"Het grote publiek veronderstelt nog steeds dat D-day het begin van het einde was voor het Derde Rijk. Met zijn boek Barbarossa heeft de Britse journalist en schrijver Jonathan Dimbleby een duidelijke boodschap: niet D-day, maar Operatie Barbarossa [de Duitse aanval op de Sovjet-Unie] luidde de val in van nazi-Duitsland."
Dit bericht van de NOS en Nieuwsuur verbaast me. Dat wil zeggen, de gecreëerde tegenstelling en vermeende onkunde. Iemand heeft iets nieuws ontdekt, maar dat komt exact overeen met hoe ik het altijd op school geleerd heb gekregen - en ik denk de meeste mensen. Hitler verkeek zich op Rusland, het Duitse leger liep letterlijk vast in de kou, sneeuw en modder bij Stalingrad. Het Russische leger gaf in eerste instantie mee, noodgedwongen én tactisch, ook wel de tactiek van de verschroeide aarde genoemd, de aanvoerlijnen van de Duitsers werden te lang, legereenheden werden omsingeld ('eingekesselt') en vervolgens sloeg het Rode Leger terug.
Iedereen weet toch wel dat Duitsland op eigen bodem voornamelijk verslagen werd door het Rode Leger, dat ook de hoofdstad Berlijn innam, wat het einde van Hitler betekende en enkele dagen later tot de capitulatie leidde. De Geallieerden kwamen na de Slag bij Arnhem ternauwernood op tijd om in elk geval een deel van Duitsland te veroveren. De buit was in februari 1945 in de badplaats Jalta op de Krim al door Stalin, Churchill en Roosevelt verdeeld, maar moest nog wel worden opgehaald.
In het bericht wordt de indruk gewekt alsof van de weeromstuit D-Day nu ineens helemaal niks meer voorstelt. Maar de Geallieerden moesten nog wel in het Westen aan land komen, ergens, en deelnemen aan de strijd op de grond. Bij mijn weten heeft niemand ooit beweerd dat Hitler verslagen werd door D-Day. Maar het is wel de vraag wat er zou zijn gebeurd zonder westelijk front. Stel dat de westelijke landen vrede hadden gesloten met Hitler of zich verslagen buiten de strijd hadden gehouden. Misschien had Duitsland zich dan kunnen herstellen en de Russen kunnen tegenhouden of misschien waren de Russen sterk genoeg om door te stoten tot de westkust van Europa. Europa had er dan heel anders uitgezien. Niet onbelangrijk.
In elk geval had zonder de Britten, Amerikanen, Canadezen en iedereen die zich daarbij had aangesloten de bevrijding van Noord-Frankrijk, België en Nederland veel langer op zich laten wachten. Maar wat mij nog meer verbaasd aan het bericht, is dat de strijd in Abessinië, Egypte en Zuid-Europa niet wordt genoemd. De Geallieerden hadden ook vóór juni 1945 al voet aan wal gezet, in het Zuiden. Ik heb nooit geleerd dat de bevrijding van Europa 'pas' met D-Day begon, maar het was - en is volgens mij nog steeds - een belangrijk moment in de strijd om Europa.
Op school leerde ik dat Hitler de oorlog verloor doordat hij dezelfde fout beging als Napoleon, door zich te verkijken op het uithoudingsvermogen, vastberadenheid en vooral de immense afstanden van het Russische Rijk. Daar werd bij ons, keer op keer, ook nog de morele les aan verbonden dat hoogmoed voor de val komt.
Het was ook een strijd van 'goed en kwaad', maar nooit is in mijn jeugd verholen dat het goede (wat niet hetzelfde is als 'het Westen', al zal zich dat er graag mee vereenzelvigen) in dit geval alleen kon winnen door zich te verbinden met het kwaad van het Stalinisme, dat minstens zoveel doden op zijn geweten heeft als het nazisme. Ik was eens bij een dicussie over de begrippen 'goed en fout', sterk benadrukt door historicus Lou de Jong in zijn korte televisielezingen over de oorlog. Iemand stelde daar de - in mijn ogen 'misplaatste' - vraag: was Stalin goed of fout.
Het schema 'goed en fout' wordt vaak verward met 'goed en kwaad'. 'Goed' is vaderlandslievend en tégen de vijand, in een tijd dat morele keuzes direct het verschil kunnen maken tussen leven en dood. We kennen de verhalen: een man komt op weg naar huis zijn straat inlopen en een onbekende slist hem toe: "razzia!". De aangesproken man maakt meteen rechtsomkeerd, zijn leven gered door een 'goede Nederlander', terwijl dat misschien een inbreker was. Het tegendeel is de foute Nederlander, een landverrader, die de machthebbers misschien wel met de beste bedoelingen wijst op de wegvluchtende man, die daarmee alsnog gepakt en omgebracht wordt. Goed en fout heeft zeker iets te maken met goed en kwaad, maar komt er niet mee overeen. In het schema 'goed en fout' waren de Russen goed - en niet fout - omdat Nederland is bevrijd dankzij hun strijd. Maar dat neemt het kwaad niet weg van de moorden in naam van het Stalinisme. Net zo min als het kwaad van de Geallieerde brandbommen op de Duitse bevolking.
Ik ben geen historicus en ik schrijf dit alles op met één vinger op m'n telefoon en uit het hoofd zoals ik het mij van school herinner, dus ik kan er best links of rechts naast zitten. Ik heb het boek niet gelezen en de reportage van Nieuwsuur nog niet gezien. Ik vraag me af of het boek en ook het interview niet erg redeneert vanuit Brits, of breder Anglosaksisch, perspectief. Engeland en Amerika hebben geen bezetting gekend en daarmee geen illegale verzetsgroepen. In bezet gebied speelden communistische verzetsgroepen een niet onbelangrijke rol. Na de oorlog bleef ondanks de algemene sterke afkeer van het communisme, dat in Oost-Europa al gauw zijn anti-democratische gezicht liet zien, er ook altijd een zeker respect voor het voormalige communistisch verzet bestaan. De CPN en communistische partijen in andere landen van de Europese Gemeenschap (vooral in Italië en Frankrijk) bleven een rol spelen in het democratisch bestel. Het oergereformeerde dagblad Trouw onder leiding van de antirevolutionaire fractievoorzitter Bruins Slot bleef altijd een zekere verwantschap houden met het communistische dagblad De Waarheid. Niemand van de oude verzetsgarde mocht ontbreken in het rijtje "Trouw aan de Waarheid is het Parool voor een Vrij Nederland". Britten en Amerikanen kennen niet dat monsterverbond van links en rechts of zo je wilt van goed en kwaad. Ik hoop dat de redactie van Nieuwsuur dat verschil ook ziet en niet als nieuws gaat brengen wat ik op mijn conservatieve school vijftig jaar geleden al leerde.
Dit bericht van de NOS en Nieuwsuur verbaast me. Dat wil zeggen, de gecreëerde tegenstelling en vermeende onkunde. Iemand heeft iets nieuws ontdekt, maar dat komt exact overeen met hoe ik het altijd op school geleerd heb gekregen - en ik denk de meeste mensen. Hitler verkeek zich op Rusland, het Duitse leger liep letterlijk vast in de kou, sneeuw en modder bij Stalingrad. Het Russische leger gaf in eerste instantie mee, noodgedwongen én tactisch, ook wel de tactiek van de verschroeide aarde genoemd, de aanvoerlijnen van de Duitsers werden te lang, legereenheden werden omsingeld ('eingekesselt') en vervolgens sloeg het Rode Leger terug.
Iedereen weet toch wel dat Duitsland op eigen bodem voornamelijk verslagen werd door het Rode Leger, dat ook de hoofdstad Berlijn innam, wat het einde van Hitler betekende en enkele dagen later tot de capitulatie leidde. De Geallieerden kwamen na de Slag bij Arnhem ternauwernood op tijd om in elk geval een deel van Duitsland te veroveren. De buit was in februari 1945 in de badplaats Jalta op de Krim al door Stalin, Churchill en Roosevelt verdeeld, maar moest nog wel worden opgehaald.
In het bericht wordt de indruk gewekt alsof van de weeromstuit D-Day nu ineens helemaal niks meer voorstelt. Maar de Geallieerden moesten nog wel in het Westen aan land komen, ergens, en deelnemen aan de strijd op de grond. Bij mijn weten heeft niemand ooit beweerd dat Hitler verslagen werd door D-Day. Maar het is wel de vraag wat er zou zijn gebeurd zonder westelijk front. Stel dat de westelijke landen vrede hadden gesloten met Hitler of zich verslagen buiten de strijd hadden gehouden. Misschien had Duitsland zich dan kunnen herstellen en de Russen kunnen tegenhouden of misschien waren de Russen sterk genoeg om door te stoten tot de westkust van Europa. Europa had er dan heel anders uitgezien. Niet onbelangrijk.
In elk geval had zonder de Britten, Amerikanen, Canadezen en iedereen die zich daarbij had aangesloten de bevrijding van Noord-Frankrijk, België en Nederland veel langer op zich laten wachten. Maar wat mij nog meer verbaasd aan het bericht, is dat de strijd in Abessinië, Egypte en Zuid-Europa niet wordt genoemd. De Geallieerden hadden ook vóór juni 1945 al voet aan wal gezet, in het Zuiden. Ik heb nooit geleerd dat de bevrijding van Europa 'pas' met D-Day begon, maar het was - en is volgens mij nog steeds - een belangrijk moment in de strijd om Europa.
Op school leerde ik dat Hitler de oorlog verloor doordat hij dezelfde fout beging als Napoleon, door zich te verkijken op het uithoudingsvermogen, vastberadenheid en vooral de immense afstanden van het Russische Rijk. Daar werd bij ons, keer op keer, ook nog de morele les aan verbonden dat hoogmoed voor de val komt.
Het was ook een strijd van 'goed en kwaad', maar nooit is in mijn jeugd verholen dat het goede (wat niet hetzelfde is als 'het Westen', al zal zich dat er graag mee vereenzelvigen) in dit geval alleen kon winnen door zich te verbinden met het kwaad van het Stalinisme, dat minstens zoveel doden op zijn geweten heeft als het nazisme. Ik was eens bij een dicussie over de begrippen 'goed en fout', sterk benadrukt door historicus Lou de Jong in zijn korte televisielezingen over de oorlog. Iemand stelde daar de - in mijn ogen 'misplaatste' - vraag: was Stalin goed of fout.
Het schema 'goed en fout' wordt vaak verward met 'goed en kwaad'. 'Goed' is vaderlandslievend en tégen de vijand, in een tijd dat morele keuzes direct het verschil kunnen maken tussen leven en dood. We kennen de verhalen: een man komt op weg naar huis zijn straat inlopen en een onbekende slist hem toe: "razzia!". De aangesproken man maakt meteen rechtsomkeerd, zijn leven gered door een 'goede Nederlander', terwijl dat misschien een inbreker was. Het tegendeel is de foute Nederlander, een landverrader, die de machthebbers misschien wel met de beste bedoelingen wijst op de wegvluchtende man, die daarmee alsnog gepakt en omgebracht wordt. Goed en fout heeft zeker iets te maken met goed en kwaad, maar komt er niet mee overeen. In het schema 'goed en fout' waren de Russen goed - en niet fout - omdat Nederland is bevrijd dankzij hun strijd. Maar dat neemt het kwaad niet weg van de moorden in naam van het Stalinisme. Net zo min als het kwaad van de Geallieerde brandbommen op de Duitse bevolking.
Ik ben geen historicus en ik schrijf dit alles op met één vinger op m'n telefoon en uit het hoofd zoals ik het mij van school herinner, dus ik kan er best links of rechts naast zitten. Ik heb het boek niet gelezen en de reportage van Nieuwsuur nog niet gezien. Ik vraag me af of het boek en ook het interview niet erg redeneert vanuit Brits, of breder Anglosaksisch, perspectief. Engeland en Amerika hebben geen bezetting gekend en daarmee geen illegale verzetsgroepen. In bezet gebied speelden communistische verzetsgroepen een niet onbelangrijke rol. Na de oorlog bleef ondanks de algemene sterke afkeer van het communisme, dat in Oost-Europa al gauw zijn anti-democratische gezicht liet zien, er ook altijd een zeker respect voor het voormalige communistisch verzet bestaan. De CPN en communistische partijen in andere landen van de Europese Gemeenschap (vooral in Italië en Frankrijk) bleven een rol spelen in het democratisch bestel. Het oergereformeerde dagblad Trouw onder leiding van de antirevolutionaire fractievoorzitter Bruins Slot bleef altijd een zekere verwantschap houden met het communistische dagblad De Waarheid. Niemand van de oude verzetsgarde mocht ontbreken in het rijtje "Trouw aan de Waarheid is het Parool voor een Vrij Nederland". Britten en Amerikanen kennen niet dat monsterverbond van links en rechts of zo je wilt van goed en kwaad. Ik hoop dat de redactie van Nieuwsuur dat verschil ook ziet en niet als nieuws gaat brengen wat ik op mijn conservatieve school vijftig jaar geleden al leerde.
---
Aanvulling 22:30 uur
Inmiddels de uitzending gezien en in de reportage is de (m.i. valse) tegenstelling minder scherp, meer genuanceerd. Terecht vraagt de schrijver aandacht voor het bloed dat gevloeid is in Oost-Europa. De verlegenheid met het feit het een totalitair regime was dat een ander totalitair regime op de knieën dwong - en dus niet alleen maar een strijd tussen liberalisme en totalitarisme - is goed verwoord. Het belang van de geallieerde strijd aan het westfront wordt niet ontkend.
Inmiddels de uitzending gezien en in de reportage is de (m.i. valse) tegenstelling minder scherp, meer genuanceerd. Terecht vraagt de schrijver aandacht voor het bloed dat gevloeid is in Oost-Europa. De verlegenheid met het feit het een totalitair regime was dat een ander totalitair regime op de knieën dwong - en dus niet alleen maar een strijd tussen liberalisme en totalitarisme - is goed verwoord. Het belang van de geallieerde strijd aan het westfront wordt niet ontkend.
---
