Ytzen hoe?

Onlangs vroeg iemand mij weer eens waar mijn naam Ytzen vandaan komt. Ja, natuurlijk uit Friesland, waar ik geboren ben en vernoemd naar mijn pake Ytzen. De naam zit al honderden jaren in de familie. Daarbuiten komt de naam niet zo heel vaak voor. De eerste keer dat ik de naam Ytzen zag die geen familie was, was toen de tekenleraar in de eerste klas van de middelbare school een film vertoonde over Karel Appel. Nadat Appel al zijn verf op het doek had gesmeten, verscheen op de aftiteling de naam van de cineast Ytzen Brusse, de oudste broer van de acteur Kees Brusse en de journalisten Jan ("Hier Parijs") en Peter Brusse (correspondent in Londen en later hoofredacteur van het Journaal).

Ytzen is ook een Deense achternaam. Daar kwam ik achter toen ik in 1980 door Amerika reisde en daar tot mijn verrassing mijn naam nu eens niet hoefde te spellen. Daarna heb ik een poosje met een Deense mevrouw Ytzen gecorrespondeerd. In Denemarken woont een journalist Flemming Ytzen (2). In de stad Itzehoe in het 'Deens' Duitse Schleeswijk-Holstein heb ik nog eens een dagje in het stadsarchief gezocht of ik daar een verband met mijn naam kon vinden, maar de herkomst van die naam is onbekend of omstreden (3). Bij mijn lopende opdracht als secretaris van een cliëntenraad in Nieuw-Loosdrecht wordt tijdens de vergadering de uitspraak van mijn naam nauwlettend bewaakt door één van de leden die met een Ytzen getrouwd is - en niet met mij.

Mijn pake Ytzen is - evenals zijn vader en zijn kinderen - geboren op een boerderij waar nu vliegveld Leeuwarden is. Zijn overgrootvader kwam uit het Friese dorpje Boxum, maar een paar generaties eerder woonde de familie in de omgeving van de Dokummer Ee, tussen Leeuwarden en Dokkum. Niet ver van het wereldberoemde bruggetje van Bartlehiem. Morgen ga ik naar de jaarvergadering en familiedag van de Feriening Neiteam Tamminga (1), de vereniging nageslacht Tamminga. Nadat we in de jaarvergadering ongetwijfeld het vele werk van het bestuur bejubeld hebben, maken we een rondje met de fiets of auto langs verschillende boerderijen en andere markante plekken van onze voorouders. 

Op het toegezonden infoblad staan onze voorouders van vader op zoon vermeld vanaf 1650. Het start met Hette Ytzens. Hij is geboren omstreeks 1650. Zijn boerderij was een kloostermeierij van Mariengaarde, een pachtboerderij die in 1581 werd genationaliseerd door de Staten van Friesland, maar door Hette van de Staten gekocht werd. De genen gaan daarna door van Hette Ytzens naar Ytzen Hettes -> Jan Ytzens -> Ytzen Jans -> Lieuwe Ytzens -> Karsjen Ytzens -> onze pake Ytzen Karsjen.

Zijn dochter Grietje Tamminga trouwt met Reinder Beert Lont en krijgt vijf kinderen waarvan de middelste (ik dus) weer Ytzen heet. De derde zoon van mijn oudste broer Dirk heet ook weer Ytzen. Over een paar honderd jaar kunnen er weer wat nakomelingen langs onze rijtjeshuizen fietsen. De generaties gaan verder en we laten ook veel achter ons. Een paar weken geleden werd onze laatste "tante Tamminga" begraven, komende dinsdag gaan we weer naar Friesland om afscheid te nemen van onze laatste "tante Lont". We moeten onze ouders nu toevertrouwen aan de aarde en weten dat we staan op de grond van alles wat zij ons hebben meegegeven.

(1) http://tamminga-yl.nl/
(2) https://flemmingytzen.com/about/
(3) https://nl.wikipedia.org/wiki/Itzehoe