donderdag 6 september 2018

Afrikaanse leeuw

Het artikel van Europarlementariër Sophie in 't Veld (D66) vandaag in Trouw is mij uit het hart gegrepen. Zij pleit ervoor om in de Europese Unie veel meer prioriteit te geven aan Afrika.

Sophie in 't Veld: "We hebben een radicale omslag in ons denken nodig: Afrika en Europa, als gelijke partners. Die samen een as vormen van Noord- naar Zuidpool. Afrika als kans, als voorwaarde voor onze toekomst. Veel mensen spreken over de Aziatische tijgers, maar vergeten de Afrikaanse leeuw."

Hoe dat concreet moet, is nog de vraag. Sophie in 't Veld komt om te beginnen met een in mijn ogen goed voorstel:

"Er moet een grote EU-Afrika-top komen met regeringen, bedrijven en het maatschappelijk middenveld. Wat vinden Afrikaanse landen eigenlijk van EU-plannen om migranten daar te ontschepen? Hoe kunnen we onze handel makkelijker maken? Hoe kunnen we helpen bij het versterken van democratische rechtsstaten en de mensenrechten? Van daaruit moeten we als EU een duidelijke visie ontwikkelen op hoe wij deze Afrikaanse eeuw als kans gaan aangrijpen."

Wat Afrika betreft, ben ik tegelijk optimistisch en pessimistisch. De Afrikaanse Unie is nog geen sterke partij maar eist wel een steeds grotere rol op. Een aantal Afrikaanse landen maakt een grote economische ontwikkeling door, andere landen blijven steken. In veel landen is de armoede flink teruggedrongen, maar lang niet overal. Ik heb bijna dagelijks contact met vrienden in Sierra Leone, één van de armste landen van de wereld, en zie hoe het land keer op keer, soms letterlijk, wegzakt in de modder. Corruptie en vriendjespolitiek vieren hoogtij. Vrouwen verkopen hun lichaam om hun familie te onderhouden. De ebolacrisis hield alle scholieren en studenten een jaar lang thuis en sloeg een gat in het sociaal kapitaal. Ik zie vrienden hun laatste centen bij elkaar schrapen om een opleiding te kunnen volgen. Ik zie hun onmacht maar ook hun kracht. 

Sinds 2000 verhuur ik een kamer en tot nu toe telkens aan jonge mannen die in Afrika geboren zijn, inmiddels de vierde. In 2014 heb ik samen met een oud-huurder een bezoek gebracht aan Sierra Leone, oftewel Sweet Salone. Thuis zag ik mijn huisgenoten hard studeren en mij snel voorbijstreven in opleidingsniveau, wat ik alleen maar toejuich. De één studeerde af op HBO Logistiek en kreeg een goede baan bij een Brits ingenieursbureau dat zich bezighoudt met het onderhoud van de grote olieopslagtanks op Europoort, de ander studeerde af aan de Erasmus Universiteit als financieel expert en kreeg een topbaan op het hoofdkantoor van de ABN Amro aan de Zuidas in Amsterdam. Zijn functie opende mij de ogen voor de economische focus in Afrika. De ABN heeft Afrika als speerpunt en in het bijzonder de grondstoffenmarkt, de bank richt zich op grote bedrijven die in Afrika actief zijn in de mijnbouw en logistiek. Een andere huurder is bezig een pluimveebedrijf op te zetten in Afrika. Als oud-Barnevelder heb ik wel eens een kip gezien en help ik hem een beetje met het opbouwen van zijn netwerk. Veel Afrikanen die ik ken investeren in grond en nieuwbouw in hun geboorteland. 

Behalve successen zag ik ook teleurstellingen. Er waren afvallers. Trauma's sloegen toe, goede banen werden weer ingeruild omdat het mentaal te hoog gegrepen was of niet te combineren met het gezin. 

Terecht schrijft Sophie in 't Veld: "Direct ten zuiden van Europa ligt een gigantisch continent in ontwikkeling. Afrika, met een hogere economische groei, een lagere staatsschuld en tegen het einde van deze eeuw vijf keer zoveel inwoners als Europa. (...) In 2050 zal de Afrikaanse economie waarschijnlijk groter zijn dan de Europese economie, voortgestuwd door de grondstoffen voor onze groene economie, zoals kobalt en lithium."

Investeren in Afrika kan ook neo-kolonialisme, imperialisme, paternalisme betekenen. De 'linkse' kritiek daarop is terecht. Investeren in Afrika kan ook geld storten in een bodemloze put betekenen: het komt toch niet van de grond, er is te veel corruptie, te weinig planning, geen langetermijndenken. De 'rechtse' kritiek daarop is terecht. Africans don't plan, they hope. Als ik mijn huisgenoot vroeg: "wat zijn je plannen voor vanmiddag?", dan begonnen we allebei spontaan te lachen. Afrika en plannen, gaat dat samen? Aan de andere kant zie ik harde werkers, hoge ambities, grote kracht.  

Wie de ontwikkelingen een beetje volgt, ziet dat China bezig is het continent over te nemen, door te investeren in mijnen, (spoor)wegen, havens. Zonder zich veel gelegen te laten liggen aan milieu en arbeidsomstandigheden. President Bio van Sierra Leone was deze week in China en sloot een deal voor het busvervoer in zijn land. Ik weet niet of we ons moeten laten leiden door concurrentie en geopolitiek. Onze band met Afrika moet in de eerste plaats ingegeven zijn door samenwerking en solidariteit. Dat behoort tot één van de basisgedachten van Europa. 

De band met Afrika staat al in de beroemde Schuman-verklaring van 9 mei 1950 door de Franse minister van Buitenlandse Zaken Robert Schuman, waarin hij voorstelt de kolen- en staalproductie van Frankrijk en Duitsland onder één beheer te plaatsen en deze samenwerking open te stellen voor alle landen van Europa. De basis van de Europese Unie.

Schuman: "De solidariteit van de productie die zo tot stand komt, zal tot gevolg hebben, dat een oorlog tussen Frankrijk en Duitsland niet alleen ondenkbaar maar ook materieel onmogelijk wordt. (...) Deze productie zal ter beschikking staan van de gehele wereld, zonder onderscheid of uitsluiting, teneinde tot de verhoging van de levensstandaard en de bevordering van het streven naar vrede bij te dragen. Europa zal met meer middelen de verwezenlijking van een van zijn voornaamste taken kunnen voortzetten: de ontwikkeling van het Afrikaanse continent."

De juiste verhouding met Afrika wordt niet op een achternamiddag vanuit Brussel geregeld. De voorgestelde breed samengestelde Afrika-Europa-top (ik houd maar even de alfabetische volgorde aan) kan een nieuwe basis leggen. 

Bronnen:
Sophie in 't Veld: Afrika moet voor Europa topprioriteit worden, Trouw 6.9.2018
Schuman-verklaring, EGKS/EU 9.5.1950





Geen opmerkingen:

Een reactie posten