Dure armeluisverzekering

Op Facebook las ik een tip van Paul van Ruitenbeek (op persoonlijke titel, maar hij is ook wethouder van Houten) over het afsluiten van een tandartsverzekering: "Ik heb altijd geleerd dat verzekeren zinvol is als je eventuele schade niet zelf kunt betalen. Er moet dus een duidelijk verschil zijn tussen de premie en de dekking. Bij tandartsverzekeringen is dat niet meer zo. ING Nederland Bank prijst zijn tandartsverzekering aan. Dekking tot maximaal 100 euro. De premie: €7,45 per maand x 12 = €89,40. Je betaalt dus €89,40 voor een jaar om een risico van 100 euro af te dekken. Ik zou zeggen, gewoon niet doen. Zet iedere maand €7,45 opzij en dan komt het goed."

Afhankelijk van persoonlijke omstandigheden en de aard van de verzekering (en je moet waar mogelijk ook rekening houden met de solidariteitsgedachte: draagt elkanders lasten, wie gezond is draagt bij aan de kosten van de zieken) ben ik het erg met deze les en tip eens. De tip kreeg ik meer dan veertig jaar al van mijn eerste grote-mensen-tandarts. Totdat ik mij enigszins gedwongen voelde door de gemeente, toen ik in de bijstand zat, heb ik nooit een tandartsverzekering afgesloten. Ik heb hier eerder over geblogd, toevallig vandaag een jaar geleden (*). Er ontspon zich het volgende gesprek op Facebook. 

Ik: Dat is één van de redenen dat de Gemeentepolis voor mensen met een laag inkomen veelal duurder is dan diverse andere ziektekostenverzekeringen. De Gemeentepolis heeft verplicht een overcomplete dekking onder de dreiging dat als je die niet neemt, je niet meer voor bijzondere bijstand in aanmerking komt als het eens echt fout gaat. Toen ik in de bijstand zat op een minimaal inkomen heb ik twee jaar gespaard om deel te kunnen nemen aan de dure Gemeentepolis. Toen ik uit de bijstand kwam, heb ik weer een (iets) goedkopere verzekering afgesloten, met vrijwel dezelfde dekking en vanwege m'n slaapbeugel heb ik besloten de tandartsverzekering voorlopig te handhaven. Zo'n veertig jaar geleden raadde mijn tandarts mij aan om geen tandartsverzekering te nemen, omdat de gewone verrichtingen nauwelijks meer of zelfs minder kosten dan de premie en de dure verrichtingen vaak niet gedekt zijn en alsnog zelf betaald moeten worden. Voordat de gemeente mij er min of meer toe dwong vanwege het 'bijzondere-bijstandsrisico' (last resort) had ik nooit een tandartsverzekering en kon ik m'n tandzorg altijd goed zelf betalen.

Iemand reageert: Heel herkenbaar, mijn moeder sloot om die reden inderdaad nooit de Gemeentepolis af, maar ik wist niet dat daar het risico aan verbonden was dat je dan geen aanspraak zou kunnen maken op bijzondere bijstand… Goed om te weten…

Hierop reageerde Axel Eerdman van de eenmansfractie Houten Anders: In de verordening staat het anders opgeschreven. Indien er in het huidige kalenderjaar bijzondere bijstand voor medische kosten en/of tandartskosten is toegekend, wordt verwacht dat belanghebbende met ingang van het volgende kalenderjaar is overgestapt naar de collectieve zorgverzekering (basisverzekering en aanvullende verzekering) dan wel een andere passende zorgverzekering en hiervan gebruik maakt. Vanaf het nieuwe kalenderjaar kan er geen bijzondere bijstand meer verstrekt worden voor medische kosten en/of tandartskosten die vergoed zouden worden op basis van de collectieve zorgverzekering. Je kunt - als ik deze woorden (dd. 4/7/23) goed interpreteer - bijzondere bijstand krijgen, maar wordt wel geacht een jaar later in de juiste verzekering te zitten.
Bron: https://lokaleregelgeving.overheid.nl/CVDR700483/1

Ik: Ja, dus je wordt door de gemeente gedwongen een duurdere verzekering te nemen. Maar gelukkig dus achteraf pas (wist ik niet). Toen ik in de bijstand zat had die dreiging een grote impact op mij. Ik weet niet of "een andere passende verzekering" ook een andere (goedkopere) verzekering mag zijn. Zo is het aan mij in elk geval nooit gepresenteerd. Ik heb de duurdere Gemeentepolis indertijd uitsluitend genomen vanwege de Bijzondere Bijstand dreiging door WIL, omdat je in die situatie geen buffer meer hebt om onverwachtse klappen op te vangen.

Axel Eerdman: Ik weet dat al jaren en hoor verhalen altijd achteraf: polis afgesloten, naam van medewerker onbekend en vraag je door bij wethouders of leidinggevenden kom je in een soort welles-nietes uit, want 'op papier' is het goed afgesproken. Het wordt vast verkeerd onthouden door de minima. Er is geen dwang, het is niet eng… en ondertussen verzekert een groot deel van de Houtense minima zich voor zaken waar zij nooit gebruik van zal maken “omdat het moet”. Laten we erop hopen dat de gemeente met nieuw beleid in het nieuwe jaar kansen ziet voor een betere collectieve verzekering en inwoners goed voor zal lichten over hun rechten. En ik hoop overigens dat deze verordening zo klopt nu, óók voor bijstandsgerechtigden. Dat er niet nog ergens een haakje blijkt te zijn waaruit weer een uitzondering mogelijk blijkt.

Ik: (1) Betere voorlichting en kennis helpt al (maar zoals je in mijn blog kunt lezen, de medewerkers van WIL (front en back office) hebben vaak ook geen idee. Toen ik de Gemeentepolis na de bijstand nog een jaar wilde laten doorlopen (zonder de gemeentelijke bijdrage van €20) om zeker te zijn van continuïteit van mijn fysiotherapie, waren zowel front office als office ervan overtuigd dat ik daarmee bijzondere bijstand aanvroeg, maar niemand wist waarvoor en het bedrag was met zekerheid nul. (2) Geen idee of dit zo is, maar ik vrees wel eens dat de gemeente een ongunstig contract met de verzekeraar afsluit omdat a) de verzekeraar weet dat de gemeente toch wel bijbetaalt en b) de verzekeraar rekening houdt met een bovengemiddeld risico in de doelgroep. Plus dus c) een dichtgetimmerde dekking. Nogmaals, ik weet dat niet, maar het zou kunnen.

Axel Eerdman: ik ga er vanuit dat je wat die prijsopgave gelijk hebt. Het is een argument om met zo’n verzekering te kappen, want dan wordt de hele gedachte achter de verzekeringsplicht en de solidariteit ondermijnd voor de winst van zorgverzekeraars. Dat was bij de start van het systeem de bedoeling niet. Maar ben bang dat het zo werkt. Als dat zo is (lijkt me een goed onderwerp voor Follow the Money of Investico), dan zou een gemeente er niet meer aan moeten willen beginnen.

(*) Lees weblog 30-12-2022: 'Dure gemeentepolis met nul euro steun'

Voetreis naar Hofplein

Op Facebook zag ik in de rubriek 'Nederlandse stations, heden en verleden' een foto van station Rotterdam Hofplein. Het station is al jaren geleden opgeheven, de Hofpleinlijn tussen Rotterdam Hofplein en Den Haag Centraal - over Berkel en Rodenrijs, Pijnacker, Nootdorp en Leidschendam - is nu de metrolijn E (vroeger ook bekend als Erasmuslijn) met een rechtstreekse aansluiting op Rotterdam Centraal. De lijn heeft ook een halte nabij vliegveld 'De Heek Rotterdem Airport', het vroegere Zestienhoven. 

Indertijd reisde ik vaak via station Hofplein vanuit Utrecht, waar ik woonde, naar mijn broer in Berkel en Rodenrijs. Als ik het retourtje kocht bij het loket op Utrecht Centraal zei ik er altijd bij "via Rotterdam Centraal naar station Hofplein te voet", anders rekende het systeem de iets langere en duurdere route over Den Haag. De loketistes keken vaak raar op, ik moest het uitleggen, zij moesten de routecode opzoeken, maar meestal kreeg ik dan wel het gewenste kaartje.

Op een gegeven moment tipte een loketiste mij de via-code die ze moest intoetsen, 754 ("Bonifatius bij Dokkum vermoord" onthield ik als ezelsbruggetje en dit was ook wel een beetje "bij Dokkum om"). Dus sindsdien zei ik het erbij: "Retour Berkel en Rodenrijs via Rotterdam Centraal naar station Hofplein te voet, dat is routecode 754". De meeste loketistes waren mij dankbaar voor deze service van de klant, dat waren ze niet gewend. Soms keek een loketiste mij ongelovig aan en moest ik haar aanmoedigen: ja, typ maar in, dan zult u het zien. Verrassing op het gezicht als wat ik zei daadwerkelijk op het scherm en als voetnoot onderaan het kaartje verscheen.

Maar één keer weigerde een loketiste alle medewerking. Ze raakte geïrriteerd toen ik haar nogmaals vroeg om de gewenste routecode in te typen. Uiteindelijk weigerde ze zelfs botweg en kreeg ik het duurdere kaartje. Ik betaalde zuchtend en liep daarna meteen door naar loket 10, het kantoortje van de klantenservice. Ik legde zo vriendelijk als ik kon uit dat de loketiste van loket 'zoveel' weigerde mij het gewenste kaartje te verkopen. Naar Hofplein te voet. Er stond een conducteur bij die lachend zei: "Voetreizen verkopen we niet bij de NS". Ik kon de humor er wel van inzien en zei lachend terug: "Jazeker wel, jullie verkopen een voetreis in Rotterdam. Probeer het maar." 

Aan de baliemedewerker legde ik uit wat hij moest intypen, "via: 754", en iedereen in het kantoortje en de aangrenzende loketten stonden stomverbaasd toen de gewenste voetreis naar Hofplein op het scherm en het kaartje verscheen. Ik kreeg het prijsverschil terug en de weigerachtige loketiste riep van drie of vier loketten verder met schaamte maar ruimhartig haar excuses aan mij door de hele ruimte heen.

Soms mis ik dat wandelingetje achterom "van Centraal naar Hofplein te voet" nog wel eens.

Feest van het licht

> English translation

Vanmorgen een alert op mijn telefoon met goed nieuws. Vanwege de kerstvakantie en nieuwjaar deze week geen load shedding in Zuid-Afrika, de rantsoenering van stroom. Gewoonlijk wordt de elektriciteit een aantal keren per dag uitgeschakeld, omdat de centrales (vooral door mismanagement, corruptie, gebrek aan investeringen, soms door droogte en gebrek aan koelwater) niet genoeg elektriciteit kunnen leveren. In een app is per wijk het schema af te lezen wanneer er stroom is en wanneer niet. Ik heb deze app geïnstalleerd en de wijk Pinelands van Kaapstad als thuisbasis ingevoerd, zodat ik kan zien wanneer mijn Zuid-Afrikaanse 'dochter' stroom heeft of niet, zodat ik weet wanneer ze in het donker zit en ook de internetverbinding onderbroken kan worden. Bij bijzondere gelegenheden, zoals nu de kerstvakantie of afgelopen herfst tijdens de wereldkampioenschappen rugby in Frankrijk waar de Zuid-Afrikaanse Springboks de sterksten bleken te zijn, is de elektriciteitsmaatschappij Eskom ruimhartig en levert onafgebroken stroom.

Load shedding kende ik in eerste instantie alleen van West-Afrika. Toen ik in 2014 in de Sierra Leoneoonse hoofdstad Freetown was, kregen we daar om de dag stroom. Geen app of schema en het was mij onduidelijk wanneer de stroom kwam of ging. De meeste mensen hadden kleine generatoren, die ratelden totdat de brandstof op was en dan pruttelend de geest gaven. Dan werd het weer stil in huis, geen licht, geen ventilator tegen de hitte, geen koelkast. Bij een gezin waar ik op bezoek was, rende zodra de stroom terugkwam iedereen naar de hoek van de kamer waar een verlengsnoer met verdeelstekkers lag om de telefoons aan de oplader te leggen.

Op een dag bezocht ik de provinciestad Makeni en daar bleek anders dan in de hoofdstad wél onafgebroken stroom te zijn. Hoe dat kan? Het bleek de thuisstad van de toenmalige president Ernest Bah Koroma te zijn en een goed politicus zorgt natuurlijk goed voor zijn achterban. Dat is vandaag de dag (met een andere president uit een andere stam) niet anders.

Lang voordat ik Sierra Leone bezocht, deelde ik al eens het feest van het licht op mijn weblog (23/7/2007) en ik herinner mij de intensiteit van die emotie. 

<<De 24-jarige Mariama uit Freetown drukt afgelopen winter op internet de hoop van Sierra Leone uit:
"Hey! we're trying to do fine. i've got new news for u, the street lights are back (but only along the main high way), n guess what? kids come out late at night to enjoy it. they even play soccer at midnight!">>

Tijdens mijn verblijf in Freetown had ik nóg minder zicht op de levering van kraanwater. In mijn badkamer stond een grote blauwe ton met water voor de bucket shower (ja, gewoon een emmer dus, waarmee je koud water over jezelf heen giet en wat beviel mij die manier van douchen goed!) of om de WC door te spoelen. In de ton hing een slang die rechtstreeks verbonden was met de kraan, die altijd aanstond. Op gezette tijden kwam er een paar uur water uit de kraan en werd de ton weer gevuld. Niemand bekommerde zich er om als de ton overliep en het water doelloos in het afvoerputje wegspoelde. Ook op de stoffige met puin verharde straat stond een kraan altijd open. Als er op gezette tijden water uitkwam, stroomde de jeugd toe met pannen en jerrycans om water in huis te halen. Ondanks de schaarste stroomde het meeste water als een beekje weg tussen het rosse zand en de keien van de straat.

 
Wat mij betreft, laat al het vuurwerk maar zitten. Wat ben ik dankbaar voor de stroom uit het stopcontact, licht in de duisternis en stromend water uit de kraan.

Feast of the light

Translation from Dutch

This morning an alert on my phone with good news. Due to the Christmas holidays and New Year, no load shedding in South Africa this week, that's the rationing of electricity. Usually the electricity is switched off several times a day, because the power stations (mainly due to mismanagement, corruption, lack of investment, sometimes due to drought and lack of cooling water) cannot supply enough electricity. An app shows the schedule for each district when there is power and when there is not. I installed this app and entered the Pinelands area of Cape Town as my home base so that I can see when my South African 'daughter' has power or not, so I know when she is in the dark and also the internet connection may be interrupted. On special occasions, such as the Christmas holidays or last autumn during the Rugby World Cup in France where the South African Springboks proved to be the strongest, the electricity company Eskom is generous and supplies uninterrupted power.

At first I only knew load shedding from West Africa. When I was in the Sierra Leonean capital Freetown in 2014, we had electricity there every other day. No app or schedule and it was unclear to me when the power came or went. Most people had small generators that rattled until they ran out of fuel and then sputtered out the ghost. Then it became quiet in the house again, no light, no fan against the heat, no refrigerator. At a family I was visiting, as soon as the power came back, everyone ran to the corner of the room where there was an extension cord with multiple plugs to put the phones on the charger.

One day I visited the provincial town of Makeni and, unlike in the capital, there appeared to be uninterrupted electricity. How is that possible? It turned out to be the home city of then president Ernest Bah Koroma and a good politician naturally takes good care of his home front. That is not different today (with a different president from a different tribe).

Long before I visited Sierra Leone, I shared the Feast of the Light on my blog (23/7/2007) and I remember the intensity of that emotion.

<<The 24-year-old Mariama from Freetown expressed the hopes of Sierra Leone on the internet last winter:

"Hey! we're trying to do fine. i've got new news for you, the street lights are back (but only along the main high way), n guess what? kids come out late at night to enjoy it. they let's play soccer at midnight!">>

During my stay in Freetown I had even less insight into the supply of tap water. In my bathroom there was a large blue barrel with water for the bucket shower (yes, just a bucket with which you pour cold water over yourself and I really liked that way of showering!) or to flush the toilet. There was a hose in the barrel that was directly connected to the tap, which was always on. From time to time, water came from the tap for a few hours and the barrel was filled again. No one cared when the barrel overflowed and the water washed aimlessly down the drain. Even on the dusty rubble-paved street, a tap was always open. When water came out at times, the youth flocked with pans and jerry cans to bring water into their homes. Despite the scarcity, most of the water flowed away like a stream between the red sand and the rubble of the street.

As far as I'm concerned, leave all the fireworks out. How grateful I am for the power from the socket, light in the darkness and running water from the tap.

Iedereen moet binnenblijven in Sierra Leone

Vanmorgen om kwart voor acht kreeg ik via WhatsApp twee video's toegestuurd uit de Sierra Leoneoonse hoofdstad Freetown met schietpartijen in het donker. Het bericht:

 
"This morning this is what is going on today. I don't really know what happen yet."

Later vandaag las ik dat in alle vroegte rebellerende militairen een aanval hebben uitgevoerd op een kazerne in Wilberforce, een wijk van Freetown, dat de situatie inmiddels onder controle is en dat de president een uitgaansverbod voor het hele land heeft ingesteld. Mijn jonge vriend (ik ben zijn Uncle) woont zelf op een kazerneterrein (barracks) niet ver daarvandaan, ik ben daar ook geweest, en ik probeer nog te achterhalen of dat terrein ook betrokken was. De context is mij onduidelijk, het valt mij wel op dat het uitgaansverbod voor het hele land geldt (nationwide curfew), dus de regering houdt er rekening mee dat dit groter is dan een plaatselijk incident of wil het zo doen voorkomen. Er wordt nu jacht gemaakt op de opstandelingen.

President Bio:

Fellow Sierra Leoneans, I bring you greetings from the Presidential Lodge in Freetown. In the early hours of this morning, there was a breach of security at the Military Barracks at Wilberforce in  Freetown, as some unidentified individuals attacked the military armoury. However, they were repelled by our gallant Security Forces and calm has been restored. As the combined team of our Security Forces continue to root out the remnant of the fleeing renegades, a nationwide curfew has been declared and citizens are encouraged to stay indoors.The PEACE of our beloved NATION is PRICELESS and we shall continue to protect the peace and security of Sierra Leone against the forces that wish to truncate our much-cherished stability.We remain resolute in our determination to protect democracy in Sierra Leone and I urge all Sierra Leoneans to unite towards this collective responsibility.
Long Live The Republic of Sierra Leone.

Zie ook: 

• AlJazeera: Sierra Leone imposes nationwide curfew after military barracks attacked
• NOS: Avondklok in Sierra Leone na aanval op kazerne door gewapende groep

Aanvulling 26-11-23 20:15 uur

Vrienden laten weten het geweervuur gehoord te hebben, al vroeg in de nacht, maar iedereen van de familie is veilig. Ze maken zich wel zorgen over de komende nacht en hoe het verder gaat in het land. Het uitgaansverbod geldt nog, dus iedereen moet binnenblijven. De Nederlandse manager van het Hope Center, waar patiënten verblijven voor en na hun operatie op het in de haven aangemeerde hospitaalschip van Mercy Ships vertelt dat de situatie intens is en dat ze nu niet de weg op kunnen. Afwachten hoe de situatie zich ontwikkelt, op het moment is het rustig in de stad. 

Aanvullingen:

• NOS: President Sierra Leone: meeste leiders van groep die kazerne aanviel opgepakt
• AlJazeera: Sierra Leone president says ‘most leaders’ of unrest arrested
• NOS: Bij rebellie in Sierra Leone bijna 200 gedetineerden ontsnapt
• Reuters: Twenty killed in Sierra Leone attack and nearly 2,000 prisoners escape
• SaharaTV via YouTube: Moment inmates were set free (video)
• Baikamz via YouTube: Gunmen attack Pademba Road prison, release inmates (video)
• Volkskrant 01-12-23: Couppoging in Siera Leone toont zwakte democratie

Eerder schreef ik over de Pademba Road prison, zie mijn blog 03-05-20. 

Anne Frank

Het is vandaag mogelijk om te stemmen in het Anne Frankhuis in Amsterdam.

Dat herinnert mij eraan dat ik in 1994 ging stemmen in de Anne Frankschool in Bonn, voor de Ausländerbeirat.

Het maakte indruk op mij om in het geboorteland van Anne Frank te kunnen stemmen in een naar haar genoemde school.

Zij werd geboren in een democratie, die vier jaar later koos voor fascisme, dat alle democratieën om zich heen verslond. Laten we gaan stemmen en wel op partijen die mensen niet willen uitsluiten om hun afkomst.

Ook los van oorlog en politiek maakte Anne Frank indruk op mij, toen ik als ontwakende puber haar dagboek las. Eindelijk iemand die mij begrijpt, schreef ik in mijn dagboek.

(Weet je wat, ik zoek dat dagboekfragment uit 1971 er even bij.)

Tekst: "Lees eens het dagboek van Anne Frank. (Ik heb het op mijn zestiende verjaardag, 19 augustus 1971, gekregen). Het boek heeft me geweldig getroffen. Anne is eigenlijk de enige die ooit iets van mijn begrepen heeft. na het lezen van haar dagboek ben ik mezelf ook beter gaan begrijpen. Eindelijk kon ik mezelf van een afstandje bekijken, min of meer objectief tegenover mezelf staan. Het is heerljk om nadat je deze conclusie hebt getrokken vijf bladzijden verder in andere bewoordingen hetzelfde te horen van Anne. We begrijpen elkaar een beetje, ik begrijp mezelf een beetje. Het is allemaal te bevatten, heeft allemaal z'n weg. Je leert een beetje te relativeren. - Ytzen"

PVV grootste partij in acht provincies

Bron tekst en afbeeldingen: persbericht van Tijd voor Publiciteit. 

Klik op de afbeelding voor een interactieve weergave
Zwolle, 21 november 2023 

Twee dagen voor de verkiezingen stijgen GroenLinks-PvdA en met name de PVV plots hard in de peilingen. Volgens Google Trends, een belangrijke indicator voor welke onderwerpen in de samenleving leven, is de PVV in acht van de twaalf provincies zelfs de populairste partij. Alleen in de drie Randstedelijke provincies en Noord-Brabant blijft de VVD de partij van Geert Wilders nipt voor. Dat blijkt uit een onderzoek van PR-bureau Tijd voor Publiciteit op basis van Google Trends-data.

 

De grootste populariteit geniet de PVV sinds afgelopen week in Friesland. Vooral in de plaatsen Dronryp, Garyp en De Westereen kan het haast niet anders dan dat de partij hoge ogen gaat gooien. Google Trends baseert zich daarbij overigens niet enkel op de zoekterm ‘PVV’, maar analyseert het totale zoekgedrag van Nederlanders en voegt dat samen tot een indexscore voor een bepaald thema, in dit geval de PVV. De plaatsen waar deze partij landelijk gezien het meest leeft zijn Ter Aar, Bunschoten-Spakenburg, Schoonhoven, Volendam en Raamsdonksveer.

 

De bouw staat achter de PVV
Maandagochtend bracht Proforto al het nieuws dat de PVV met name in de bouwsector een grote voorkeur geniet. Ruim een kwart van de bouwprofessionals zou van plan zijn op de PVV te stemmen. Dat sluit aan bij een onderzoek van Rigo Research en Advies van eerder dit jaar. Daaruit blijkt dat een stem op de PVV meer dan bij andere partijen gerelateerd kan worden aan een lager opleidingsniveau.

GroenLinks-PvdA het grootst in Utrecht
Naast de PVV maakt ook GroenLinks-PvdA sinds afgelopen week een sterke opmars. Voormalig PvdA-voorzitter Hans Spekman kan trots zijn, want in de provincie Utrecht - en in ‘zijn’ stad Utrecht in het bijzonder - leeft de partij het meest. Maar ook in Drenthe en Groningen lijkt het nieuwe linkse blok een mooie uitslag te kunnen gaan noteren. In het Noorden lijkt het, gezien de populariteit van de PVV in Friesland, dus een kwestie van uitersten.

--- einde persbericht van Tijd voor Publiciteit ---

Brand Overeem

Aanrader

Het verleden herbeleven
11 november – 13 april

De in Bennekom geboren fotograaf Brand Overeem (77) oogstte in de jaren ’70 en ’80 landelijk veel bekendheid door zijn fotoboeken over het leven op de Veluwe.In zijn werk lijkt de tijd te hebben stilgestaan. De afgebeelde personen, veelal kleine zelfstandigen op het Veluwse platteland, leefden nog net zoals hun ouders in de jaren ’20 en ’30. Naast tientallen foto's van Brand Overeem zijn veel van de gebruiksvoorwerpen die op de foto’s zijn afgebeeld te zien in de expositie.

Info: https://www.kijkenluistermuseum.nl/

Stimuleer kinderopvang voor niet-werkenden

Bevorder arbeidsdeelname door de kinderopvang voor niet-werkenden te stimuleren

door Wim van Ancker in ESB 14-11-23 * Lees het hele artikel hier

[samenvatting] Rutte VI wilde €2,5 miljard euro in de ­kinderopvang investeren, maar dit blijkt vooral de hoge inkomens ten goede te komen. Een ‘mattheus­effect’ heet dat in de sociologie. “Aan ieder die heeft, zal gegeven worden en wel overvloedig. Maar aan degene die niet heeft, zal zelfs nog ontnomen worden wat hij heeft.”

Hoe moet het wel? De toeslagenaffaire heeft getoond hoe het niet moet: voorschotten die teruggevorderd kunnen worden, onzekerheid over de bedragen, ingewikkelde procedures. De nu voorgenomen overheidsinvestering in kinderopvang komt vooral de hoge inkomens ten goede, omdat de laagste-inkomensgroepen veel minder gebruik maken van kinderopvang – en als ze het toch doen, dan is dat voor minder uren per week. Bovendien kunnen de prijzen gaan stijgen als de overheid toch bijna alles subsidieert, waardoor ouders met lage inkomens meer eigen bijdrage moeten betalen.

Het fundamentele probleem van de kinderopvang in Nederland is een gebrek aan voldoende, kwaliteitsvolle plaatsen. De vraag is groter dan het aanbod. De overheid wil werken aanmoedigen en wil de kinderopvang daarom (bijna) gratis te maken voor wie werkt. Maar niet voor wie niet werkt. Als je wil dat mensen met jonge kinderen die nu níét werken, aan de slag gaan, dan moeten zij op een betaalbare plek in de kinderopvang kunnen rekenen. Want wie geen baan heeft, er eentje accepteert en dan geen opvang voor zijn of haar kinderen blijkt te hebben, kan dan nog niet aan het werk. Vooral voor kinderen die opgroeien in een kansarme omgeving wordt de kinderopvang onder de nieuwe regeling onbereikbaar. Kinderarmoede komt veel vaker voor bij gezinnen waar niet wordt gewerkt.

Dat is een politieke keuze. In Zweden is de kinderopvang ook toegankelijk voor wie niet werkt, en is er veel minder ongelijkheid in het gebruik, omdat ieder kind recht heeft op een plek in de kinderopvang en die plaatsen daadwerkelijk beschikbaar zijn

Houten-Flex

Bij dit weiland, een paar honderd meter van mijn huis, begint mijn ommetje buiten de rondweg, zo ook maandagmiddag toen de zon doorbrak tussen de donkere wolken. Ik maakte een paar aaneensluitende foto's, in de wetenschap dat mijn digitale album er automatisch een panorama van zou maken.

De gemeente wil hier een klein wijkje laten verrijzen met 150 tijdelijke flexwoningen voor o.a. 'spoedzoekers' en een asielzoekerscentrum met 175 plekken.

Eerdere plannen voor zulke woon- en opvangplekken aan de westkant van Houten in en om het pand van Wegener en het Utrechts Nieuwsblad (ik verhuisde in 1982 als medewerker mee vanuit de Utrechtse binnenstad naar deze toen nieuwe krantenfabriek) kreeg de gemeente financieel niet rond met de commerciële eigenaar. Tijdens de laatste raadsverkiezingen en gelijktijdig referendum wendde Houten de steven van bouwen in West (richting A27), en wat hoger in het centrum, naar Oost richting de gemeentegrens met Bunnik.

Ik ben geen voorstander van bouwen in het nog open gebied tussen Houten en Bunnik/Odijk - het is ook in strijd met de visie van de provincie - maar als het er dan toch van moet komen, dan is dit weiland wel geschikt voor de gewenste flexwoningen en opvang. De grond is al eigendom van de gemeente, de boer is een aantal jaren geleden gestopt, het weiland is regelmatig in gebruik als evenemententerrein (festival, circus en zelfs een grootschalige militaire oefening), het is aan drie zijden begrensd door asfaltwegen, dus duidelijk begrensd, en de provincie overweegt ontheffing te verlenen voor bouwen in dit buitengebied op experimentele basis als de gemeente met een goede onderbouwing komt.

Het plan zal nog heel wat voeten in de vochtige aarde hebben, maar laten we ook niet te lang blijven dralen in een drassig politiek moeras.

Dus blijf ik mijn ommetje maken en geniet ervan zolang het kan.

Zie voor meer informatie en links go.stylo.nl/flex

Dossier over flexwoningen en AZC in Houten-Oost

Vandaag heb ik op deze site een dossier geopend over de plannen van de gemeente Houten om 150 flexwoningen en 175 opvangplekken voor asielzoekers te vestigen op een weiland in Houten-Oost, net buiten de rondweg.

Zie voor meer informatie en links go.stylo.nl/flex

Volgens mij wordt dit het eerste voorstel over bouwen in Houten-Oost. Omdat het om tijdelijke bebouwing gaat (15 jaar) en omdat de provincie experimenteerruimte wil toestaan, maakt dit voorstel een vrij goede kans. De gemeente moet nog wel een stevige onderbouwing leveren om toestemming te krijgen van de provincie (zie onderaan). De grootschalige woningbouw die de gemeente in het open weidegebied aan de oostkant van Houten wil realiseren (om te voorkomen dat Houten de hoogte in moet) is in strijd de omgevingsvisie van de provincie. Het zal nog wel wat voeten in aarde hebben eer daar toestemming voor komt. 

Op Facebook heb ik gereageerd op iemand die schreef dat het besluit over bouwen in Oost na de verkiezingen al in de raad genomen was. Misschien doelde zij op het coalitieprogramma. Er is wel een meerderheid in de raad voor te vinden maar het is nog niet besloten. Ik heb als volgt gereageerd. 

Het voornemen om in Houten-Oost te bouwen is opgenomen in het collegeprogramma 2022-2026, dus het college gaat daar op enig moment plannen voor ontwikkelen en is nu vooral aan het lobbyen bij de provincie (en het rijk) om daar toestemming voor te krijgen, omdat dergelijke plannen in strijd zijn met de Omgevingsvisie van de provincie. Bij mijn weten zijn er tot nu toe geen voorstellen gedaan en wordt dit plan het eerste voorstel aan de raad voor bouwen in Houten-Oost. Dus de discussie over bouwen in Houten-Oost zal bij dit voorstel vast wel aan de orde komen. De kans dat deze locatie wordt  goedgekeurd is wel groter omdat het gaat om tijdelijke huisvesting (vijftien jaar) en dit terrein ook al in gebruik is als evenemententerrein (onder andere CliniClowns en een grootschalige militaire oefening). Het bestemmingsplan zal nog wel moeten worden aangepast. Omdat er geen bestaande bebouwing is en geen commerciële eigenaar/verhuurder maakt deze plek denk ik wel meer kans dan indertijd de locatie van Wegener/Utrechts Nieuwsblad op het bedrijventerrein Doornkade aan de noordwestkant van Houten. 

Uit het coalitieprogramma: "Binnen de raad is een duidelijke meerderheid voor Houten-Oost. Door dit als uitgesproken voorkeurslocatie te bestempelen, bestaat over de intentie geen onduidelijkheid. Het college gaat daarom - met steun van de gemeenteraad - voortvarend in gesprek met de provincie en het Rijk..." 

Rol van de provincie

Bij de provincie heb ik nagevraagd waarvoor de gemeente precies een ontheffing moet aanvragen, waarmee die onderbouwd moet worden en wie er bij de provicie over gaat. Dit zijn de antwoorden. 

Als het om de verlening van de ontheffing, bouwen in het buitengebied of experimentruimte gaat dan valt dit onder de portefeuille van gedeputeerde Huib van Essen (GL) (woordvoerder: Lotte Mulders). 
Vragen over het Actieplan Flexwonen, Regiodeal Flexwonen en opvang asielzoekers vallen onder de portefeuille van gedeputeerde Rob van Muilekom (PvdA) (woordvoerder: Patricia Schalkwijk). 

Het gaat om een ontheffing van de Interim Omgevingsverordening. Ten eerste moet de gemeente een ruimtelijke onderbouwing aanleveren om een goede ruimtelijke ordening aan te tonen. In hoofdlijnen zijn dat dezelfde gegeven en onderzoeken die nodig zijn voor het wijzigingen van een bestemmingsplan.

Specifiek ten behoeve van de ontheffing van de Interim Provinciale Omgevingsverordening staat in artikel 1.5 van de Interim verordening wat daarvoor nodig is.

Artikel 1.5 Instructieregel ontheffing. Gedeputeerde staten kunnen op basis van een integrale afweging van provinciale belangen ontheffing verlenen van een instructieregel, voor zover de verwezenlijking van het gemeentelijk ruimtelijk beleid wegens bijzondere omstandigheden onevenredig wordt belemmerd in verhouding tot de met die regels te dienen provinciale belangen. Gedeputeerde staten kunnen aan de ontheffing voorschriften verbinden als dit noodzakelijk is vanwege de betrokken provinciale belangen. 

Toelichting. Gemeenten en waterschappen kunnen bij gedeputeerde staten een ontheffing van een instructieregel aanvragen. Deze is bedoeld voor situaties waarbij de uitoefening van een taak of bevoegdheid onevenredig wordt belemmerd in verhouding tot het belang dat met de regel wordt gediend. Daarvan kan sprake zijn als ontwikkelingen in de fysieke leefomgeving redelijkerwijs niet waren te voorzien. Een ontheffing kan bijvoorbeeld worden toegepast om ontwikkelingen met behulp van maatwerkoplossingen of innovatieve initiatieven in overeenstemming te brengen met de belangen die met de regel worden beschermd. Een ontheffing kan bijvoorbeeld ook worden toegepast als er een integrale afweging is gemaakt van provinciale belangen. Bijvoorbeeld als blijkt dat een bepaald plan of project bijdraagt aan een aantal provinciale belangen, maar dat een enkel provinciaal belang een belemmering vormt voor de realisatie van zo’n plan of project (“plussen en minnen-afweging”). Aan de ontheffing kunnen voorschriften worden verbonden om het oorspronkelijk beoogde doel of belang te beschermen waarop de instructieregel betrekking had. Tegen een besluit tot ontheffing of weigering ervan kan beroep worden ingesteld. 

Jaar gratis bus

Omdat ik oud, arm en zielig ben, mocht ik een jaar lang gratis gebruik maken van bus en tram in de provincie Utrecht. Op 14 oktober liep mijn abonnement af. Het abonnement werd bij wijze van proef betaald door de provincie.

 
In het Coalitieakkoord provincie Utrecht 2023-2027 staat: "We stellen een
budget beschikbaar om vervoersarmoede aan te pakken. Hierbij betrekken we ook de evaluatie van de proef ‘gratis OV voor ouderen met een smalle beurs’."

Nu mijn abonnement stilletjes is verlopen, heb ik gevraagd of er nog een vervolg komt. Wat heeft de proef opgeleverd?

Bas Witte, Procesmanager Vernieuwing doelgroepenvervoer en AOV/trekker van de proef 'Gratis OV voor ouderen met een krappe beurs Provincie Utrecht', liet mij weten: "De provincie is nog aan het nadenken of er een vervolg komt op de proef. Indien dat het geval is, wordt dat weer breed via kranten en dergelijke bekend gemaakt."

Overigens ben ik ook weer niet zó arm, want doordat ik oud ben kan ik mij een NS Flex Dal Vrij abonnement veroorloven, 65+-ers krijgen standaard €65 per maand korting bij de NS voor gratis reizen buiten de spits, en zielig ben ik ook niet, want ik woon in Houten, het walhalla voor fiets en openbaar vervoer. Ytzen blijft fietsen.

Woningbouw Raaigras weer vertraagd

De vergunningaanvraag voor de bouw van 118 woningen aan het Raaigras is ingetrokken. Dit heeft de gemeente Houten bekendgemaakt. De gemeente verwijst naar de ontwikkelaar BPD in Amersfoort. Martin Leeuwis van BPD laat desgevraagd weten dat de aanvraag is ingetrokken door het Ontwikkelingsverband Houten. Als reden noemt hij kortweg “marktomstandigheden”.

--- Zie aanvullingen en bronnen onderaan --- 

Het bestemmingsplan voor het Raaigras, een strook grond langs het spoor tussen Castellum en de Rondweg, nabij de Schalkwijkseweg, is in 2020 vastgesteld. Volgens dit plan kunnen hier maximaal 220 woningen worden gebouwd, waarbij voorlopig is gedacht aan ongeveer 100 appartementen, 105 rijtjeswoningen en 15 twee-onder-een-kapwoningen. Centraal in het gebied moet een park komen. Bij opgravingen zijn hier twee boerderijen uit de Bronstijd gevonden. Aan de rand van het plangebied ligt een warmtekrachtcentrale, een school en de Park & Ride parkeerplaatsen van station Castellum.

 
Eerder liet de gemeente al weten in overleg te zijn met het Ontwikkelingsverband Houten over de grondprijs, bouwkosten en woningprijzen, waardoor het plan vertraging zou oplopen. Het bouwrijp maken dat voor 2021 gepland stond is niet uitgevoerd. Op de verkoopwebsite is te lezen: “We hadden een strakke planning om eind 2021 met de eerste woningen in verkoop te gaan. Helaas moeten we de planning aanpassen. Een ontwikkeling op archeologische grond is complex.”

Zoals het er nu uitziet, komt de woningbouw in dit gebied dus nog niet van de grond.

Bronnen:

• https://www.houten.nl/houten-in-ontwikkeling/bouwprojecten/houten/bouwplan-grassen-hofstad-ivb
• https://zoek.officielebekendmakingen.nl/gmb-2023-445023.html
• https://www.nieuwbouwinhouten.nl/

Aanvulling 25/10/23

(1) Wethouder Rosa Molenaar (ITH) (Bouwen binnen de Rondweg) heeft gereageerd op mijn vragen en blog. Tegelijk met het intrekken van deze vergunningaanvraag, wordt gewerkt aan de aanvraag van een nieuwe omgevingsvergunning, meldt de wethouder. Zij is positief gestemd en spreekt van een doorbraak. De inspanningen zijn erop gericht om op deze locatie eind 2024 woningen in aanbouw te hebben, zowel huur- als koopwoningen. Naar verwachting komt de wethouder binnenkort met een raadsinformatiebrief aan de raad over de laatste ontwikkelingen. (Zie ook Aanvulling 24/11/23.)

(2) Deze laatste informatie moet ik nog checken bij de ontwikkelaar. Naar ik begrijp zat het ook vast op de grondprijs. De gemeente maakt daarover nieuwe afspraken met de projectontwikkelaar, die de gemeente geen geld zouden kosten en niet ten koste gaan van de betaalbaarheid van de woningen. (Zie aanvulling 26/10/23.)

Aanvulling 26/10/23

Woordvoerder Martin Leeuwis van BPD laat weten: "Wij zijn nu bezig met het aanpassen van het ontwerp en hopen medio volgend jaar de aanvraag vergunning opnieuw te kunnen indienen. Bij de aanvraag zal ook het bouwprogramma duidelijk worden. Daar kunnen wij nu inhoudelijk niet op vooruitlopen, behalve dat het aantal woningen en appartementen en de typologieën nauwelijks zullen wijzigen."

Aanvulling 24/11/23

De woordvoerder van de gemeente laat desgevraagd weten dat meer informatie en een brief aan de raad in het eerste kwartaal van 2024 is te verwachten. Op 25 oktober sprak wethouder Rosa Molenaar (ITH) van een "doorbraak", maar informatie daarover laat dus nog even op zich wachten. 

==========

Ook interessant: 

• https://stadszaken.nl/artikel/5359/de-jonge-voorzichtig-positief-over-doorbouwgarantie
• https://stadszaken.nl/artikel/5358/op-de-valreep-vraagt-ook-utrecht-miljoenen-van-startbouwimpuls

Welles-nietes of gemeente mocht slopen

Dossier: go.stylo.nl/steenuil

Mocht de gemeente Houten twee loodsen slopen aan het Hofspoor? De burgemeester vindt van wel. De provincie vindt van niet. De omgevingsdienst is een strafrechtelijk onderzoek tegen de gemeente gestart. 

In 2020 vroeg de gemeente bij de provincie een ontheffing aan voor de sloop van drie loodsen en een bungalow alsmede het bouwrijp maken van locatie Loerik VI aan het Hofspoor. Ontheffing was nodig omdat er beschermde steenuilen huizen in één van de loodsen, terwijl de twee andere loodsen volgens de gemeente functioneel deel uitmaken van het nest als vaste rustplaats (roestplek) voor de steenuilen. De gemeente wilde de uilen weglokken naar het open landschap van Houten-Oost, maar volgens de provincie zijn de uilen daarvoor te honkvast, zover krijg je ze niet. De aanvraag werd in november 2021 afgewezen. Desondanks wees de gemeenteraad de locatie twee weken later aan als "kansrijke locatie voor woningbouw op de korte termijn". In maart 2023 liet de gemeente de twee loodsen slopen die door de gemeente zelf waren aangeduid als "roestplekken, functioneel deel uitmakend van het nest". 

Wat bracht de gemeente tot het inzicht dat sloop was toegestaan ondanks de afgewezen sloopaanvraag? Sinds ruim een half jaar probeer ik antwoord te krijgen op die vraag. In juli heb ik met een beroep op de Wet Open Overheid de stukken opgevraagd die hebben geleid tot dit sloopbesluit. In augustus liet de gemeente mij weten dat de stukken klaarliggen, maar wegens personeelsproblemen zijn ze anderhalve maand na het verstrijken van de wettelijke termijn nog steeds niet openbaargemaakt. De burgemeester heeft mij in een gesprek wel alle openheid en medewerking toegezegd, ook het strafrechtelijk onderzoek staat volledige openbaarmaking niet in de weg, verzekert hij. 

Burgemeester Gilbert Isabella benadrukt dat de gemeente van harte volledig heeft meegewerkt aan de opgelegde herstelmaatregelen, zoals nestkasten, uitkijkpalen, rommelhoeken, herstel van de houtwal en geschikt grasland. Op de beplanting na zijn alle maatregelen uitgevoerd, gecontroleerd en goedgekeurd. De Regionale Uitvoeringsdienst RUD had gedreigd met een dwangsom van €10.000 per maand.

Toch blijft de burgemeester erbij dat de gemeente de loodsen mocht slopen en hij verwacht daarvan nog een formele bevestiging van de RUD in antwoord op de zienswijze die de gemeente heeft ingediend. Voor de sloop was volgens de gemeente geen vergunning nodig, alleen een melding. De gemeente heeft de sloop zorgvuldig voorbereid en uitgevoerd, een ecoloog ingeschakeld en de sloop vooraf gemeld bij de provincie, die daarop niet met een afwijzende reactie is gekomen.

Bij de provincie heb ik nagevraagd bij wie deze melding is binnengekomen en hoe daarop is gereageerd. De verantwoordelijk ambtenaar van het team Vergunningverlening Natuur en Landschap laat mij weten dat de provincie geen melding heeft ontvangen. Hij heeft dit "in het hele provinciehuis" nagevraagd, bij Vergunningverlening, Woningbouw en de Regionale Uitvoeringsdienst, maar niemand heeft weet van een melding. Daar is ook helemaal geen procedure voor, legt hij uit. Als geen vergunning of ontheffing nodig is, dan moet sloop gemeld worden bij de gemeente zelf. Maar ook dat is geen vrijbrief om de wet te overtreden. In dit geval lag er een afgewezen ontheffingsaanvraag.

De man van de provincie schetst nog maar eens de procedure van de Wet Natuurbeheer (Wnb). Bij ruimtelijke ingrepen, zoals bouw of sloop, moet altijd eerst een ecologische quick scan worden gedaan. Er zijn twee mogelijke uitkomsten: op voorhand zijn negatieve effecten uitgesloten, dan hoeft geen ontheffing te worden aangevraagd, óf negatieve effecten zijn niet uitgesloten, dan moet een ontheffing worden aangevraagd en nader ecologisch onderzoek worden gedaan. Die ontheffing was in dit geval nodig maar werd geweigerd. Voor ontheffing moet aan drie voorwaarden zijn voldaan: 1) een in de wet genoemd belang; 2) afweging van alternatieven; 3) goede ecologische onderbouwing. 

De gemeente heeft de aanvraag in 2020 niet slim aangepakt. De gemeente had een beroep kunnen doen op het belang van de woningbouw, maar deed een beroep op het belang van de flora en fauna. Maar de werkzaamheden waren natuurlijk niet in het belang van de steenuilen, dus die goedkeuringsgrond viel af. De uitnodiging en ruime tijd voor overleg voordat de afwijzing definitief zou worden, werd door de gemeente niet benut. 

De medewerker van de provincie had mij in 2021 al uitgelegd dat een mogelijke oplossing zou zijn om een soortenmanagementplan (SMP) op te stellen en op grond daarvan een gebiedsgerichte ontheffing aan te vragen voor een veel groter gebied, mogelijk de hele gemeente. Dan wordt gekeken naar de stand van de steenuilen in het hele gebied en hoe te voorkomen dat de soort achteruitgaat. Sindsdien vraag ik om de paar maanden bij de gemeente of er al een plan voor de steenuil is. Onlangs liet de woordvoerder mij weten dat de gemeente helemaal niet van plan is om een soortenmanagementplan voor de steenuil op te stellen. Dat bericht verraste mij. Wordt met het opnieuw geschikt maken van de locatie voor de steenuil zonder zicht op een soortenmanagementplan Loerik VI in feite niet defintief weggegeven aan de steenuil in plaats van woningbouw? De burgemeester vindt van niet, volgens hem komt het probleem pas aan de orde als er concrete woningbouwplannen zijn.

Het is een geïsoleerde locatie, een weiland in een woonwijk, de steenuilen gaan daar niet zomaar weg. Het is mij niet duidelijk waarom de gemeente een locatie aanwijst als kansrijke woningbouwlocatie voor de korte termijn, die ook is opgenomen in de Woondeal van de provincie richting Rijk, maar de door de provincie aangereikte oplossing afwijst. Voor het opstellen van een soortenmanagementplan kan de gemeente medewerking en subsidie van de provincie krijgen. De medewerker van de provincie raadt Houten aan eens te rade te gaan bij de aanpak van het Maximapark door de gemeente Utrecht. 

Mijn indruk is dat de gemeente worstelt met personeelsgebrek. Als dat zo is, dan krijgt de gemeente ook een hele kluif aan de invoering van de omgevingswet met ingang van 1 januari 2024. Op het gebied van natuur en milieu, bouwen en vergunningen komt er dan veel op de gemeente af. 

Vijftigplusser kijkt terug op de Reehorst

In de Reehorst in Ede heb ik veel meegemaakt. Als twaalfjarige had ik er gymnastiek, ons nog maar zeven jaar oude streeklyceum gebruikte één van de zalen als gymzaal. De leerlingenvereniging Onesiforus hield in de grote zaal haar toneelavonden (Romulus de Grote, over de ondergang van het Romeinse rijk: "de hele wereld staat in brand en hier spreekt men over kippenvoer!"), uit de hand gelopen verkiezingsavonden met grote stunts (eens werd het hele bestuur door medeleerlingen ontvoerd), Sinterklaasavond (met in die feministische jaren een Sinte Klazina), een cabaretavond met groot koor (te zien in de televisiespecial "School in notenbeeld", ik heb de beelden nog). Tijdens diezelfde cabaretavond werd in de Reehorst een door scholieren en docenten gemaakte film getoond (maar die haalde niet de TV) van een kippenslachterij, waarin de bloederige lopende banden met opgehangen kippenlijken voorzien waren van bordjes mavo, havo, atheneum, om de slachting van het schoolse selectiesysteem te verbeelden. Jaren later heb ik in het vernieuwde Reehorst verschillende congressen bijgewoond, waaronder een tot mislukken gedoemde poging van oud-CDA-ers Jan Nico Scholten en Stef Dijkman om een nieuwe politieke partij op te richten.

Als 50-plusser voel ik mij dus weer helemaal jong, als ik terugdenk aan de Reehorst en lees hoe het verkiezingscongres van de partij 50+ vandaag een traditie hoog houdt en je mag wel zeggen een verpletterd zaalrecord vestigt. Het congres is in chaos uit elkaar gegaan, de voorzitter is afgetreden, er zijn geen besluiten meer genomen over het verkiezingsprogramma en de kandidatenlijst voor de verkiezingen, die over minder dan acht weken plaatsvinden, en de politie heeft enkele leden, waaronder de kandidaat-lijsttrekker, uit de zaal moeten verwijderen.

Onesiforus had deze stunt niet beter kunnen organiseren.

Zie ook de bijzondere geschiedenis van de Reehorst

In vertrouwen handhaven

Werk en Inkomen Lekstroom (WIL) heeft het herziene Beleidsplan handhaving 2023 gepubliceerd. Het kan interessant zijn om je ogen eens te laten gaan over dit beleidsplan en met name te letten op de 'toon',  die is gebaseerd op vertrouwen. Dit is een reactie op de toeslagenaffaire (en de 'boodschappenaffaire') en een een breuk met de steeds strengere handhaving, waarbij elke fout als fraude wordt gezien, ook als iemand zich van geen kwaad bewust is. Dit nieuwe beleid is overigens vorig jaar al ingezet, deze bekendmaking betreft een aanpassing van het eerdere beleidsplan.

"U treft hier het herziene Beleidsplan handhaving 2023 aan. Dit plan bevat onze visie. Daarnaast kijken wij terug en kijken we vooruit. De kern van ons Beleidsplan handhaving 2023 is “In vertrouwen handhaven.” We gaan uit van het vertrouwen in de klant en treden de klant met respect tegemoet. Een foutje maken kan, maar daarmee ben je nog geen fraudeur. Dat is een andere benadering dan streng de wet volgen. We doen zorgvuldig onderzoek en komen daarna tot een beslissing."

Lees Officiële bekendmakingen 28-09-2023 Beleidsplan handhaving 2023

Controle na wietgeur

Dossier Meld Misdaad Anoniem: go.stylo.nl/meld

Op de website van de gemeente Houten las ik een bericht over een controle bij een bezorg- en afhaalrestaurant in het Oude Dorp van Houten na een melding over wietlucht. De controle werd gedaan in het kader van de aanpak van ondermijning. Uiteindelijk werden een leeg wietzakje en sigarettenpeuken aangetroffen. Voor ondermijning geen aanwijzingen. Er staat niet bij hoe de melding binnenkwam. 

In dit weblog heb ik veel kritische aandacht geschonken aan oproepen van de burgemeester om anonieme meldingen te (blijven) doen via Meld Misdaad Anoniem. Op pleinen werd campagne gevoerd om wietlucht te herkennen. Om twee redenen ben ik kritisch: ik wil niet dat er een anonieme klikcultuur ontstaat en wietgeur is niet gelijk aan ondermijning. Ondermijning, waarbij bedrijven en organisaties (van voetbalclubs tot overheid) in de 'bovenwereld' worden geïnfiltreerd en misbruikt door de 'onderwereld' , is een groot gevaar. Vaak is het drugsgerelateerd, maar niet per definitie, en drugs kunnen ook zonder ondermijning al een probleem zijn. Daarbij moet onderscheid worden gemaakt tussen criminaliteit en gezondheidsproblemen. (Denk ook aan gokverslaving, waarvoor de overheid de sluizen recent juist wijd open heeft gezet.) Bij de aanpak moet oog zijn voor de 'bijwerkingen': hoe harder we ingrijpen, hoe hoger de prijs en hoe sterker de criminaliteit. Dat leerden we al op de middelbare school bij de geschiedenisles over de Drooglegging, waardoor de maffia voet aan de grond kreeg in Amerika. Dat is een dilemma en het vraagt een gebalanceerde aanpak. 

Dit bericht van de gemeente is een voorbeeld van wat ik bedoel. Goed dat de warenautoriteit restaurants controleert en misstanden signaleert en aanpakt. De inspectiediensten moeten daar ook voldoende capaciteit voor krijgen. Maar als het criterium voor controle een tip over wietgeur is, dan gaat er iets mis. En als het vaak misgaat (ondermijning = wietgeur), dan ontstaat er een misstand. Oppassen dus. 

----------

Bericht Gemeente Houten

https://www.houten.nl/nieuws/controle

Controle bij bezorg- en afhaalrestaurant na melding over wietlucht
Woensdag 27 september 2023

Medewerkers van gemeente Houten en de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) hebben afgelopen vrijdag een bezorg- en afhaalbedrijf in het Oude Dorp gecontroleerd.

Aanleiding voor het bezoek was een melding van een inwoner over het roken van wiet in het gebouw. De controle werd gedaan in het kader van de aanpak van ondermijning. Van ondermijning is sprake wanneer criminelen – de onderwereld ­– de bovenwereld gebruiken voor hun criminele activiteiten zoals de productie van drugs of witwassen. De politie was uit voorzorg bij de controle aanwezig met het oog op de veiligheid van de controleurs.

De toezichthouders hebben in het pand geen drugs gevonden. Wel roken ze een sterke geur van sigarettenrook in een opslagruimte. Daar troffen ze op de grond, in de prullenbak en in lege bierblikjes sigarettenpeuken aan. Ook vonden ze een leeg wietzakje en de tip van een joint. Roken in een bedrijfsruimte is niet toegestaan. De NVWA kan de eigenaren op grond van de Tabaks- en rookwarenwet een boete opleggen.

Voor ondermijning zijn geen bewijzen of aanknopingspunten gevonden. Wel bleek dat het bedrijf niet over de verplichte exploitatievergunning beschikt. De eigenaren zijn gesommeerd de vergunning alsnog aan te vragen.

Signaleert u verdachte activiteiten in uw wijk? Heeft u een vermoeden van ondermijning? Neem contact op met de politie (0900-8844), gemeente (030-6392611) of Meld Misdaad Anoniem (meldmisdaadanoniem.nl; tel. 0800-7000). In noodsituaties belt u 112.

Gemeente herstelt schade onder dwang

Dossier: go.stylo.nl/steenuil

Zoals eerder in dit weblog vermeld, heeft de Regionale Uitvoeringsdienst RUD (de milieudienst van de provincie en een aantal omliggende gemeenten) een bestuurlijk handhavingstraject en een strafrechtelijk onderzoek ingesteld naar de sloop van twee loodsen aan het Hofspoor (Loerik 6) door de gemeente Houten. 

De RUD zond mij gisteren de tekst van het 'voornemen last onder dwangsom' (LOD). Dit voornemen is vervat in een brief van 5 juni 2023 aan de burgemeester van Houten.

Op 1 mei heeft de RUD bij een controle op de naleving van de Wet Natuurbescherming (Wnb) een tweetal overtredingen geconstateerd: het verwijderen van een houtwal die deel uitmaakt van het essentieel leefgebied voor de aanwezige steenuilen en het verwijderen van twee loodsen, die dienst deden als 'roestplaatsen' en mogelijk foerageergebied voor de steenuilen. De gemeente moet de schade zo goed en zo kwaad herstellen of anders een dwangsom betalen. 

De dwangsom is €10.000 per maand met een maximum van drie maanden. Als het dan nog niet is opgelost, dan kan de dienst zélf de schade van overtreding ongedaan laten maken op kosten van de gemeente. Deze dreiging is in eerste instantie een 'voornemen', de gemeente krijgt de gelegenheid te reageren en dat is inmiddels gebeurd. In overleg is de schade grotendeels hersteld. Half september controleert de RUD of dit voldoende is. 

De RUD heeft de gemeente de volgende maatregelen opgelegd ('last'): (1) het aanbrengen van vier nestkasten voor steenuilen als alternatief voor de gesloopte loodsen, te plaatsen in overleg met de steenuilenwerkgroep; (2) het braakliggende grasland ten westen van het terrein geschikt maken voor de steenuilen om te foerageren door gericht beheer; (3) het plaatsen van palen als uitkijkposten voor de steenuilen; (4) het creëren van rommelhoeken, waar zich prooidieren kunnen verzamelen en die door de steenuilen ook als uitkijkpost kunnen worden gebruikt; (5) het behouden van de nog aanwezige haag; (6) het aanleggen van bloemrijk grasland op de plek van de gesloopte loodsen; (7) het opnieuw aanplanten van de verwijderde houtwal. 

De vier nestkasten dienen als 'overcompensatie' voor de verwijderde loodsen. De loodsen waren 'roestplaatsen' voor de steenuilen, plekken voor langdurige rust buiten het broednest. Door de sloop zijn deze rustplekken abrupt verdwenen en niet zoals gebruikelijk met een gewenningstijd. Door  extra maatregelen wordt dit effect zoveel mogelijk verzacht. 

Op 13 juli heeft er een gesprek plaatsgevonden van de RUD met de gemeente. "Los van de juridische geschillen zijn we er beide op gericht het voor de steenuilen goed te doen, dat doet goed!", schrijft de RUD in een mail waarin de gemaakte afspraken worden bevestigd. De gemeente zal ten minste twee steenuilkasten ophangen en een beplantingsplan maken voor de verwijderde ligusterhaag, de houtwal en onderbeplanting bij de bomen naast de verdwenen loods. Op 30 augustus heeft de gemeente aan de RUD gemeld dat dat de herstelmaatregelen inmiddels zijn uitgevoerd, met uitzondering van de haag, die de gemeente in het komende plantseizoen dit najaar zal aanplanten. 

De gemeenteraad heeft in november 2021 - ondanks het 'sloopverbod' - besloten om op dit terrein zo snel mogelijk woningen te willen bouwen. Loerik 6 maakt deel uit van de Woondeal van de provincie Utrecht aan het Rijk. Maar de RUD adviseert om de mogelijkheden voor ontwikkeling eerst met de provincie Utrecht te overleggen, om herhaalde overtreding te voorkomen. 

-----

Bron: brief 5-6-23 RUD aan Houten met voornemen last onder dwangsom (PDF 5p) inclusief bijlage met citaten 13-7-23 RUD met de gemeente Houten en 30-8-23 mail gemeente Houten ana RUD met terugmelding over de uitgevoerd maatregelen.

Google voetafdruk

Google stuurt mij vrijwel dagelijks updates met nieuwigheden. Veel daarvan gaan langs mij heen, maar deze vind ik wel interessant. Sinds deze maand kan ik in de rapportages de CO2-voetafdruk van mijn Google-account aflezen: zoveel gram CO2-equivalent (gCO2e). Per app. Per maand. Uitgesplitst naar lokale uitstoot van fossiele brandstof (weinig), uitstoot als gevolg van mijn stroomverbruik (meer) en uitstoot 'in the cloud' (meest) door de servers inclusief bouw en werknemersverkeer. Ik word er niet vrolijk van, want ik ben een intensieve gebruiker van het internet en zal dat ook wel blijven. Ik stuur zelfs mailtjes naar mezelf (als alternatief voor het traditionele op het bureau gooien van stapels papieren). De CO2-voetafdruk in juli van mijn zakelijke Google account was naar schatting zo'n 385 gCO2e.

In het dagelijks leven heb ik een relatief lage CO2-voetafdruk, niet zozeer door heel milieubewust te leven maar vooral door mijn calvinistische zuinigheid (slecht voor de economie, goed voor het milieu). Ik heb bijvoorbeeld geen auto en verplaats mij het meest te voet, op de fiets en in het openbaar vervoer. Ik bewaar veel maar koop weinig en leid geen luxe leven. Maar ik ben een intensieve digitale gebruiker.

Toen de gratis plastic tasjes werden verboden, las ik ergens dat één zoekactie in Google Search qua footprint gelijk staat aan een plastic tasje.

En ja, ook ik word niet vrolijk van de grootschalige datacentra van Alphabet/Google of Meta/Facebook die verrijzen (zoals in Hollands Kroon) of waar plannen voor werden gepresenteerd (zoals in Zeewolde), maar ik probeer niet al te hypocriet te zijn en wil daartegen niet protesteren door op sociale media enorm veel dataverkeer met bijbehorend stroomverbruik te genereren. Niet iedereen beseft dat een zoekactie, mailtje of Facebook-bericht stroom verbruikt en kooldioxide de lucht in werpt.

 
Het aflezen en interpreteren van de CO2-rapportages moet ik nog leren, maar ik ga er de komende tijd wel vaker naar kijken.

Zie Workspace Googleblog: Carbon Footprint Report

Wat als de gemeente strafbaar handelt?

Dossier: go.stylo.nl/steenuil

Zoals eerder in dit weblog vermeld, heeft de Regionale Uitvoeringsdienst (de milieudienst van de provincie en een aantal omliggende gemeenten) naast een bestuurlijk handhavingstraject ook een strafrechtelijk onderzoek ingesteld naar de sloop van twee loodsen door de gemeente Houten. De burgemeester is inmiddels aangewezen als overkoepelende portefeuillehouder in deze zaak.

De provincie Utrecht had als bevoegd gezag eerder een aanvraag voor de sloop van de loodsen afgewezen. Om deze zaak goed te kunnen volgen, moet ik mij nu wat meer verdiepen in de gang van zaken bij strafrechtelijke vervolging van overheidsorganen. Ik lees daarvoor o.a. wat de Vereniging Nederlandse Gemeenten VNG schrijft over strafrechtelijke aansprakelijkheid. (*)

Als een strafbaar feit wordt begaan door een rechtspersoon, dan kan vervolging worden ingesteld tegen de rechtspersoon zelf en/of tegen degene die opdracht heeft gegeven tot de strafbare gedraging dan wel daarbij feitelijk de leiding had. De overheid heeft strafrechtelijke immuniteit als het een exclusieve overheidstaak betreft, maar niet als het een taak is die ook anderen zouden kunnen doen. Bijvoorbeeld: het nemen van een verkeersbesluit is een exclusieve overheidstaak, wegonderhoud is dat niet. Verguningverlening is een exclusieve overheidstaak, waarvoor immuniteit geldt, maar bij het overtreden van vergunningsregels door de overheid geldt die immuniteit niet. De immuniteit komt, naar ik aanneem, voort uit de democratisch aangestuurde overheidstaak. De verantwoordelijkheid ligt bij de volksvertegenwoordiging. Wiens belangen daardoor geschaad worden, kan wel een beroep doen op de bestuursrechter, maar het strafrecht blijft daar buiten. 

In het Wetboek van Strafrecht is alleen 'de ambtenaar' te vinden, maar daaronder vallen ook de bestuurders en raadsleden. 'Ambtenaren' in deze brede betekenis kunnen net als ieder ander strafrechtelijk worden vervolgd wanneer zij strafbare feiten plegen of daaraan deelnemen. Zij kunnen strafbaar handelen bij de uitoefening van hun functie als zij opdracht geven tot dan wel feitelijk leiding geven aan een verboden gedraging. Zij kunnen zich wel beroepen op immuniteit als het gaat om strafbare feiten waarvoor de gemeente immuniteit geniet en niet vervolgd kan worden. 

De VNG biedt een Handreiking bij toezicht- en opsporingsonderzoeken. Deze handreiking ziet op situaties waarin de gemeente of bestuurders of medewerkers in hun taakoefening als verdachte onderwerp zijn van toezicht en/of van een strafrechtelijk onderzoek of als zij in hun taakoefening worden opgeroepen als getuige. Het gaat hier niet om persoonlijk daderschap als diefstal of corruptie. 

Gemeenten komen vooral in de sectoren milieu, bouwen en openbare ruimte in aanraking met het strafrecht. De impact op betrokkenen kan groot zijn. Medewerkers kunnen ook worden overrompeld door een onaangekondigd bezoek van opsporingsambtenaren en de positie van de gemeente is verwarrend. Opeens staat de gemeente tegenover de opsporingsdienst en het OM, terwijl in andere situaties juist gezamenlijk als partners wordt opgetreden. De handreiking geeft gemeenten advies over hoe hiermee om te gaan. 

De handreiking adviseert om een coördinator aan te stellen, die centraal aanspreekpunt is voor zowel de eigen medewerkers als de opsporingsambtenaren. De receptiemedewerkers moeten instructie krijgen om meteen contact op te nemen met de coördinator bij bezoek van opsporingsambtenaren. Er moet iemand verantwoordelijk zijn voor de interne en externe communicatie, alle stappen en het dossier moeten goed worden bijgehouden. Hoe bereid je medewerkers voor op een verhoor, mag er een advocaat bij aanwezig zijn, wanneer kunnen of moeten zij een beroep doen op geheimhoudingsplicht? 

De burgemeester vertegenwoordigt de gemeente in en buiten rechte (artikel 171 Gemeentewet) en is formeel degene die namens de gemeente een verklaring mag afleggen. Hij kan daartoe ook een andere medewerker opdracht geven. De burgemeester is niet verplicht om in een strafproces als getuige tegen de gemeente op te treden en hij mag zich beroepen op zijn verschoningsrecht. Niemand (raadsleden, bestuurder of ambtenaar) kan worden vervolgd voor wat hij of zij heeft gezegd in de vergadering van de gemeenteraad. 

Bij een strafrechtelijk onderzoek kan het resultaat zijn: sepot, voorwaardelijk sepot, transactie (al dan niet openbaar gemaakt door het OM) of dagvaarding in een strafproces. Strafrechtelijk onderzoek kan lang duren, met langdurige stiltes. Communiceer met de betrokkenen, ook als er niets gebeurt, luidt het advies. 

Tot slot wijst de handreiking op het belang van het afleggen van politieke, publieke verantwoording. Heb aandacht voor communicatie, bijvoorbeeld het uitbrengen van een persbericht. 

(*) Bron: VNG

- Strafrechtelijke aansprakelijkheid (webartikel)
- Handreiking bij toezicht- en opsporingsonderzoeken (PDF 10p)

-------------------------

Meer bronnen en achtergrondinformatie:

Stibbeblog 3/1/2017: Handhaving in de Wnb
Op 1 januari 2017 is de Wet natuurbescherming (“Wnb“) in werking getreden. Handhaving is geregeld in hoofdstuk 7. De Wnb is een voortzetting van de Natuurbeschermingswet 1998, de Flora- en Faunawet en de Boswet, met strafrechtelijke en bestuursrechtelijke handhaving. Net als voorheen zijn gedragingen in strijd met de bij of krachtens de Wnb gestelde regels aangewezen als economisch delict op grond van de Wet op de economische delicten (“WED”). Niet naleving kan o.a. leiden tot de volgende bestuursrechtelijke sancties: last onder dwangsom, bestuursdwang, intrekking van een vergunning, ontheffing en certificaten, en als nieuwe mogelijkheid oplegging van een bestuurlijke boete. 

Wet Natuurbescherming (Wnb)

Wet Natuurbescherming hoofdstuk 7 Handhaving

Wet op de Economische Delicten (WED)

Houten krijgt groen licht voor ecologisch verantwoorde woningisolatie

De provincie Utrecht heeft de gemeente Houten ontheffing verleend op grond van de Wet Natuurbescherming wat betreft de gierzwaluw, huismus en vleermuizen voor het isoleren van particuliere woningen in de woonkernen van de gemeente. In spouwmuren, spleten of onder dakpannen kunnen beschermde dieren huizen, die bij door het isoleren bewust of onbewust verjaagd of gedood worden. Verstoren, verjagen of doden van beschermde dieren mag niet, omdat deze soorten bedreigd zijn en sterk achteruit kunnen gaan. De Raad van State heeft onlangs nog uitgesproken dat je bij het isoleren van woningen degelijk ecologisch onderzoek moet doen naar de aanwezigheid van deze soorten en hoe daarmee om te gaan. Voor een particuliere eigenaar is zo'n onderzoek al gauw te duur. Door een 'soortenmanagementplan' (SMP) te maken voor een groter gebied en al bij voorbaat ecologisch onderzoek te doen op grotere schaal kan je dit oplossen.

De nu verleende ontheffing geldt voor twee jaar en is gebaseerd op een voorlopig 'Pre-SMP' in afwachting van het definitieve SMP van de gemeente. In de tussentijd kan dan al een groot aantal woningen groepsgewijs geïsoleerd worden. De ontheffing betreft maximaal 30% (ruim 1800) van de particuliere grondgebonden koopwoningen met energielabel C tot G. Woningisolatie is essentieel om energie te besparen en voor de voorgenomen energietransitie. Gemeente en woningeigenaren kunnen daar nu snel mee aan de slag.

Bron: https://zoek.officielebekendmakingen.nl/prb-2023-9990.html

Dwangsom voor gemeente Houten

Dossier: go.stylo.nl/steenuil

De gemeente Houten heeft een dwangsom opgelegd gekregen vanwege de illegale sloop van twee loodsen aan het Hofspoor (plan Loerik 6). Dat heeft een woordvoerder van de gemeente laten weten. De dwangsom is opgelegd door de Regionale Uitvoeringsdienst RUD, de gemeenschappelijke milieudienst van de provincie en omliggende gemeenten. In 2021 had de gemeente een ontheffing aangevraagd voor de sloop op grond van de Wet Natuurbescherming vanwege de aanwezigheid van steenuilen in het gebied, maar de provincie heeft deze geweigerd. In 2023 zag de gemeente toch de mogelijkheid om twee van de drie loodsen te slopen, maar volgens de Regionale Uitvoeringsdienst had de gemeente daar geen toestemming voor. 

Betrokken medewerkers van de gemeente en van de RUD waren vrijdagmiddag niet bereikbaar voor verdere toelichting en commentaar, maar zullen begin komende week reageren.  

Zie Styloblog 6/6/23 Gemeente Houten in overtreding
Zie Styloblog dossier go.stylo.nl/steenuil

Strafrechtelijk onderzoek

Aanvulling 28/8/23: De woordvoerder van de Regionale Uitvoeringsdienst RUD laat mij vandaag het volgende weten:

"De RUD heeft de gemeente laten weten dat we van plan zijn om een last onder dwangsom op te leggen (voornemen last onder dwangsom). Doel hiervan is het herstel van de aantasting van het leefgebied van de uilen. Gemeente en RUD zijn in overleg over geschikte herstelacties die de gemeente uit kan voeren. Als deze herstelmaatregelen zijn genomen, dan eindigt dit handhavingstraject. Naast het bestuurlijke handhavingstraject, doet de RUD strafrechtelijk onderzoek. Na afronding hiervan wordt de zaak voorgelegd aan het openbaar ministerie."

When Kennedy died

See also English translation

Op Facebook plaatst iemand foto's "uit de ouwe tijd". "Wat een mooie tijd", reageert iemand "alles was nog overzichtelijk: als er een president werd vermoord, hoefden we dat pas drie uur later te weten...". 

Drie uur later? Klopt dat? 

Die opmerking brengt mijn gedachten natuurlijk terug naar de moord op president Kennedy. Twintig jaar later - november 1983, ik was inmiddels 28 - zag ik een merkwaardig fenomeen: veel bladen - van Time tot Elsevier - plaatsten de terugblik onder dezelfde kop: "Where were you when Kennedy died?" Dat vond ik zo opvallend, omdat ik zelf in mijn jonge jaren zó vaak gezegd heb: ik weet nog precies waar ik was toen Kennedy vermoord werd. Ik bedoel dat niet als napraten van de ervaring van anderen, maar als uitdrukking van mijn eigen ervaring. Die dus een collectieve ervaring was. 

President John Fitzgerald Kennedy werd op 22 november 1963 om 12:30 uur in Dallas, Texas, neergeschoten, dus 19:30 uur Nederlandse tijd. Het bericht kwam om 19:40 uur binnen op de telexkamer van het NTS Journaal bij redacteur Wibo van der Linden.

Twintig minuten later, om acht uur opent Fred Emmer het journaal als volgt: “Zojuist ontvangen wij het bericht dat er een moordaanslag is gepleegd op het leven van president John Fitzgerald Kennedy. Bijzonderheden ontbreken nog. Over de precieze toestand van de zwaargewonde president bestaat nog onzekerheid.”

Er is geen beeldmateriaal of nader nieuws beschikbaar. De programmering wordt niet aangepast, nieuws dat binnenkomt wordt tussentijds mondeling gemeld.

Als achtjarige lig ik al in bed, maar ik ben nog wakker. Mijn twee jaar oudere broer rent meteen naar boven om het mij te vertellen, dat president Kennedy is neergeschoten en waarschijnlijk dood is. Dus 35 minuten na het schot wist ik het, terwijl ik als kind in bed lag.

Om 13:00 uur, dus 20:00 uur Nederlandse tijd, wordt president Kennedy door de artsen in Dallas doodverklaard. Op de telexkamer van de NTS komen tijdens het Journaal verschillende geruchten binnen dat de president dood is, maar nog geen bevestiging. Aan het eind van het Journaal meldt Fred Emmer dat de president zwaargewond is geraakt.

Mijn oudere broer, met wie ik de slaapkamer deel, moet dan ook naar bed en vertelt mij dat de president volgens dit laatste bericht nog leeft. Dat geeft hoop.

Om 20:35 uur komt op de telexkamer van het Journaal de bevestiging binnen van persbureau Reuters dat president Kennedy dood is. Zonder verdere toelichting.

Brandpunt, de actualiteitenrubriek van de KRO, is vooraf opgenomen en kan niet worden aangepast, maar de presentator geeft het bericht over de dood van de president mondeling door. Dat zal ongeveer om kwart voor negen zijn geweest.

Mijn oudste zus moet dan inmiddels ook naar bed en komt naar onze slaapkamer om te vertellen dat de president dood is. Dus binnen anderhalf uur na het schot is het droeve nieuws tot ons doorgedrongen.

De KRO besluit de geplande aflevering van de Western Bonanza die avond niet uit te zenden maar op het laatste moment te vervangen door een serieuze documentaire over India en lange tijd verschijnt de tekst Pauze in beeld.

De volgende dag is er veel kritiek. Niet zozeer op de berichtgeving, maar omdat de uitzending niet was vervangen door gewijde muziek.

Wij hadden dat jaar net televisie gekregen. De begrafenis van koningin Wilhelmina, eind 1962, die ook grote indruk op mij maakte, hadden we nog bij de buren gekeken. In 1963 kwam Kennedy met de TV rechtstreeks onze huiskamer binnen, symbool van toenemende welvaart en vooruitgang. Kennedy was dankzij de televisie president en populair geworden. Radioluisteraars hadden de voorkeur gegeven aan Nixon, maar op de televisie won Kennedy en met de televisie veroverde hij de wereld.

De Nederlandse regering kondigde nationale rouw af. Ik herinner mij de aankondiging dat op alle openbare gebouwen de vlag half stok gehangen zou worden. Ik was heel verbaasd toen ook op onze school de vlag half stok hing. Ik zat niet op de openbare school maar op een christelijke school, dus voor zover ik wist was dat geen openbaar gebouw. Maar ik vond het meer dan terecht dat ook op christelijke gebouwen de vlag half stok werd gehangen.

Zie ook: Andere Tijden 17-11-2013

When Kennedy died

Translated from Dutch

On Facebook, someone posts photos "from the good ol' days". "What a beautiful time", someone responds "everything was still clear: if a president was assassinated, we only had to know about it three hours later...".

Three hours later? Is that right?

That comment, of course, brings my mind back to the assassination of President Kennedy. Twenty years later - November 1983, I was 28 - I saw a curious phenomenon: many magazines - from Time to Elsevier - placed the memories under the same headline: "Where were you when Kennedy died?" I found that so striking, because I myself have said so often in my younger years: I remember exactly where I was when Kennedy died. I don't mean that as parroting the experience of others, but as an expression of my own experience. Which apparently was a collective experience.

President John Fitzgerald Kennedy was shot on November 22, 1963 at 12:30 PM in Dallas, Texas, so 7:30 PM Dutch time. The message arrived at 7:40 pm in the telex room of the main and only Dutch TV newsservice NTS Journaal, where editor Wibo van der Linden picked up the message.

Twenty minutes later, at eight o'clock, Fred Emmer opens the news as follows: “We have just received word that there has been an assassination attempt on the life of President John Fitzgerald Kennedy. Details are still missing. There is still uncertainty about the exact condition of the seriously injured president.”

There is no footage or further news available. The programming is not changed, news that comes in is reported verbally in the meantime.

As an eight-year-old I am already in bed, but I am still awake. My two year older brother immediately runs up the stairs to tell me that President Kennedy has been shot and is probably dead. So 35 minutes after the shot, I knew it, as I lay in bed as a child.

At 1 p.m., that is 8 p.m. Dutch time, President Kennedy is pronounced dead by the doctors in Dallas. In the telex room of the NTS, during the news broadcast, various rumors come in that the president is dead, but no confirmation yet. At the end of the News, Fred Emmer reports that the president has been seriously injured.

My elder brother, with whom I share the bedroom, also has to go to bed now, and tells me that the president apparently is still alive according to this latest report. That gives hope.

At 8:35 p.m., the telex room of the News receives confirmation from the Reuters news agency that President Kennedy is dead. Without further explanation.

Brandpunt, the current affairs program of the KRO, that has it's broadcasting slot immediately after the main News, is pre-recorded and cannot be adjusted, but the presenter verbally passes on the message about the death of the president. That would have been about a quarter to nine.

My eldest sister has to go to bed by then and comes to our bedroom to tell us that the president is dead. So within an hour and a half after the shot, the sad news has reached us.

The KRO decides not to broadcast the planned episode of the Western Bonanza that evening, but to replace it at the last minute with a serious documentary about India and the text Pause appears on screen for a long time.

The next day there is a lot of criticism. Not so much about the coverage, but because the broadcast had not been replaced by solemn music.

We had just got television that year. The funeral of former Queen Wilhelmina, at the end of 1962, which also made a great impression on me, we had watched at the neighbours. In 1963 Kennedy came straight into our living room with the TV, symbol of increasing prosperity and progress. Kennedy had become president and popular thanks to television. Radio listeners preferred Nixon, but on television Kennedy won and with the television he conquered the world.

The Dutch government declared a period of national mourning. I remember the announcement that the flag would be flown at half mast on all public buildings. I was very surprised when the flag was also flown at half mast at our school. I was not in public school but in a Christian school, so as far as I knew that was not a public building. But I thought it was more than right that the flag was also flown at half mast on Christian buildings.

Basiszorg buitenslands

Goed om te weten. Ook buitenlandse huisartsenspoedzorg wordt uit de basisverzekering vergoed zonder het eigen risico aan te hoeven spreken. Een week geleden ben ik hier in München naar de huisarts gegaan met een lelijke insectensteek, misschien een tekenbeet, maar het bleek mee te vallen. De rekening ter plekke betaald en via de VGZ-app ingediend bij de zorgverzekering, ik dacht dat deze af zou gaan van het nog niet opgesoupeerde eigen risico. Maar deze zorg valt buiten het eigen riscico en krijg ik keurig vergoed. Binnen enkele dagen goedgekeurd. Ik ben trouwens altijd al uitgegaan van de wereldwijde dekking van de zorgverzekering en heb deze nooit dubbel verzekerd met een reisverzekering. Die is wel handig voor extra hulp of als ik als lijk terug moet reizen, maar die laatste reis heb ik tot nu toe niet gemaakt. Eén keer heb ik wel een reisverzekering afgesloten voor de basiszorg, omdat ik rond de milleniumwisseling om middernacht van verzekering zou wisselen tijdens het vuurwerk en dat leek me wat risicovol. Ik heb goed gebruik gemaakt van die ene reisverzekering, omdat ik in Israël met koorts een nacht in het ziekenhuis belandde en ter plekke 1650 gulden moest afrekenen (gelukkig had ik een creditcard bij me). De reisverzekering betaalde prompt uit, inclusief vier hete nachten (van de koorts) in een privékamer van een backpackershostel.

Brotsucht

Deutsche Übersetzung

Net terwijl ik in München zucht van de dure boodschappen, lees ik in een Nederlands dagblad dat de boodschappen in Duitsland goedkoper zijn. Dat is misschien voor bepaalde producten waar, maar niet voor mijn boodschappenlijstje, voor zover ik 'mijn ding' hier al vinden kan. Het Duitse brood, bijvoorbeeld, is lekker maar onbetaalbaar, wel vier tot vijf keer zo duur als 'thuis'. Duitsers zijn verslaafd aan brood, de straatwaarde rijst de pan uit, probeer er maar eens beslag op te leggen. Ergens onderin het schap vond ik Amerikaans toastbrood, dat nog een beetje op ons dagelijks brood lijkt, qua product en prijs. Ook broodbeleg, toetjes en andere producten zijn veel duurder dan ik gewend ben. Coffee creamer is hier al helemaal niet te vinden, mijn leven is niet completa, als een zwerver zes winkels afgezocht, niets, misschien vind ik het witte poeder ergens in een coffeeshop. Maar die hebben ze hier ook niet. In plaats daarvan een Bäckerei op elke straathoek. Mit Kaffee und Kuchen. Und Brötchen.

https://www.nd.nl/nieuws/nederland/1186533/waarom-zijn-boodschappen-in-duitsland-goedkoper-ze-doen-daar

Brotsucht

Nederlands origineel

Gerade als ich über die teuren Lebensmittel in München seufze, lese ich in einer niederländischen Zeitung, dass Lebensmittel in Deutschland billiger sind. Für bestimmte Produkte mag das stimmen, nicht aber für meine Einkaufsliste, insofern ich hier schon „mein Ding“ finde. Das deutsche Brot zum Beispiel ist lecker, aber unbezahlbar, vier- bis fünfmal so teuer wie „zu Hause“. Die Deutschen sind süchtig nach Brot, der Straßenwert geht riesig auf, versuch es mal zu beschlagnahmen [NL: beslag = Teig]. Irgendwo ganz unten im Regal habe ich amerikanisches Toastbrot gefunden, das vom Produkt und Preis her immer noch ein bisschen wie unser tägliches Brot aussieht. Auch Brotaufstriche, Desserts und andere Produkte sind viel teurer als ich es gewohnt bin. Kaffeeweißer ist hier überhaupt nicht zu finden, mein Leben ist nicht komplett [NL: Completa creamer], habe wie ein Penner sechs Geschäfte durchsucht, nichts, vielleicht finde ich das weiße Pulver irgendwo in einem Coffeeshop. Aber das gibt es hier auch nicht. Stattdessen eine Bäckerei an jeder Straßenecke. Mit Kaffee und Kuchen. Und Brötchen.

Richtlijnen voor leerkrachten 1872

Deze oude tekst zag ik weer eens verschijnen op Facebook (via Frans Hikspoors). 

Bij elkaar verzonnen, uiteraard, en overgewaaid uit Amerika (voor het eerst aangetroffen in 1959) en zo nu en dan waait deze tekst weer eens voorbij op Facebook. Maar leuk. Een mix van waarheid en onzin en de sfeer van vervlogen tijden. In 1872 waren er al kroontjespennen (net als in mijn lagere schooltijd 90 jaar later) en hoefden er geen ganzenveren meer geslepen te worden. (Mijn vader gebruikte in de jaren 1960 nog wel een ganzenveer in combinatie met scheermesjes om zijn bouwtekeningen te raderen.) Waarschijnlijk hadden de meeste onderwijzers in 1872 ook al een pensioenregeling, in Nederland tenminste, misschien niet in het liberale Amerika, waar deze tekst vandaan komt. Wat ik wel herken en in mijn lagere schooltijd nog steeds zo was: vrouwen die trouwden (in dienst van overheid of onderwijs) werden ontslagen. Hun man zou immers verder voor hun zorgen en de vrouw bleef thuis voor haar eigen kinderen. Zo namen wij afscheid van juffrouw Griffioen ("Beveel gerust uw wegen...") en nam de gepensioneerde meester Pitlo het halverwege het jaar tijdelijk over totdat er een nieuwe juf gevonden was.

-----

Zie ook:

https://www.snopes.com/fact-check/rules-for-teachers-1872

https://neerlandistiek.nl/2016/08/een-emmertje-water-halen/

Kippenlijn met hondekop

Deze gave foto van het station Barneveld-Dorp uit 1966 zag ik vandaag in de Facebook-groep 'Barneveld vroeger of later'. Zoals vele anderen - te lezen in de commentaren - vond ik het vreselijk toen dit station - nodeloos - werd gesloopt. De stations Lunteren en Ede-Centrum aan dezelfde kippenlijn bleven wel gespaard. Zo en nu en dan gaan er stemmen op om het station te herbouwen, maar dat lijkt mij een illusie. 

In één van de commentaren las ik: "Zo herkenbaar en wat was het mooi en ouderwets. Prachtig met die oude trein. Wat staat er nu? Een afschuwelijk lelijke glazen bak. Ik hoop dat ooit het oude station herbouwd wordt - daar is volgens mij een stichting voor opgericht."

Ook die mooie oude trein valt dus op. Maar mijn jongensogen zien juist een hypermoderne trein. Dit bracht mij tot het volgende commentaar. 

Jammer dat ik die dag in 1966 (11 jaar oud) niet bij het spoor ben gaan kijken, want die in mijn ogen hypermoderne hondekop-trein was in de late jaren '60 nog een zeldzaamheid op de kippenlijn en heb ik pas een paar jaar later voor het eerst gezien. Misschien is die uitzonderlijke 'moderne' trein de reden voor deze foto. Er reden toen nog voornamelijk treinen met het smalle neusje. Vanaf 1967 ging ik in Ede naar school, meestal op de fiets maar bij slecht weer met de trein. Ik herinner me de sensatie de eerste keer (dus jaren na deze foto) dat er op station Ede-Wageningen zo'n hondekop voorreed om ons naar Barneveld te brengen. Bij het binnentreden van de coupé schreeuwden we het uit van enthousiasme: "Het lijkt wel een vliegtuig!!!"

Als ik er later aan terugdenk, dan begrijp ik waarom we de trein op een vliegtuig vonden lijken. De bagagedragers zaten langs de zijkant in de lengterichting van de trein in plaats van overdwars bij elke bank en aan het plafond liep door het midden een lange rij van TL-lampen, eveneens in de lengterichting van de trein. Dat gaf de trein een veel ruimere, lichte en moderne uitstraling. Weer later werden deze treinen geel geschilderd in plaats van het standaard donkergroen. Het was ook een sensatie toen we voor het eerst een gele trein voorbij zagen razen op station Ede-Wageningen na de gebruikelijke waarschuwing die ik kan dromen: "Dames en heren, op spoor 5 zal een doorgaande trein passeren. U wordt verzocht op behoorlijke afstand van de perronkant te blijven".