Raadsvragen over uit huis geplaatste kinderen

In de uitzending van het politieke radioprogramma Daar Hou Ik U Aan van Omroep Houten op zaterdagmorgen 23 oktober kondigde raadslid Wayne Wilson van Houten Anders raadsvragen aan over de kindertoeslagaffaire. Aanleiding is het bericht dat een groot aantal kinderen van getroffen ouders uit huis zijn geplaatst. RTV Utrecht deed vrijdag al melding van vragen die raadsleden in Houten, Woerden en Zeist stellen. De raadsvragen in Houten komen van SGP, D66, PvdA en Houten Anders. De vragen waren nog niet [inmiddels wél] gepubliceerd, maar heb ik op mijn verzoek van de betrokken partijen ontvangen. (11) 

Vragen over steun aan kinderen

Het gaat om twee sets vragen, één over de uithuisgeplaatste kinderen en één over alle kinderen die gevolgen ondervinden van de toeslagaffaire. 

Aanleiding voor de vragen is het bericht van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS) dat in de periode 2015 tot 2020 meer dan duizend kinderen van gedupeerden van de toeslagaffaire uit huis zijn geplaatst. (4) Financiële en andere problemen als gevolg van de toeslagaffaire kunnen daarbij een grote rol hebben gespeeld. De raadsleden benadrukken dat de toeslagaffaire veel eerder begonnen is, al vanaf 2005, en dat het werkelijke probleem dus nog veel groter kan zijn. Staatssecretaris Paul Blokhuis heeft gezegd dat het nu aan gemeenten is om na te gaan of herstel van de gezinssituatie mogelijk is. 

De raadsleden vragen of het college van B&W een inschatting kan maken om hoeveel kinderen het gaat in Houten en de regio, vanaf 2005. De stichting Samen Veilig Midden-Nederland (SVMN) is verantwoordelijk bij uithuisplaatsingen. Welke verantwoordelijkheid heeft de gemeente? Wat kan de gemeente doen richting ouders om te werken aan herstel van gezinssituaties? Welke rol heeft daarbij de SVMN, die intussen ook kampt met personeelstekort. 

Daarnaast vragen de raadsleden om te kijken naar alle kinderen die te maken hebben met de toeslagaffaire. In heel Nederland zijn meer dan 70.000 kinderen geraakt. Weet de gemeente om hoeveel kinderen het gaat in Houten en of deze kinderen hulp nodig hebben? Wat is de verantwoordelijkheid van de gemeente naar al deze kinderen? Wat kan de gemeente doen in samenwerking met de regio om de door financiële problemen getroffen kinderen te helpen? 

Werk en Inkomen Lekstroom en Samen Veilig 
Voor de gemeente spelen voor de ondersteuning van ouders en kinderen verschillende organisaties in de regio een rol, waaronder de gemeenschappelijke sociale dienst Werk en Inkomen Lekstroom (WIL) (5) en de stichting Samen Veilig Midden-Nederland (SVMN) (6). 

WIL houdt zich bezig met bijstandsuitkeringen, schuldhulpverlening en regelingen voor mensen met weinig inkomen. SAVE Jeugdbescherming en Veilig Thuis Utrecht maken deel uit van Samen Veilig Midden-Nederland. Veilig Thuis is er voor alle leeftijden, waar sprake is van huiselijk geweld. De jeugdbescherming komt in beeld als er zorgen zijn over de veiligheid of ontwikkeling van een kind. SAVE werkt ook samen met de Raad voor de Kinderbescherming, die eventueel een gedwongen uithuisplaatsing kan aanvragen bij de rechter als de veiligheid of de ontwikkeling van het kind ernstig in gevaar is.

Raad van de Kinderbescherming: niet alleen om schulden uit huis

De Raad van de Kinderbescherming benadrukt in een interview van dagblad Trouw (3) met directeur Herke Elbers van de Raad van de Kinderbescherming, dat kinderen niet uit huis worden geplaatst alleen maar omdat er schulden zijn. Er is ook nog niet gebleken dat er meer kinderen uit huis geplaatst zijn van ouders die getroffen zijn door de toeslagaffaire dan kinderen van andere ouders. Elk jaar wonen zo'n 20.000 kinderen gedwongen niet thuis. 

RTV Utrecht: Pascal Ooms (SGP) wil actieplan

Vrijdag 22 oktober berichtte RTV Utrecht (2) dat er raadsvragen zijn gesteld in Houten, Woerden en Zeist: raadsleden willen dat de wethouders gaan zorgen dat de kinderen terug naar huis kunnen. Het Houtense raadslid Pascal Ooms (SGP) verwacht van de gemeente Houten dat die samen met andere gemeenten in de provincie met een serieus actieplan komt om kinderen met hun ouders te herenigen of als dat niet lukt deze ouders en kinderen op een andere manier te compenseren. 

Eerst weinig, nu meer inzet door gemeente en WIL 

Een jaar geleden gaf Omroep Houten al aandacht aan dit onderwerp, zoals ook te volgen in dit weblog (1). In de uitzending van 21 november 2020 was presentator Paul van Ruitenbeek net als afgelopen zaterdag in gesprek met Wayne Wilson van Houten Anders en stelde hij hem de vraag of ook Houtense ouders door de toeslagaffaire zijn getroffen. Het raadslid moest het antwoord toen schuldig blijven. Namens Omroep Houten heb ik deze vragen toen direct voorgelegd aan de gemeente en aan Werk en Inkomen Lekstroom (WIL). De woordvoerder van WIL antwoordde prompt met nee, nee, nee. Nee, het is niet bekend hoeveel Houtense gedupeerden zich voor hulp (bijstand, schuldhulpverlening) hebben gemeld; dit wordt niet geregistreerd. Nee, hier is binnen WIL niet over gesproken. Nee, dat mensen mogelijk onterecht als fraudeur geregistreerd zijn (en daardoor niet voor schulphulpverlening in aanmerking komen) vraagt geen speciale aanpak van WIL of de gemeente.

Het antwoord verbaasde mij toen nogal, omdat de Belastingdienst inmiddels had bekendgemaakt dat in het werkgebied van WIL tenminste 49 gedupeerden wonen en staatssecretaris Van Huffelen van Financiën had voorlopig al 11 miljoen euro beschikbaar gesteld voor gemeenten om gedupeerden van de toeslagaffaire te helpen bij schulden, huisvestingsproblemen, opvoeding en werkloosheid. Verschillende gemeente hadden een meldpunt voor gedupeerden ingesteld. 

Een reactie van de gemeente liet op zich wachten, maar op 14 december liet een woordvoerder van de gemeente Houten weten dat het onderwerp bij de gemeente inmiddels uitgebreid was besproken. De gemeenteraad had op 1 december twee moties aangenomen, waarin werd opgeroepen gedupeerden van de toeslagaffaire te ondersteunen. (10) In een unaniem aangenomen en door wethouder Sander Bos (VVD) 'omarmde' motie werd gevraagd om een maatwerkplan per gezin te maken om zo de gedupeerden te ondersteunen bij complexe schulden, achterstanden en knelputen die samenhangen met de terugvordering van het toeslagengeld. De raad vroeg daarbij extra aandacht voor de schadelijke gevolgen voor kinderen. 

In januari van dit jaar viel het kabinet over deze kwestie en inmiddels krijgen de gevolgen van de toeslagaffaire, evenals het strenge bijstandsbeleid, alle aandacht. Op 20 januari publiceerde de gemeente Houten een bericht met de oproep aan gedupeerde ouders om zich te melden. Op 5 februari liet de gemeente mij weten dat zich tot dan toe één gedupeerde had gemeld. Op de lijst van de Belastingdienst stond toen een aantal van 27 gedupeerden. Gegevensuitwisseling met de gemeente was nog niet mogelijk, daar werd aan gewerkt. De gemeente liet weten er klaar voor te zijn om samen met WIL per gedupeerde inwoner maatwerk te leveren op het vlak van werk en inkomen, schuldhulpverlening en andere problemen die voortkomen uit de kinderopvangtoeslagaffaire. 

Belastingdienst kent 60 Houtense gedupeerden

Op de laatste lijst van de Belastingdienst van 15 oktober 2021 is te lezen dat inmiddels 60 gedupeerden in de gemeente Houten zich hebben gemeld. (9)

Bronnen: 

(1) Styloblog: Toeslagenaffaire

(2) RTV Utrecht 22-10-21: Roep om terugkeer uithuisgeplaatste kinderen
(3) Trouw 20-10-21: 

Raad voor de Kinderbescherming: 'Kinderen worden niet uit huis geplaatst enkel omdat er schulden zijn'

(4) CBS 18-10-21: Uithuisplaatsingen onder gedupeerden toeslagenaffaire

(5) Werk en Inkomen Lekstroom (WIL)

(6) Samen Veilig Midden-Nederland (SVMN)

Belastingdienst:

(7) Toeslagenherstel

(8) Hulp van de gemeente

(9) Aantal gedupeerden per gemeente op 15-10-21

(10) Moties raad Houten 
Motie 065-2020
Motie 066-2020
Gemeenteraad 1-12-2020
Videoverslag van de raadsvergadering: debat vanaf minuut 28 tot 42 en besluitvorming vanaf 1:58. 

(11) Tekst van de raadsvragen SGP, D66, PvdA, Houten Anders:

(inmiddels ook gepubliceerd door de gemeente, zie hier) 

In de periode 2015 - 2020 zijn bij benadering 1115 kinderen uit huis geplaatst van de gedupeerden van de kinderopvangtoeslagaffaire. https://www.cbs.nl/nl-nl/maatwerk/2021/42/uithuisplaatsingen-onder-gedupeerden-toeslagenaffaire. Een onvoorstelbaar aantal met enorme persoonlijke consequenties van de betrokkenen. Het onderwerp beperkte zich tot 2015, ook al speelt de affaire sinds 2005. Veel gevallen blijven ook nog buiten beeld. Hoewel een 1-op-1 relatie niet door het CBS wordt aangegeven, zouden de financiële gevolgen wel de multiproblematiek onderliggend aan uithuisplaatsing ten gevolg hebben kunnen gehad. Volgens staatssecretaris Blokhuis is het nu aan gemeenten om te beoordelen of herstel van de gezinssituatie mogelijk is.

1. Zou het college een inschatting kunnen maken van hoeveel kinderen dit in onze regio (gezien de gezamenlijke verantwoordelijkheid voor SVMN) betreft, en in Houten in het bijzonder? Indien dit niet mogelijk is, zou het college in samenspraak met regio hier onderzoek naar willen doen? Zou daarbij niet alleen naar situatie na 2015 gekeken kunnen worden, maar ook naar periode 2005-2014?
2. Hoe ziet het college de verantwoordelijkheid van de lokale overheid en regio richting de gedupeerden?
3. Welke maatregelen zou het college, in samenwerking met de regio kunnen nemen richting de gedupeerden om te werken aan herstel van gezinssituaties?
4. Welke maatregelen stelt het college voor in samenwerking met regio richting gedupeerden, zowel kinderen, als ouders?
5. De capaciteit van SVMN staat onder druk (onder andere tekort aan personeel), in hoeverre ziet u een rol voor SVMN weggelegd in mogelijke maatregelen.

In heel Nederland zijn meer dan 70.000 kinderen geraakt en in toeslagenaffaire.

1. Is in beeld hoeveel kinderen dit in onze regio betreft, en in Houten in het bijzonder, en of deze kinderen ook hulp nodig hebben?
2. Hoe ziet het college de verantwoordelijkheid van de lokale overheid en regio richting deze kinderen?
3. Welke maatregelen zou het college, in samenwerking met de regio kunnen nemen om financieel gedupeerde kinderen te helpen?