Dit bericht maakt deel uit van het dossier Algo: go.stylo.nl/algoover het gebruik van algoritmes door WIL e.a. - Zie ook:Beleidsplan Handhaving 2022 van WIL met samenvatting op trefwoord DPS'; Styloblog 1-7-22 met antwoorden van VNG, WIL en gemeente Houten; links naar uitzending Argos en achtergrondinformatie over DPS etc.
De fracties van D66 en PvdA in de gemeenteraad van Houten hebben op 11 juli 2022 schriftelijke vragen gesteld over de DPS Matrix van WIL. Zie hier.
Argeloze sociale dienst schrikt van Argos
Kamerlid Pieter Omtzigt wil de regering om een onderzoek vragen naar de vraag waarom de gemeenten Houten, Nieuwegein, IJsselstein, Lopik tot deze week nog steeds gebruik maakten van verboden profilering en welke gevolgen dat heeft gehad voor mensen die bijstand aanvroegen. Dat zei hij in de uitzending van het radioprogramma Argos van zaterdag 25 juni. Advocaat Bernhard de Leest zei in dezelfde uitzending dat de Autoriteit Persoonsgegevens (AP) onderzoek kan doen en boetes uitdelen aan de vier gemeenten. Bijstandtrekkers zouden via collectieve actie compensatie kunnen eisen.
Werk en Inkomen Lekstroom (WIL), de sociale dienst van Houten, Nieuwegein, Lopik en IJsselstein, gebruikte tot voor kort een omstreden systeem van risicoprofilering van mensen die bijstand aanvroegen. Dit blijkt uit onderzoek van journalistencollectief Lighthouse Report, Argos en NRC. Zij deden een beroep op de Wet openbaarheid bestuur (Wob). Argos (Vpro/Human, NPO Radio 1, 14:00-15:00 uur) en NRC hebben er zaterdag 25 juni een uitzending en artikel aan gewijd. De vier gemeenten profileerden hun 'bijstandsvolume' op basis van een eenvoudig Excel-bestand met fraudescores. Dit systeem heet DPS Matrix (Diagnose, Plannen, Sturen). Mensen met een 'hoog regelovertredingsrisico' (HOR) doorliepen bij hun bijstandsaanvraag een langere procedure met meer in te leveren documenten dan mensen met een 'lage regelovertredingsrisico' (LOR). De scores zijn terug te vinden in één bestandje. Mensen in woonwagens, schoonmaakbedrijven, kappers, glazenwassers, bouwvakkers en horecapersoneel maakten een extra hoge kans om gecontroleerd te worden, aldus de NRC.
De zogenoemde 'fraudescorekaart' is rond 2003 ontwikkeld met subsidie van het ministerie van Sociale Zaken. Er is geen wetenschappelijke basis te vinden voor de voorspellingen van het systeem. Dat er in bepaalde groepen meer gefraudeerd zou worden dan in andere, werd onderbouwd met verouderde data. Sinds 2012 werd het systeem niet meer onderhouden. Het werd door 158 gemeenten gebruikt, maar na de toeslagenaffaire en waarschuwingen van verschillende kanten werd in 2020 de stekker er uit getrokken. In de uitzending van Argos wordt de opkomst en ondergang van het systeem geschetst. Volgens het UWV was het systeem in strijd met de AVG, ontbrak de rechtsgrond, was niets vastgelegd over de werking van de algoritmes (geen "algorithmic accountability") en kende het systeem discutabele variabelen, zoals opleiding, beroep, woonsitutaie en woonwijk. Argos noemt het een "bijstandsfraudebingo".
Desondanks bleven de vier Lekstroom-gemeenten werken met een van de fraudescorekaart afgeleide commerciële 'standalone' versie, de DPS Matrix. Volgens Wim Roelofs, de ontwikkelaar van het oorspronkelijke systeem, kan dat echt niet. Het systeem is nooit "gevalideerd" - op waarheid getest - en de wegingen zijn niet of nauwelijks aangepast aan daadwerkelijke resultaten. Dat betekent dat bijstandsaanvragen door Werk en Inkomen Lekstroom werden gewogen op basis van risicoprofielen van twintig jaar oud.
WIL stopt ermee
Naar aanleiding van de "doorwrochte" vragen van Argos is WIL onmiddellijk gestopt met het systeem. In een verklaring laat WIL weten: "Bij het in gebruik nemen van de DPS Matrix vertrouwden wij op de betrouwbaarheid van het rekenmodel erachter. Duidelijk is nu, mede dankzij de doorwrochte vraagstelling van Argos, dat de matrix niet met enige regelmaat gevalideerd is. Daar zijn we ons eerder niet van bewust geweest. WIL is inmiddels gestopt met het gebruik van de DPS Matrix en we gaan op zoek naar een ander instrument dat voldoet aan de landelijke richtlijnen op het gebied van gebruik van algoritmen."
WIL benadrukt dat de DPS Matrix nooit heeft bepaald of iemand wel of niet een uitkering kreeg. Het was een hulpmiddel bij het bepalen wie de reguliere en wie een verkorte route doorliep. De afgelopen jaren werd voor circa 80% de korte en voor 20% de "reguliere" langere route - met meer documenten en controles - gevolgd.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten