV (-11), VVD (-2), GL-PvdA (-5), BBB (-3), SP (-2), Volt (-1) en NSC (van 20 naar 0) zetels verloren en de SGP, PvdD, SGP, CU en Denk gelijk zijn gebleven.
"De grootste" is geen categorie in het Nederlandse staatsrecht en de grootste "de winnaar" noemen is een term gejat van een ander kiesstelsel van een ander land.
Stel de PVV was twee zetels hoger uitgevallen (28) en D66 twee zetels lager (24). Dan was nog steeds D66 winnaar in deze verkiezingen en PVV verliezer. Nu zijn ze gelijk geëindigd, beide met 26 zetels. In de Kamer hebben ze evenveel zetels en evenveel formele macht. Als D66 zich de grootste fractie mag noemen in de Tweede Kamer, dan de PVV ook.
Met enige moeite leg ik aan mijn buitenlandse vrienden uit dat D66 en PVV in de Kamer even groot zijn en dat "die Rechten" PVV, JA21 en FvD bij deze verkiezingen niet hebben verloren maar een zetel hebben gewonnen, van 40 naar 41 op een totaal van 150 zetels.
In de relatief recente parlementaire geschiedenis is de gewoonte ontstaan dat de grootste partij het initiatief neemt bij de kabinetsformatie. Het staat in geen enkele wet en zelfs niet in het Reglement van Orde van de Kamer. In dat reglement staat wel dat de Tweede Kamer na de verkiezingen een verkenner, later een eventuele informateur en een formateur aanwijst. De gewoonte om de grootste hierbij het voortouw te laten nemen, heeft dus wel enig nut, omdat je hier dan niet meer stel op sprong na de verkiezingen over hoeft te steggelen, nu het politiek neutrale staatshoofd en diens vaste adviseurs in dit proces terzijde zijn geschoven.
Dus stel dat de PVV net iets meer stemmen had gekregen dan D66. Dan had Wilders als grote verliezer met de meeste stemmen als eerste zich voor een week in een kantoortje mogen opsluiten en één voor één de andere fractievoorzitters mogen ontvangen om hun luide "nee, nee, nee!" aan te horen, waarna de directeur van de NS alsnog met enige vertraging het vertreksein had kunnen geven.
De meest aannemelijke uitkomst van de coalitieonderhandelingen is dat we een regering krijgen onder leiding van minister-president Rob Jetten. Daarvoor zal hij eerst een meerderheid achter zich moeten zien te krijgen. Als Geert Wilders 30.000 stemmen meer had gekregen en de grootste was geworden, dan was nog steeds de meest aannemelijke uitkomst dat we een kabinet-Jetten krijgen. Want ook hij zou een meerderheid achter hem moeten zien te krijgen en die kans heeft hij eerder dit jaar vooralsnog verspeeld. Maar als intussen Laurens Dassen van de enige eenmansfractie Volt met een geniaal plan komt waar hij een meerderheid achter weet te krijgen, dan kunnen we ook nog een kabinet-Dassen krijgen. Theoretisch, ik weet het. Maar mijn punt is: het gaat uiteindelijk om wie en wat de meerderheid teweegbrengt. Zo werkt democratie.
Verder zal de voorzitter van de Tweede Kamer in het principe van 'de grootste mag eerst' aanleiding zien om in voorkomende gevallen als de fracties op volgorde van grootte het woord mogen voeren en de grootste twee fracties even groot blijken te zijn, het aantal kiezers achter deze zetels mee te laten tellen. Dus de woordvoerder van D66 mag dan straks als eerste het woord voeren en daarna die van de PVV in plaats van andersom. Gewoonlijk een verschil van een minuut of tien.
Dat is het wat de NOS (maar zo niet de Kiesraad) "de winnaar van de verkiezingen" noemt.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten