Waar hebben we het over?

==> Gesproken versie

Waar gaan we het over hebben in het nieuwe politiek seizoen? In Houten is een coalitie van start gedaan van de lokale partijen Inwonerspartij Toekomst Houten ITH, NatuurlijkHouten met de VVD en SGP. Een zwenk naar rechts op de kaart van Houten, of voor wie de kaart van Houten goed kent: de kiezers willen niet bouwen in West maar bouwen in Oost. Uit die wens is nieuwkomer NatuurlijkHouten ontstaan. Lokalo ITH ontstond jaren geleden uit het gevecht tegen windmolens en mag ze nu zelf in de grond gaan zetten, beetje water erbij en afwachten hoe hoog ze worden. ITH, VVD en SGP staan bekend als zuinige partijen. Je moet de burger niet op kosten jagen. Ik vond daarom het commentaar van de burgemeester op het coalitieakkoord ook wel interessant. Zijn vraag komt er eigenlijk op neer: "Wie let er op de centjes, nu we jullie oppositie moeten missen?" In burgemeesterstaal schreef hij: 

"Uit uw onderhandelingsresultaat maak ik op dat u er voor kiest om de onroerendezaakbelasting niet te verhogen, de hondenbelasting af te schaffen en heroverwegingen wilt maken van eerder genomen besluiten. Ik ga er vanuit dat u de potentieel financiële risico's van verschillende orde en omvang die dat met zich brengt weloverwogen in beeld zult brengen".

Geen verhoging van de OZB is een oude wens van de zuinige partijen. Maar intussen rijzen de woningprijzen de pan uit. Gaan we dus vanzelf méér betalen? Ik heb de nieuwe begroting nog niet gezien (nou ja, de oude ook niet, het is geen bedliteratuur, al zou je er misschien wel bij in slaap kunnen vallen), maar het is hier te lande gebruikelijk dat jaarlijks de grondslag voor de OZB vastgesteld wordt op basis van de opbrengsten. De politieke keuze is dan dus: willen we meer, gelijke of minder opbrengst. De opbrengsten stijgen niet automatisch mee met de stijging van de woningprijzen maar op basis van begrotingsbeleid. Zo is de systematiek. De stijging van de onroerend goed waarde geeft - naast groeiende armoe aan de ene kant - natuurlijk wel meer rijkdom binnen de gemeente, die je al dan niet kunt inzetten voor beleid (dingen die je wilt als gemeente).

Een persoonlijke noot. Sinds eind vorig jaar ontvang ik AOW (*), maar daarvóór heb ik, vanwege mijn gezondheid, een aantal jaren in de bijstand gezeten. Bijstand als lening, die ik te zijner tijd moet terugbetalen uit de verkoop van mijn huis. Mijn bijstand wordt dus door de volgende generatie opgebracht, namelijk door de koper van mijn huis, die dat geld waarschijnlijk weer zal opbrengen uit een lening bij de bank. Mijn inkomen was zo laag dat ik hierover geen inkomstenbelasting hoefde te betalen, alleen het belastingdeel van de ziektekostenverzekering. Dat ik jarenlang niet financieel heb kunnen bijdragen aan de gemeenschap vond ik, naast de vele bizarre regels en controles, één van de zwaarste aspecten van het in de bijstand zitten. Voor mijzelf redde ik mij wel. Ik heb belasting betalen altijd als een voorrecht van volwassenheid gezien. Wel moest ik het volle pond aan lokale lasten betalen, wat in mijn geval (in een jaar) meer was dan een maandinkomen, inclusief het geleende deel daarvan. Hoewel een zware last, ben ik dankbaar dat ik dat op kon brengen, te meer daar je het resultaat daarvan om je heen kunt zien.

Mensen met inkomen op bijstandsniveau kunnen vrijstelling krijgen van (bepaalde) lokale lasten, maar dat ging voor mij niet op, omdat ik als huiseigenaar een vermogend man ben, ik leef van mijn onroerend goed. De uitdrukking 'je eigen huis opeten' werd mij ineens duidelijk toen ik een boterham met kaas klaarmaakte en besefte dat ik brood, boter en kaas had betaald van de opbrengst van mijn huis, als ik later ga verhuizen of de pijp uit ga. De waarde van mijn huis is sinds ik het 25 jaar geleden kocht verviervoudigd. Wat mij daarbij het meest frustreert is dat ik besef dat ik daar nooit tegenop had kunnen werken. In eigen huis op de bank liggen, levert mij meer op dan werken, maar daar bouw je geen land mee op. Mijn kamerhuurder probeert al jaren een huis te kopen en terwijl hij aan het zoeken, inschrijven en bieden is, zijn de prijzen alweer gestegen met het bedrag waarvoor ik het hele huis kocht. Of anders gezegd, in de waarde van mijn huis hadden vier gezinnen kunnen wonen.

Intussen moet die waardestijging wel ergens vandaan komen. Want uiteindelijk moet er tegenover geld productie staan (te beginnen in de primaire sector: landbouw, mijnbouw, zon en eh... wind). Het is als een piramidespel, wie het laatst komt, moet het geld inbrengen. Iemand moet ervoor werken, nu en in de volgende generaties, om te zorgen dat ik op de bank kan liggen. Uit deze overwegingen rolt niet automatisch een grondslag voor de OZB of een partijprogramma, maar over het algemeen zie ik belastingen als iets positiefs.

De OZB wordt altijd op basis van het begrotingsbeleid bepaald en stijgt dus niet automatisch mee met de huizenprijzen, maar ik vind wel goed dat er van die waardestijging iets extra geïnvesteerd wordt in het welzijn van de gemeente (van groenonderhoud tot voorzieningen voor de jeugd). Immers, met de stijging van de WOZ-waarde stijgt de gemiddelde (al dan niet terechte maar niet fictieve) rijkdom van de inwoners. En al kan je stenen niet eten, iedere huizenbezitter kan zijn eigendom deels te gelde maken, of dat nou is in de vorm van leenbijstand, een krediethypotheek of een belastingvrije gift aan de kinderen. 

Burgemeester Cor Lamers (CDA) stipte, in het afscheidsinterview dat ik in 2012 met hem had voor het Trefpunt, hetzelfde aan als burgemeester Gilbert Isabella nu (Lamers doelde daar net zo diplomatiek als Isabella nu óók op de OZB): 

- Hoe ziet u de toekomst van Houten en wat wilt u de gemeente meegeven? Lamers: “De toekomst van Houten is een zelfstandige, zelfbewuste en economisch sterke gemeente, die een belangrijke rol vervult in de regio. Houten kan zich een goed voorzieningenniveau veroorloven en moet daar niet te veel in schrappen.” Bron: 'Lamers zwaait af'. 

De vraag is dus, zeg ik de burgemeesters na: wat hebben we daarvoor over?

En waar hebben we het over?

(*) Lees ook mijn blog 'Geld maakt gelukkig' 24-01-22