Abraham Kuijpers laatste opvolger

Onlangs wilde ik iets opzoeken over de vroegere (inmiddels 85-jarige) politicus Hans de Boer (niet te verwarren met de gelijknamige werkgeversleider, die mij als bijstander een Labbekak noemde). Hij was de laatste voorziter van de Anti-Revolutionaire Partij (ARP) en kamerlid voor het CDA. In 1981/1982 was hij korte tijd staatssecretaris en minister van Cultuur, Recreatie en Maatschappelijk Werk. In 1979 heb ik bij hem gesolliciteerd als fractiemedewerker, ik ben het niet geworden, maar ik koester wel mooie herinneringen aan mijn uitgebreide ontmoeting met hem. Door de afwijzing is mij denk ik veel stress bespaard gebleven. In historisch perspectief had ik het echter wel mooi gevonden als ik assistent had kunnen zijn van de laatste opvolger van Abraham Kuijper, wiens portret ik naast mijn bureau heb hangen. 

Eerder, op 18 januari 2017, schreef ik in mijn blog: << In 1979 zocht Hans de Boer een fractiemedewerker. Ik heb toen gesolliciteerd en werd uitgenodigd voor een gesprek. In mijn sollicitatiebrief had ik enthousiast gememoreerd dat ik de plaatselijke Arjos had weten te verdubbelen. Van één naar twee leden. De uitnodiging had ik vooral te danken aan mijn opiniestuk in de Barneveldse Krant over het aftreden van Willem Aantjes in november 1978. Uit het sollicitatiegesprek herinner ik mij dat hij mij graag zijn wekelijkse kolom in het AR-partijblad Nederlandse Gedachten wilde laten schrijven. Hij combineerde zijn kamerlidmaatschap met het partijvoorzitterschap en die werkzaamheden liepen onvermijdelijk door elkaar. We spraken over zijn kritische houding tegenover het jonge CDA-in-wording. In de grondslagdiscussie stond hij achter de visie van Aantjes (aanspreekbaar op het Evangelie) en het CDA mocht geen rechts blok worden, zoals de Duitse CDU, of met alle winden meewaaien, maar moest kiezen voor solidariteit. Als partijvoorzitter zag hij het als zijn roeping om de ARP "als één geheel" het CDA binnen te loodsen en een partijscheuring te voorkomen. Uiteindelijk koos hij iemand anders als medewerker. "Bij de eindafweging komt men in nuances terecht", schreef hij diplomatiek in de afwijzingsbrief. >>

In het Wikipedia-lemma wordt zijn partijvoorzitterschap niet genoemd, terwijl dit denk ik wel een belangrijke rol was. Op een bankje in Houten Castellum schreef ik tussen het boodschappen doen onderstaand commentaar op de Wikipedia-overlegpagina: 

<< Enkele opmerkingen. Ik ben geen Wikipedia-schrijver, maar iemand anders zou dit misschien kunnen oppakken. Het lijkt mij belangrijk te vermelden dat Hans de Boer voorzitter was van de ARP (de laatste; de eerste was Abraham Kuyper) en in die positie een belangrijke rol speelde bij de totstandkoming van het CDA. De achterban van de ARP stond het meest kritisch tegenover de fusie van KVP, ARP en CHU. Hans de Boer stelde zich (net als fractievoorzitter Willem Aantjes) dan ook kritisch op in de fusiebesprekingen, tegenover onder andere de enthousiaste KVP-er Steenkamp. Hans de Boer wilde als partijvoorzitter een splitsing in zijn partij voorkomen en er voor te zorgen dat de partij als geheel en ongeschonden zou toetreden tot het CDA, met behoud van het evangelisch karakter. In 1979 vierde de partij het 100-jarig bestaan en het viel de ledenvergadering niet gemakkelijk om de partij het jaar daarna op te heffen.

Het CDA is in 1980 als één partij opgericht, maar kwam in 1977 al als federatie met één lijst en één fractie. Als ik mij niet vergis (uit m'n hoofd) stond Hans de Boer op nummer 25 van lijst 1 en hij zat dus al vanaf 1977 (niet: 1980) voor het CDA in de Tweede Kamer. Het jaartal 1980 bracht weliswaar een formele verandering van federatie naar partij, maar het was geen verkiezingsjaar en de kamerfractie van het CDA veranderde daardoor niet.

Vóór de verkiezingen van 1977 had Hans de Boer zich uitgesproken voor voortzetting van de samenwerking met de PvdA, wat in die tijd niet gebruikelijk was of overal goed viel (CDA: "We buigen niet naar rechts en we buigen niet naar links"). Toen de onderhandelingen met de grote winnaar PvdA na maanden (mei tot december) mislukte en Dries van Agt in een paar weken tijd een regering wist te vormen met Hans Wiegel van de VVD had een deel van de CDA-fractie, waaronder fractievoorzitter Willem Aantjes en ook Hans de Boer, daar grote moeite mee. Maar omdat samenwerking op links niet meer mogelijk bleek, besloten ze zich kritisch en ongebonden maar loyaal ("de Loyalisten") bij een rechts kabinet neer te leggen. Ondanks hun kritiek en heftige debatten hebben zij (op enkelen na) het kabinet als het er op aan kwam tot het laatst toe gesteund.

De zin over de verkiezingen op 15 februari 1967, waarbij de ARP op 15 zetels kwam, is feitelijk juist, maar de suggestie wordt gewekt dat dit (mede) zou komen door het grammofoonplaatje van een paar Arjossers. De verkiezingswinst was toch echt te danken aan het Zijlstra-effect. Jelle Zijlstra was interim-premier en stond bekend als betrouwbaar, nuchter en financieel degelijk (later werd hij directeur van De Nederlandse Bank). Bovendien had Wim Kan op Oudejaarsavond 1966, zes weken voor de verkiezingen, het publiek bij zijn op de radio uitgezonden show minutenlang laten zingen "Waar we heen gaan, Jelle zal wel zien, Jelle zal wel zien..." op de wijs van de hit van het jaar, Yellow Submarine van the Beatles. Een betere reclame kon de ARP zich niet wensen. Deze hit had dus grotere invloed dan de 'hit' van Hans de Boer & Co. Misschien is het dus beter om de tekst over de grammofoonplaat en de verkiezingswinst duidelijker te onderscheiden in twee afzonderlijke feiten.>>

Wikipedia:

Hans de Boer

Parlement.com:

Partijvoorzitters ARP

Verwante blogs: 

18-01-2017 Wilhelmus

04-09-2013 Aantjes uitgeleverd

20-07-2002 Uit de kast: Eerste *)

*) over Aantjes, met een stemadvies voor Hans de Boer