In arren moede

Amira (*) heb ik in januari van dit jaar ontmoet in Sierra Leone, Afrika. Zij is 21 jaar oud en studeert voor accountant in de hoofdstad Freetown. Ze heeft net een stage op een bank achter de rug. Ik zeg: "Nu ben je bankier". Maar ze heeft geen rooie cent. Door de week woont ze op een klein kamertje tegenover het college, met drie studentes in één eenpersoons bed, en in de weekends is ze bij haar moeder. Haar moeder, die weduwe is en haar vijfjarige kleindochtertje opvoedt,  heeft ook geen rooie cent. Amira's broer, de vader van het meisje, studeert in Europa. Laat hem voor geld zorgen - maar hij heeft ook geen cent te makken. Soms hebben ze geen eten, maar vaak schijnen ze zich ook wel weer te redden. De moeder heb ik nooit ontmoet, maar verschillende keren aan de telefoon gesproken. Ik heb haar een goede gezondheid gewenst en gecomplimenteerd met haar dochter. Een paar keer heb ik moeder en dochter geholpen met wat geld. Op een keer had Amira geen geld om naar haar stageplek te gaan. Omdat ik een paar weken in Freetown ben geweest, kon ik zelf uitrekenen wat een taxi kost: vijf dagen in de week naar de bank en terug naar huis, 4000 leones per dag, 20.000 leones in een week. Dat is dan € 3,44. Dat heb ik aan haar overgemaakt. De kosten kon ik mij ook nog wel veroorloven: 1 euro, dus samen € 4,44. Probleem opgelost.

Geld overmaken naar Afrika is makkelijk. Via Western Union. Afrikanen vragen heel makkelijk om geld. Blank = rijk. Sparen en budgetteren doen ze zelden of nooit. Bonnetjes kennen ze niet. Maak je geen zorgen over de dag van morgen. Soms denk ik wel eens: Afrikanen kiezen voor armoede. Sierra Leone heeft een grote rijkdom aan bodemschatten, diamant, goud, maar het is één van de armste landen van de wereld. Soms geef ik geld - dat gaat, zoals gezegd, heel gemakkelijk - andere keren zeg ik "nee" - dat wordt even zo gemakkelijk geaccepteerd. Soms word je bedrogen, maar vaak zijn de problemen reëel.

Amira heeft mij al een paar keer verteld, dat haar moeder voor het einde van deze maand de huur moet betalen voor de volgende drie maanden. Anders wordt ze het huis uitgezet. En met haar natuurlijk het meisje van vijf. Ook de oudere kinderen kunnen dan niet meer thuiskomen. Of vindt ze wel weer een ander adres? Vanmorgen vroeg Amira mij concreet om geld. Ik had die vraag verwacht. Moeder moet 300.000 leones huur betalen voor drie maanden. Dat is een kapitaal. Welgeteld een kleine € 60,00. Ik heb dit keer "nee" gezegd. Waarom? Omdat ik pas een paar grote uitgaven heb gehad en ik afhankelijk ben van onzekere opdrachten. Omdat het een bodemloze put is. Want waar haalt ze over drie maanden opnieuw geld vandaan als ze geen eigen inkomen heeft? Omdat het een structurele oplossing niet dichterbij brengt. En toch, voor €60,00 kan je het probleem weer drie maanden voor je uitschuiven. Kan moeder nog in haar huis blijven wonen.

Nu gooi ik de vraag maar eens in de groep. Nee, ik hoef voor mijzelf geen advies. Ik weet - met alle twijfel - wanneer ik ja of nee moet zeggen. Dus als je met mij "nee" zegt, dan zijn we het daar wel over eens. Maar misschien voelt iemand zich geroepen, letterlijk of figuurlijk. Misschien weet iemand wel een oplossing, incidenteel of structureel. Toen Amira mij rondleidde op de campus vroeg ze mij binnen de kortste keren of ik haar "adoptive father" wilde worden. Ik heb direct duidelijk "nee" gezegd, omdat ik wist dat ik dat niet kon. Maar toch, als je nou eens studiekosten, huur van dochter of die van moeder geheel of gedeeltelijk voor je rekening zou nemen, zou dat dan niet...? Of staat dat een structurele oplossing juist in de weg? En als je Amira helpt, dan kan ik zo een dozijn anderen noemen die hulp nodig hebben. Of draagt elk gebaar van hulp, hoe klein ook, een weekje vervoer à € 3,44, bij aan een oplossing? En nee, ik ga geen stichting oprichten.  Die zijn er al zoveel.

Toen ik van luchthaven Lungi richting Freetown reed, zag ik ineens wat 'proletariaat' betekent: mensen die niets hebben dan hun kinderen (proles, kroost). Al die huisjes met veranda's met moeders en kinderen. Ik bedacht: ik hoef deze mensen niet te begrijpen en hun problemen niet op te lossen, ik ga hen alleen ontmoeten. En dat heb ik gedaan. Onder de indruk van hun oerkracht en hun naïviteit. Verder weet ik het ook niet. Mocht iemand iets willen doen of in contact willen komen met Amira of haar moeder of één van mijn vele andere Afrikaanse vrienden, laat het mij dan maar weten.

Reacties hieronder of via post@stylo.nl of via @ytzen op Twitter. 

(*) Dit verhaal heb ik gepubliceerd op 28 april, maar bij ander inzien bevatte het te veel herkenbare persoonlijke gegevens (voornaam, onderwijsinstelling, gezondheid). Via zoekmachines zou dit naar betrokkenen te herleiden zijn. Daarom heb ik de naam gewijzigd en enkele andere herkenbare gegevens geschrapt. 
Nieuwe versie 29 april 2014. 

Passie

In De Wereld Draait Door (Vara) kijkt presentator Matthijs van Nieuwkerk met regisseur David Grifhorst terug op de regie van het slotakkoord van de live-uitzending The Passion (EO/RKK). Regie met passie.

Anti anti-conceptie

In Afrika zijn veel mensen tegen het gebruik van voorbehoedsmiddelen. Uit onderzoek van het Amerikaanse instituut Pew Research in veertig landen blijkt dat in Nigeria 54% en in Ghana 52% van de bevolking het gebruik van voorbehoedsmiddelen immoreel vindt. Alleen Pakistan (65%) kent een hoger aantal tegenstanders.

Ook in Oeganda (38%), Kenia (33%) en Senegal (28%) is het aantal tegenstanders hoog. In Zuid-Afrika, waar meer mensen met HIV/Aids wonen dan waar dan ook, is het aantal veel lager: 15% van de Zuid-Afrikanen vinden voorbehoedsmiddelen moreel fout. Ter vergelijking: in de Verenigde Staten is dit 7%. 

Een studie van de British Royal Society uit 2012 geeft aan dat het toegenomen condoomgebruik in Zuid-Afrika de "meest significante factor" is geweest voor het verminderen van de verspreiding van HIV in dat land. 

Bron: "Africans among the most morally opposed to contraception", Pew Research, 16.4.2014. 

Nota bene

In het verleden heb ik vanuit Stylo veel gewerkt voor 'de ruimtelijke ordening'. Ik ondersteunde projectgroepen en redigeerde beleidsnota's, stedenbouwkundige plannen, brochures en publiekskranten. Ik mis die wereld erg en onlangs heb ik een aantal gesprekken gevoerd om te zien of Nederland intussen helemaal 'af' is en er niet meer gebouwd wordt of dat er nog toekomstmuziek in zit. Ik hoorde dat de bouw weer langzaam aantrekt en dat er nog steeds plannen worden gemaakt. Misschien kan ik daarmee binnenkort weer aan de slag. Om mij alvast goed voor te bereiden, dook ik mijn archief in en daarin vond ik bij toeval onderstaande opdrachtbeschrijving. Het is één A4'tje zonder naam of toelichting. Ik denk dat ik het zelf verzonnen heb, jaren geleden, maar dat weet ik niet zeker (claims welkom). Voordat het blaadje weer het archief ingaat, wil ik de lezer er toch even van mee laten genieten. Sommigen, die bekend zijn in de politieke wereld, zullen zich er misschien wel in herkennen.

Opdracht:

Schrijf een nota over de toekomst van de gemeente.

Uitgangspunten:

De locatie ten westen van de stad dient te worden ontwikkeld als grootschalige woningbouwlocatie, waarbij er van wordt uitgegaan dat deze vrij zal blijven van bebouwing.
De locatie ten oosten van de stad wordt gereserveerd voor doorgroei van de werkgelegenheid na 2015, waarbij er van wordt uitgegaan dat deze locatie reeds voor 2005 zal zijn ontwikkeld.

Randvoorwaarden: 

1. De nota mag geen bestaand beleid bevatten, want dat kennen we immers al.
2. De nota mag niet afwijken van het bestaande beleid.
3. Woorden die voorkomen op de lijst van verboden woorden zijn verboden.
4. Indien tenslotte nog woorden in de nota resteren, dienen deze alsnog te worden geschrapt.
5. De nota dient voldoende dik te zijn om op te vallen.

Verboden woorden zijn onder andere: 
beter
bouwen voor anderen
bouwen voor iedereen
bouwen voor jezelf
bouwstenen
differentiatie
kwaliteit
kwaliteitsprong
meer van het zelfde
op de rem staan
scenario
schaalsprong

Nederlander

En wéér kon ik gisteravond een huisgenoot (kamerhuurder) meedelen, dat hij Nederlander geworden is. Hij was niet thuis en toen de post van de IND kwam, heb ik hem meteen gebeld. "Landgenoot!", sprak ik tot hem door de telefoon. Weet je wel welke nationaliteit je hebt? Hij had mijn hint niet door en gokte fout. Toen ik hem vertelde dat hij Nederlander was, geloofde hij het eerst niet. Ik moest de brief zelf ook wel een paar keer doorlezen voordat ik begreep wat er stond. De mededeling luidde als volgt: "Uw naturalisatieprocedure is nu afgerond. Ik heb uw dossier gesloten". De echte bevestiging stond eigenlijk alleen maar in de betreft-regel, waar onder zijn geboortedatum te lezen was: "Nationaliteit: Nederlandse". De procedure had bij hem langer geduurd dan normaal, omdat hij eerst bewijs moest leveren dat hij afstand had gedaan van zijn oorspronkelijke nationaliteit - hij had wat geaarzeld vanwege het familierecht in zijn geboorteland, maar dat was nu gebeurd.

De brief van de IND was nog zakelijker dan die aan mijn andere huisgenoot, nu tien jaar geleden. Op 24 december 2004 heb ik daar een blogje aan gewijd, dat ik hier als herinnering nog maar eens volledig herhaal:  

Abdul vroeg me de brief van Justitie te openen, want hij zou die avond niet thuis komen. "Bij Koninklijk Besluit is u het Nederlanderschap verleend". De tranen sprongen me in de ogen. Omdat ik Nederlander zijn zo belangrijk vind? Omdat mijn huisgenoot een oorlog overleefd heeft? Omdat hij nu in rust kan werken aan zijn toekomst? Ik weet het niet.
De brief zelf was gortdroog en 'machinaal aangemaakt en daarom niet ondertekend' en het besluit - zo bleek uit het datumstempel - was al een maand oud. Men pleit wel eens voor een ceremonie - met vlag en lied en eed. Ik heb het daar niet zo op, maar tòch.
Ik stuurde snel een smsje: "Abdul, je bent Nederlander!"

Economie Sierra Leone groeit

De economische groei in Afrika ten zuiden van de Sahara komt dit jaar uit op 5,2 procent, van 4,7 procent vorig jaar. Dat schrijft de Wereldbank in een rapport over het continent dat maandag is verschenen. De groei wordt gestimuleerd door stijgende investeringen in de grondstoffenindustrie en de infrastructuur, en sterkere consumentenuitgaven. Vooral in landen die rijk zijn aan grondstoffen, zoals Sierra Leone en de Democratische Republiek Congo, gaat de economie flink vooruit. Maar ook in Ethiopië en Rwanda, waar relatief weinig grondstoffen te vinden zijn, is sprake van een sterke groei.

Verscheidene Afrikaanse landen hebben nu een vaste plek in de club snelst groeiende landen ter wereld, aldus het rapport. „Dat komt onder meer door de macro-economische hervormingen die zijn doorgevoerd en het feit dat de rest van de wereld het continent is gaan zien als een plek waar veel mogelijkheden bestaan voor handel, investeringen, zakendoen, wetenschap en toerisme.” Buitenlandse investeringen stegen met 16 procent tot 43 miljard dollar in 2013, volgens Wereldbank.

Bron: Telegraaf 7.4.14